Vukašin Pešić
Vukašin Vule Pešić (Vitoševac, Ražanj, 26. februar 1893 — Leskovac, 20. januar 1979), bio je srpski glumac i jedan od pionira srpskog glumišta s početka 20. veka.
| Vukašin Pešić | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Vukašin Pešić, prvak drame Narodnog pozorišta Moravske banovine u Nišu | |||||
| Lični podaci | |||||
| Puno ime | Vukašin Pešić | ||||
| Nadimak | Vule | ||||
| Datum rođenja | 26. februar 1893. | ||||
| Mesto rođenja | Vitoševac, Opština Ražanj, Kraljevina Srbija | ||||
| Datum smrti | 20. januar 1979. (85 god.) | ||||
| Mesto smrti | Leskovac, Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija | ||||
| Porodica | |||||
| Supružnik | Leposava Pešić, rođ. Antić (1910—1946) | ||||
| |||||
Pozorišna karijera uredi
Iako je počeo da igra 1909. godine u KUD „Abrašević“ u Kruševcu, za početak pozorišne i glumačke karijere Vukašina Pešića se uzima 11. mart 1911. kada je stupio u Povlašćeno pozorište „Joakim Vujić“ Koste Delinija, koje je u to vreme bilo jedno od najvećih i najboljih putujućih pozorišta Kraljevine Srbije. U tom je pozorištu Vukašin Pešić doživeo prvi izlazak pred publiku i, ohrabren njome, a zadojen ogromnom ljubavlju prema pozorišnoj umetnosti i prema pozorišnoj publici nije se sa pozornice skidao narednih 40-ak godina. Aktivni je učesnik Balkanskih ratova. U sezoni 1913/14. je radio ponovo u trupi kod Delinija. U toku okupacije bio je u zarobljeništvu u Ašahu (Austrija), gde je i igrao. U sezoni 1919/20. bio je u trupi „Gundulić“ Ljubomira Rajičića Čvrge na sceni „Takovo“ u Beogradu. Sezonu 1924/25. u Gradskom pozorištu u Bitolju. Sezone 1925-27. i 1929-31. opet u Narodnom pozorištu u Nišu, 1931/32. u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu, 1932. u Novosadsko-Osječkom pozorištu, od 1933. do 1947. u Narodnom pozorištu u Nišu, od 1947. do 1953. u Gradskom Narodnom pozorištu u Leskovcu, a sezonu 1953/54. u Gradskom pozorištu „Sterija“ u Vršcu i od 1954. ponovo na sceni pozorišta u Leskovcu.
Počeo je kao dramski glumac, a zatim je dugo igrao u nacionalno-istorijskom repertoaru, pa uspešno prešao na tumačenje karakternih partija, naročito iz domaćeg i folklornog repertoara. Dinamične prirode, jakog temperamenta, snažne i izražajne dikcije, iskren u doživljaju, sem toga i dobar pevač, sa prijatnim i jakim baritonom, Pešić je delovao efektno i imao svoju odanu publiku u Nišu i unutrašnjosti.
Imajući u vidu uslove pod kojima je Vukašin Pešić radio, u vreme kad se pozorišna umetnost potcenjivala i smatrala kao zabava obesnih i sitih i, kad bi se uneli u sva maltretiranja i ponižavanja, dane sa po jednim obrokom i bez obroka, noći na stolovima i podovima - napravljenim od pivskih buradi, probdevene; njegova putovanja, ponekad i pešačenja, od Bitolja do Zagreba i od Kruševca i Vrnjačke Banje do Novog Sada i Osijeka, njegove nastupe u skoro svim većim gradovima Kraljevine Jugoslavije, došli bismo do zaključka koliko je mnogo Vukašin Pešić morao voleti pozorišnu umetnost i jasno bismo sagledali lik jednog od pionira srpskog glumišta.
Rad Vukašina Pešića najdublje je vezan za Narodno pozorište u Nišu, čiji je član bio, sa malim prekidima od 1920, pa do 1947. godine i za Gradsko narodno pozorište u Leskovcu, čiji je član bio 1928. i od septembra 1947. do 1953. U Leskovcu je skoro svake godine sa ansamblom Niškog pozorišta nastupao po mesec dana i to je razlog i opravdanje što su mu baš ta pozorišta priredila obeležavanje jubileja 25. i 40. godišnjice glumačkog rada (1937. i 1952).
Igrao je pored mnogih velikana srpske scene: Milivoja Živanovića, Dobrice Milutinovića, Žanke Stokić, Čiča Ilije Stanojevića, Mire Stupice ...
Uloge uredi
Vukašin Pešić je, ulažući sav svoj glumački talenat i znanje tokom svoje četrdesetogodišnje karijere izneo i publici prikazao čitavu galeriju likova, pobuđujući i podstičući u njoj pozitivne osobine tih likova ili razgolićujući i šibajući kroz negativne osobine pojedinih likova iste osobine samoga društva, pa i gledaoca. Dovoljno je pomenuti likove naših nacionalnih heroja: Kraljević Marko, Banović Strahinja, Karađorđe, Hajduk Veljko, Stanoje Glavaš, Ilija Birčanin, Vojvoda Lune, Vojvoda Brana i mnogih drugih koje je Vukašin Pešić tumačio i čija su dela dobro poznata, ali koja su i po svojoj vrednosti za Srpski narod od velike važnosti, koja predstavljaju svetle tačke naše istorije pa da nam bude jasno koliko je težak, ogroman i odgovoran umetnički zadatak Vukašin Pešić primao na sebe i izvršavao. Pored tih svetlih likova srpske rodoljubne dramske književnosti Vukašin Pešić interpretirao je i skoro sve junake naših pozorišnih komada iz narodnog života sa muzikom i pevanjem, ako što su: Stevan Dragić - „Seoski lola“, Marinko - „Đido“, Selim beg - „Zulumćar“, Stojan, Mitke i Hadži-Toma - „Koštana“, Mane i Zafir - „Zona Zamfirova“ u kojoj je igrao preko 200 puta, Kalča - „Ivkova slava“ - komad Stevana Sremca iz niškog života u četiri čina s pevanjem, koji je dramatizovao Dušan Cvetković, reditelj je Dragutin Todić, Hasan-Aga - „Hasanaginica“ Milana Ogrizovića, Gliša Šandura, momak iz kozačke porodice, opereta „Na poselu“ iz ruske narodne prošlosti u pet činova sa pevanjem, u Nušićevim delima: Jovanča Micić u „Put oko sveta“, Aćim - „Protekcija“, Jevrem i Sekulić - „Narodni poslanik“, Ujka Vasa - „Gospođa ministarka“. Likovi strane književnosti, počev od Sofokleovih i Euripidovih junaka, pa preko Šekspirovih, Rostanovih, Geteovih, Šilerovih, Ostrovskoga, Turgenjevih, Čehovljevih, Tolstojevih, Gorkoga.
Orden Svetog Save Petog reda uredi
„U ime Njegovog kraljevskog veličanstva Kralja Petra Drugog, po milosti Božjoj i volji narodnoj, Kralja Jugoslavije, Kraljevi namesnici su blagovoleli i potpisali Ukaz i odlikovali Vukašina Pešića Kraljevskim ordenom Svetoga Save Petog reda“ povodom 25. godišnjice glumačkog rada.
Tim povodom je organizovana svečanost 19. marta 1937. godine u Narodnom pozorištu Moravske banovine u Nišu.
Pod najvišom zaštitom Njegovog veličanstva Kralja Petra Drugog, niške sekcije Udruženja glumaca Kraljevine Jugoslavije, formiran je počasni i akcioni odbor za proslavu 25. godišnjice glumačkog rada prvaka drame Narodnog pozorišta Moravske banovine u Nišu. Pokrovitelj proslave je bio Dragiša Cvetković, tada ministar socijalne politike i narodnog zdravlja Kraljevine Jugoslavije. Predsednik počasnog odbora bio je Dragutin Živković, gradonačelnik grada Niša, a potpredsednik Jovan Čemerikić, direktor niške muške gimnazije, dok je predsednik akcionog odbora proslave jubileja bio Momir V. Andrić, a sekretar Dragutin Todić. Slavljenik je tog dana u foajeu Narodnog pozorišta od 11 do 13 časova primao čestitanja.
„U 8:30 sati uveče„ navodi se na plakatu, organizovana je i „Svečana predstava u čast dvadesetpetogodišnjice glumačkog rada g-dina Vukašina Pešića. Prvi deo predstave sadržao je pozdravni govor i predaju poklona slavljeniku, a u drugom delu odigrana je predstava - istorijski komad u 5 činova, 7 slika sa apoteozom Karađorđe, po M. Cvetiću, koju je dramatizovao i napisao Petar Hristilić. Reditelj je bio Drag. Mih. Kandić, a naslovnu ulogu srpskog vožda Karađorđa tumačio je slavljenik Vukašin Pešić„. Ostale uloge su tumačili: Ljubica Krasićeva tumačeći lik Jelene, Karađorđeve žene, Milena Filipović, u ulozi Marice, Karađorđeve majke, Dušan Pešić, u ulozi Marinka, Karađorđevog brata, Dragutin Todić lik Kneza Jakova Nenadovića, Desimir Perišić lik Prote Mateje Nenadovića, Nikola Dinić lik upravnika Praviteljstvujušćeg sovjeta serbskog Mladena Milovanovića, Živojin Vučković lik Stanoja Glavaša, Dragoslav Kandić lik Hajduk Veljka, Mihailo Milićević lik vođe ustanka Janka Katića, Petar Daničić lik Vase Čarapića, Momir Andrić likove Petra Novakovića Čardakliju i Petra Dobranjca, Mitar Radić lik Prote Atanasija i grčkog mitropolita Leontija, Gojko Gligorijević agenta u ruskom konzulatu - Nedobu, Ratomir Grašić, Žarko Joković, Milan Stefanović, Ilija Konfino, Dušan Kujundžić, Zora Crnogorčević prvu vilu proročicu u apoteozi, Nada Urbanova drugu vilu, a Ružica Petrovićeva treću.
Literatura uredi
- "Niško pozorište 1887. - 1944." - Siniša Janić i Borivoje S. Stojković, Časopis Teatron, broj 30/1/2, Muzej pozorišne umetnosti SR Srbije, Beograd 1987.
- Dokumentacija porodične arhive