Bački Petrovac
Bački Petrovac (slč. Báčsky Petrovec) je gradsko naselje u Srbiji i sedište istoimene opštine u Južnobačkom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 5.227 stanovnika.
Bački Petrovac | |
|---|---|
    .jpg)    Bački Petrovac | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobački |
| Opština | Bački Petrovac |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 5.227 |
| — gustina | 94/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 21′ 36″ S; 19° 35′ 26″ I / 45.36003° S; 19.59053° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 87 m |
| Površina | 65,1 km2 |
.svg)  Bački Petrovac Bački Petrovac na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 21470 |
| Pozivni broj | 021 |
| Registarska oznaka | NS |
Istorija
uredi
Na teritoriji naselja Bački Petrovac već u praistorijsko doba postojala su naselja a najstariji pomen je iz 13. veka kada je priznat za samostalnu crkveno opštinu sa crkvom koja je posvećena sv. Petru. Ime Petrovac se navodi i u istorijskim izvorima i analima iz 15. i 16. kao i 17. veka. Imena Bodonj, Telek i Dragovo govore o tome da su prvi stanovnici tu bili Mađari i Srbi. U vreme turskog doba tu se pominje seoce sa 19 zatim 5 i krajem 16. veka 28 porodica. U vreme ustanka Rakocija Dragovo, Bodonj i druga naselja su bila spaljena i ostao je samo Petrovac. Godine 1733, u Petrovcu je bilo samo 40 pravoslavnih domova, a pravoslavni sveštenici su Živan Milutinović i Filip Arsenović.[1]
U prvoj polovini 18. veka došlo je do seobe Slovaka na Donju zemlju. Godine 1747. dovedeni su prvi Slovaci u Bačku na imanje Čarnojevića u Futogu gde im je on ustupio deo stare opštine Petrovac u kojoj je bilo 19 srpskih porodica. Prvi slovački doseljenici potiču iz novohradske stolice (koja se danas uglavnom nalazi u Mađarskoj). U 18. vek i 19. veku ovde je bilo veliko vlastelinstvo – futoško, koje je obuhvatalo Gložan i Petrovac. Prvi podaci o broju stanovnika datiraju iz 1772. godine iz vremena Marije Terezije i u Petrovcu je pobrojano 423 porodice od čega 37 srpskih, a skupa je bilo 2.000 stanovnika. Znači da je Petrovac u to doba bio oveće naselje. U 18. i 19. veku postaje najveće slovačko naselje u Bačkoj. Posle je naišlo doba stagnacije usled odliva stanovništva u Srem i za vreme rata u Čehoslovačku. No iako je u populaciji nastala određena stagnacija Petrovac se razvija kulturno, privredno, trgovinski i u administrativno- upravnom smislu je napredovao i postao je ne samo kulturno središte Slovaka već se svrstao u najnaprednija naselja u južnoj Bačkoj.
Bački Petrovac je imao znatan doprinos u borbi sa okupatorom i to u okviru Novosadskog partizanskog odreda, sve do konačnog oslobođenja 1944. godine. Novembra 1944. godine u Bačkom Petrovcu je formirana Četrnaesta vojvođanska (slovačka) brigada, sastavljena od pripadnika slovačke nacionalnosti.
Položaj
urediBački Petrovac se nalazi u delu južne Bačke, i Zapadnom delu Vojvodine, na vrlo plodnom zemljištu na teritoriji opštine Bački Petrovac.
- Geografska dužina: 45° 21' 38 N
- Geografska širina: 19° 35' 30 E
- Nadmorska visina: 87 m
Kultura
uredi
Među znamenitijim spomenicima istorije je spomenik obešenim prvoborcima 1941. godine i stara crkva iz 1813. u Kulpinu. U Bačkom Petrovcu su poznati Slovačka gimnazija, Galerija Karol Miloslav Lehotski, Galerija Zuske Medveđove, Muzej vojvođanskih Slovaka (do 2012. Narodni muzej), Biblioteka „Štefan Homola” i druge obrazovne i kulturne institucije. U Bačkom Petrovcu se nalazi Kudeljara (Mljač) koja je proglašena za spomenik kulture.
Likovni život
urediU likovnoj umetnosti počeci likovnog života u Bačkom Petrovcu su neistraženi ali se zna da je prvi školovani slikar na ovim prostorima bio Jan Rohonj koji je živeo u prvoj polovini 19. veka no njegovi radovi nisu sačuvani i nepoznati su. Daljim iako amater bio je sveštenik Benjamin Reus čije jedno platno je u Galeriji Zuske Medveđove. Veliki uticaj na slikarstvo u ovoj sredini ostavio je slikar Karol Miloslav Lehotski koji je iz redova Slovaka bio prvi akademski slikar. Njegovi radovi nalaze se u Galeriji Zuske Medvedjove i u privatnom vlasništvu. Pored ovog slikara veliki uticaj u ovoj oblasti umetnosti je imala i slikarka Zuska Medveđova koja je svoje slike poklonila Bačkom Petrovcu. Bački Petrovac je imao školovane slikara i slikare amatere koje su bili opažani i u drugim sredinama, i od školovanih slikara uticaj na slikarstvo u Bačkom Petrovcu imali su u novije vreme Jaroslav Šimovič, Mihal Kiralj, Ivan Križan, Vladimir Labat-Rovnjev (koji se bavio i skulpturom) i dr. 1980- tih godine likovni život je obeležen osnivanjem „Galerije Blatno“ od strane grupe amatera a čija je glavna pokretačka snaga bio akademski slikar i grafičar Mihal Kiralj. 1989. Bački Petrovac je pored Galerije Zuske Medveđove dobio i novu galeriju u gimnaziji Jan Kolar. U današnje vreme u Bačkom Petrovcu ne živi ni jedan akademski slikar. U Bačkom Petrovcu postoje dve galerije i tu se nalazi centar za prezentaciju likovne umetnosti slovaka u Srbiji.
Privreda
urediU ovom kraju je razvijena poljoprivreda, a naročito je bilo čuveno hmeljarstvo. Hmelj „zeleno ravničarsko zlato“ iz Bačkog Petrovca, veoma je poznat u svetu.[3] Zbog blizine Novog Sada, većina stanovnika svakodnevno putuje u grad. Pored Novog Sada veliki broj stanovnika radi u susednoj Bačkoj Palanci. Područje Bačkog Petrovca u sistemu kanala Dunav—Tisa—Dunav ima lovišta i druge prirodne atraktivnosti.
Demografija
uredi| Slovaci | Jevreji | Srbi | ||
|---|---|---|---|---|
| 7335 | 107 | 40 |
Demografija
urediU naselju Bački Petrovac živi 5434 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,7 godina (38,5 kod muškaraca i 42,8 kod žena). U naselju ima 2567 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,62.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Slovacima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
 |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 3 | 4 | ||
| 80+ | 51 | 119 | ||
| 75—79 | 82 | 147 | ||
| 70—74 | 120 | 228 | ||
| 65—69 | 176 | 228 | ||
| 60—64 | 163 | 187 | ||
| 55—59 | 172 | 202 | ||
| 50—54 | 296 | 275 | ||
| 45—49 | 293 | 274 | ||
| 40—44 | 254 | 228 | ||
| 35—39 | 236 | 190 | ||
| 30—34 | 242 | 209 | ||
| 25—29 | 199 | 212 | ||
| 20—24 | 226 | 221 | ||
| 15—19 | 229 | 214 | ||
| 10—14 | 198 | 170 | ||
| 5—9 | 195 | 174 | ||
| 0—4 | 175 | 135 | ||
| Prosek : | 38,5 | 42,8 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 2.742 | 858 | 1.682 | 109 | 93 | 0 |
| Ženski | 2.938 | 524 | 1.705 | 583 | 123 | 3 |
| UKUPNO | 5.680 | 1.382 | 3.387 | 692 | 216 | 3 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.552 | 572 | 1 | 2 | 400 |
| Ženski | 985 | 200 | 0 | 1 | 292 |
| UKUPNO | 2.537 | 772 | 1 | 3 | 692 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 27 | 110 | 117 | 29 | 72 |
| Ženski | 9 | 8 | 125 | 27 | 16 |
| UKUPNO | 36 | 118 | 242 | 56 | 88 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 13 | 28 | 59 | 42 | 18 |
| Ženski | 16 | 24 | 48 | 95 | 73 |
| UKUPNO | 29 | 52 | 107 | 137 | 91 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 33 | 0 | 0 | 29 | |
| Ženski | 39 | 2 | 0 | 10 | |
| UKUPNO | 72 | 2 | 0 | 39 | |
Znamenite ličnosti
urediTurizam i rekreacija
urediDana 23. aprila 2012. u Bačkom Petrovcu je otvoren akva park Petrolend, najveći akva park u Srbiji i jedan od najvećih u jugoistočnoj Evropi. U njegovu izgradnju slovačka kompanija Aqua Therm Invest do sada je uložila 8,5 miliona evra, a do završetka poslednje faze u naredne dve godine biće investirano ukupno 22 miliona evra. Akva park se nalazi na ulasku u Bački Petrovac, na putu za Novi Sad, od koga je udaljen 18 km.[8]
Akva park
uredi-
Akva park 1 -
Akva park 2 -
Akva park 3 -
Akva park 4 -
Akva park 5
Sport
uredi- FK Mladost Bački Petrovac je osnovan 1923. godine i trenutno se takmiči u Vojvođanskoj ligi Sever, četvrtom rangu takmičenja.
Mediji
urediJedina petrovačka televizije je TV Petrovec, koja emituje od novembra, 1997. godine a jedina radio-stanica je Radio Petrovec.
Galerija
uredi-
Begej- kanal u Bačkom Petrovcu -
Evangelička crkva i sedište biskupa -
-
-
Mostić na Begeju -
Pogled na spomenik iz Kolarove ulice -
Zanatski dom -
Štamparija Kultura -
-
-
Najstarija kuća u Bačkom Petrovcu podignuta 1799. godine -
Zgrada gimnazije Jan Kolar u Bačkom Petrovcu, prva polovina 20. veka -
Radnici koji podižu put u Bačkom Petrovcu -
Razglednica Bačkog Petrovca, oko 1930. godine -
Slovački mladići u svečanom, starijem tipu nošnje. Bački Petrovac, početak 20. veka -
Slovački mladići iz Bačkog Petrovca sa modernim šeširima tog perioda - cilindrima, pod uticajem francuske mode (tridesete godine 20. veka) -
Krštenje u Bačkom Petrovcu početkom 20. veka -
Uprava Zanatskog društva u Bačkom Petrovcu (1930) -
Članovi Dobrovoljnog vatrogasnog društva Bački Petrovac na proslavi dvadesetogodišnjice društva (1911)
.jpg)
.jpg)
Reference
uredi- ^ "Serbski letopisi", Pešta 1859-1860.
- ^ „Začinjena ljubav prema Slovacima”. Explore Novi Sad. Arhivirano iz originala 26. 06. 2020. g. Pristupljeno 23. 6. 2020.
- ^ Slovaci su, pre kulena, jako dobro gajili hmelj („Politika”, 1. novembar 2016)
- ^ Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka, I. knjiga., Zagreb : Bibliografski zavod d.d., 1925, str. 113.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- ^ Otvoren akva-park u Bačkom Petrovcu, www.b92.net, 23. 04. 2012.
Literatura
uredi- Sámuel Boldocký, Petrovec 250, 1745- 1995 1995 Báčsky Petrovec
Spoljašnje veze
uredi- Zvanični veb-sajt
- Gimnazija „Jan Kolar“ u Bačkom Petrovcu(jezik: slovački)
- Petrovec Online centar(jezik: slovački)
- Matica Slovačka u Srbiji(jezik: slovački)
