Википедија

Islamska država

исламска терористичка група на Блиском истоку
(preusmereno sa Исламска Држава)
Ne poistovećivati sa islamskom teokratijom, oblikom vladavine zasnovanim na islamskom pravu.

Islamska država (ID; poznata i kao Islamska država u Iraku i Levantu (IDIL) ili Islamska država u Iraku i Siriji (IDIS), arap. الدولة الاسلامية في العراق والشام [ad-Dawlah al-Islāmiyah fī 'l-ʿIrāq wa-sh-Shām]; u anglosferi poznata i po engleskim skraćenicama IS (IS – Islamic State) i ISIL (ISIL – Islamic State of Iraq and the Levant) ili ISIS (ISIS – Islamic State of Iraq and Syria), ili po arapskom akronimu Daeš[1] (داعش [dāʿish], engl. Daesh)),[2] nepriznata je teroristička država[3] koja pod svojom kontrolom drži male delove Iraka i Sirije. Formirana je 3. januara 2014. godine, da bi 29. juna iste godine bila proglašena kalifatom.

Islamska država
Islamska država u Iraku i Levantu
Islamska država u Iraku i Siriji
الدولة الاسلامية في العراق والشام  (arapski)
Zastava
Zastava

Položaj Islamske Države tokom 2014.
Glavni gradRaka (2013—2017)
Majadin (2017)
El Kaim (2017—2018)
Službeni jezikarapski
Vladavina
Oblik državeIslamska država — kalifat
 — samoproglašeni kalifEbu Bekr el Bagdadi † (kalif Ibrahim)
Istorija
‍
Geografija
Površina‍
 — ukupno32.133 km2 (područja pod kontrolom)
Stanovništvo‍
 — 2015.~8−12 miliona (u području pod kontrolom)
 — gustina
Ekonomija
Valutazlatni dinar
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +3
Pozivni broj+964
+963
Rat u Iraku
Rat u Siriji
Područja Libije pod kontrolom Islamske države
Područja Nigerije pod kontrolom organizacije Boko Haram, povezane sa Islamskom državom

Od marta 2015, kontroliše teritoriju na kojoj živi deset miliona ljudi[4] u Iraku i Siriji, i pod nominalnom kontrolom drži male delove Libije i Nigerije. Islamska država takođe operiše u ili ima organizacije koje su joj podređene u drugim delovima sveta, uključujući južnu Aziju i jugoistočnu evropu.[5][6]

Istorija uredi

ISIL je prvobitno formiran kao militantna grupa, koja svoje korene vuče od sunitskih fundamentalističkih grupa koje su početkom 2004. nastale u Iraku nakon američke invazije te vodile oružanu borbu protiv američkih i drugih zapadnih trupa, a potom formalno izrazile vernost al Kaidi.

ISIL je tokom sledećih nekoliko godina bio aktivan i u borbi protiv iračkih šijitskih paravojnih formacija, a posle američkog povlačenja i protiv iračke vlade. Njegove aktivnosti u samom Iraku su do 2012. godine bile značajno smanjene, i nije se smatrao značajnim faktorom.

Međutim, izbijanje građanskog rata u Siriji je ISIL-u dalo priliku da proširi svoje aktivnosti na Zapad, odnosno da sklopi savez sa drugim islamističkim grupama, ali i posredno dobije oružje, opremu i novac od SAD i njihovih saveznika. To se, između ostalog, 2012. godine odrazilo i na osvajanje grada Al-Raka, koji je postao prvi veći grad pod kontrolom sirijskih pobunjenika, ali i ISIL-ovo sedište. ISIL se uskoro sukobio sa drugim islamističkim frakcijama u Siriji, što je 2013. godine dovelo do toga da Al Kaida naredi njegovo raspuštanje, što je ISIL-ov lider Ebu Bekr el Bagdadi odbio da učini.

U junu 2014. ISIL je preduzeo veliku ofanzivu u Iraku koja je dovela do osvajanja Mosula, Tikrita te brojnih strateški važnih gradova u severnom i centralnom delu Iraka.

Religija uredi

Većinsko stanovništvo Islamske države čine sunitski muslimani. Vođe Islamske države su sledbenici salafizma, ekstremne verske sekte nastale iz sunitskog islama. Pripadnici ostalih veroispovesti ili sekti (hrišćani, jezidi, šiiti), kao i oni sunitski muslimani koji se ne slažu sa salafističkim tumačenjem islama, izloženi su progonu. Nad kurdskim jezidima su pripadnici Islamske Države izvršili genocid, optužujući ih za obožavanje đavola.

Zločini i kršenja ljudskih prava uredi

Pripadnici Islamske države ubili su nekoliko stotina ratnih zarobljenika i preko 1000 civila. Na području pod svojom vlašću uveli su zakone koji uključuju smrtnu kaznu, mučenje i sakaćenje. U Islamskoj državi se takođe sprovodi politika etničkog čišćenja manjinskog stanovništva (Kurda, Asiraca, Jermena), kao i progona verskih manjina (hrišćana, jezida, šiita). Civili ubijeni od strane pripadnika Islamske države uključuju decu, starce i cele porodice. Militanti Islamske države u svoje redove regrutuju i decu, a zločini usmereni protiv žena uključuju silovanje i otmicu. Od strane ovih militanata je kidnapovano oko 450-500 žena i devojčica, od kojih je jedan broj pretvoren u seksualno roblje.

Zabeleženo je da su pripadnici Islamske države ubijali i sunitske muftije i imame koji su odbili da im polože zakletvu vernosti. Tako je u junu 2014. u Mosulu ubijeno 12 sunitskih muftija i imama.[7]

Ciljevi uredi

Najkasnije od 2004, značajan cilj ove grupe je bio osnivanje sunitske islamske države.[8][9] Preciznije, ISIL je težio da se uspostavi kao halifat, Islamska država predvođena grupom verskih lidera pod vrhovnim vođom—halifom— za koga se veruje da je naslednik proroka Muhameda.[10] U junu 2014, ISIL je objavio dokument u kome se tvrdi da su pronađeni dokazi da vođa ISIL-a, el Bagdadi vuče poreklo od Muhameda,[10] i nakon proglašenja novog halifata 29. juna, grupa je postavila el Bagdadija za svog halifa. Kao halif, on je zahtevao da mu se svi muslimani iz celog sveta zakunu na vernost, u skladu sa islamskim pravom (fikh).[11]

ISIL je objasnio svoje ciljeve u svom časopisu Dabik, gde je rečeno da će nastaviti da osvaja teritorije širom sveta: blagoslovena zastava…pokriva sve istočne i zapadne krajeve Zemlje, ispunjavajući svet istinom i pravdom Islama i okončavši lažnost i tiraniju džahilijaha [stanja neznanja], čak i ako Amerikanci i njihova koalicija to preziru.[12] Prema nemačkom novinaru Jirgenu Todenheferu, koji je proveo deset dana u Islamskoj državi u Mosulu, stav koji je sve vreme slušao je da ISIL želi da „osvoji svet“ i da će svi koji ne veruju u njihovu interpretaciju Kurana biti ubijeni. Borci ISIL-a (prema Todenheferu) veruju da „sve religije koje se slažu sa demokratijom moraju da umru“.[13]

Mapu koja je kružila Internetom, koja navodno prikazuje istorijske oblasti bivših islamskih država u Evropi, na Bliskom istoku i u Africi, koje ISIL planira da osvoji, su napravili spoljašnji simpatizeri, i ona nema zvanične veze sa ISIL-om.[14][15][16][17][18][19][20]

Kada je halifat proglašen, ISIL je objavio: „Legalnost svih emirata, grupa, država i organizacija postaje ništavna širenjem autoriteta halifata i dolaskom njegovih trupa u njihove oblasti“.[10] Ovo znači odbacivanje političke podele Bliskog istoka koju su uspostavile zapadne sile tokom Prvog svetskog rata u okviru Sajks-Pikotovog sporazuma.[21][22][23]

Ideologija i verovanja uredi

ISIL je salafistička grupa.[24][25] Prati ekstremističku interpretaciju islama, promoviše versko nasilje, i smatra muslimane koji se ne slažu sa njenim interpretacijama nevernicima ili apostatama.[26] Prema Hajderu al Khoeiju, filozofija ISILa je predstavljena simbolizmom u crne zastave koja je varijanta legendarne borbene zastave proroka Muhameda, koju je grupa usvojila: na zastavi se nalazi Muhamedov žig unutar belog kruga, iznad koga stoji natpis, „Nema boga osim Alaha“.[27] Za takav simbolizam se kaže da pokazuje verovanje ISILa da ova grupa predstavlja ponovno uspostavljanje ranoislamskog halifata, sa svim političkim, religioznim i ishatološkim posledicama koje to implicira.[28]

Prema nekim posmatračima, ISIL je iznikao iz ideologije Muslimanskog bratstva, prve post-otomanske islamističke grupe koja je nastala kasnih dvadesetih godina 20. veka u Egiptu.[29] ISIL prati globalne džihadističke principe i tvrdokornu ideologiju Al Kaide i mnogih drugih modernih džihadističkih grupa.[26][30] Međutim, drugi izvori navode da su koreni ISILa u vahabističkom pokretu. Njujork tajms je napisao:

Što se tiče svojih vodećih principa, vođe Islamske države ... su otvorene i jasne u vezi sa svojom gotovo ekskluzivnom posvećenošću vahabističkom pokretu sunitskog Islama. Grupa širi slike iz vahabističkih religioznih udžbenika iz Saudijske Arabije u školama koje kontroliše. Video snimci sa teritorije koju kontroliše grupa pokazuju vahabističke tekstove nalepljene na zidove zvaničnog misionarskog kombija.[31]

Prema časopisu Ekonomist, disidenti u prestonici ISILa, Raki navode da su „svih 12 sudija koji sad upravljaju sudskim sistemom ... Saudijci“. Saudijske vahabističke prakse koje ISIL takođe prati su između ostalih uspostavljanje verske policije kako bi se iskorenio „porok“ i osiguralo prisustvo molitvama, rasprostranjena primena smrtne kazne, i uništavanje ili prenamena svih nesunitskih religioznih objekata.[32] Bernard Hajkel je opisao el Bagdadijev verski sistem kao „vrstu neukroćenog vahabizma“.[31]

ISIL teži povratku u rane dane islama, odbacujući sve inovacije u veri, za koje grupa smatra da kvare njen prvobitni duh. ISIL osuđuje kasnije halifate i Otomansko carstvo zbog skretanja od onoga šta ISIL smatra čistim Islamom,[33] i teži da oživi prvobitni vahabistički projekat ponovnog uspostavljanja halifata koji bi bio vođen strogom salafističkom doktrinom. Prateći salafističku vahabističku tradiciju, ISIL osuđuje one koji poštuju sekularne zakone kao nevernike, što stavlja i trenutnu saudijsku vladu u ovu kategoriju.[34]

ISIL poput drugih salafističkih pokreta smatra da samo legitimni autoritet može da preuzme vođstvo nad džihadom, i da prvi prioritet u odnosu na sve druge ciljeve borbe, kao što je rat sa nemuslimanskim državama, treba da bude pročišćavanje islamskog društva. Na primer, ISIL smatra da je palestinska sunitska grupa Hamas apostatska i da nema legitimni autoritet da vodi džihad, i vide borbu protiv Hamasa kao prvi korak ka sukobu ISILa sa Izraelom.[31][35]

Eshatologija uredi

Jedna razlika između ISILa i drugih islamističkih i džihadističkih pokreta (uključujući Al Kaidu) je naglasak na eshatologiji i apokalipticizmu, i verovanju da je dolazak imama Mahdija (koji će vladati pre kraja sveta i osloboditi svet od zla) blizu. ISIL veruje da će poraziti „vojsku Rima“ u gradu Dabiku u severnoj Siriji u okviru ispunjenja proročanstva.[36] Prateći svoje tumačenje Hadisa dvanaest naslednika, ISIL takođe veruje da će biti još samo četiri legitimna halifa nakon el Bagdadija.[36]

Poznati istraživač militantnog islama Vil Makkants je u svojoj knjizi The ISIS Apocalypse: The History, Strategy, and Doomsday Vision of the Islamic State[37] napisao:

Propaganda Islamske države je puna pozivanja na kraj sveta. To je velika „prodajna tačka“ za strane borce, koji žele da dođu u zemlje u kojima će se voditi finalne bitke apokalipse. Građanski ratovi koji besne u tim državama danas [Irak i Sirija] daju kredibilitet tim proročanstvima. Islamska država potpaljuje apokaliptičnu vatru. [...] Za Bin Ladenovu generaciju, apokalipsa nije bila značajan osnov za regrutovanje. Vlade na Bliskom istoku pre dve decenije su bile stabilnije, a verska mržnja više pod kontrolom. Bolji način za regrutovanje je bilo pozivanje na borbu protiv korupcije i tiranije nego protiv Antihrista. Međutim, danas regrutovanje po osnovu apokalipse ima više smisla.[38]

Gradovi uredi

Početkom jula 2014. godine, pod kontrolom Islamske države nalazili su se sledeći veliki gradovi u Iraku i Siriji:

  • Mosul (Irak, stanovništvo: 1.800.000)
  • Ramadi (Irak, stanovništvo: 483.000) – deo grada
  • Faludža (Irak, stanovništvo: 326.000)
  • Tikrit (Irak, stanovništvo: 260.000)
  • El Kaim (Irak, stanovništvo: 250.000)
  • Ar Raka (Sirija, stanovništvo: 220.000)
  • Baidži (Irak, stanovništvo: 200.000)
  • Tal Afar (Irak, stanovništvo: 200.000)

Vidi još uredi

Napomene uredi

Reference uredi

  1. ^ Ovu reč Islamska Država toliko mrzi da je zbog nje spremna i da ubije www.blic.rs
  2. ^ DA LI SE ZOVU ISIL, ISIS, ID ili DAEŠ: Oni imaju mnogo imena, a još više KRVI NA SVOJIM RUKAMA! www.telegraf.rs
  3. ^ Ralph Peters: ISIS Terrorist State Is 'Obama's Real Legacy&#39
  4. ^ „Islamic State-controlled parts of Syria, Iraq largely out of reach: Red Cross”. Reuters. 13. 3. 2015. Arhivirano iz originala 13. 11. 2015. g. Pristupljeno 25. 6. 2015. 
  5. ^ „Pakistan Taliban splinter group vows allegiance to Islamic State”. Reuters. 18. 11. 2014. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 19. 11. 2014. 
  6. ^ Zavadski, Katie (23. 11. 2014). „ISIS Now Has a Network of Military Affiliates in 11 Countries Around the World”. New York. Pristupljeno 25. 11. 2014. 
  7. ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 16. 10. 2014. g. Pristupljeno 11. 10. 2014. 
  8. ^ Beauchamp, Zack (2. 9. 2014). „17 things about ISIS and Iraq you need to know”. Vox. Pristupljeno 5. 9. 2014. 
  9. ^ Abu Mohammad. „Letter dated 9 July 2005” (PDF). Office of the Director of National Intelligence. Arhivirano iz originala 22. 05. 2011. g. Pristupljeno 22. 7. 2014.  Vidi od strane 2 nadalje.
  10. ^ a b v Johnson, M. Alex (3. 9. 2014). „'Deviant and Pathological': What Do ISIS Extremists Really Want?”. NBC News. Pristupljeno 5. 9. 2014. 
  11. ^ Kubba, Laith (7. 7. 2014). „Who is the U.S. targeting in Iraq air strikes?”. Al Jazeera. 
  12. ^ Joscelyn, Thomas (29. 9. 2015). „US counterterrorism efforts in Syria: A winning strategy?”. Long War Journal. 
  13. ^ Withnall, Adam (21. 12. 2014). „Middle East. Inside Isis: The first Western journalist ever to be given access to the 'Islamic State' has just returned – and this is what he discovered”. The Independent. Pristupljeno 3. 10. 2015. 
  14. ^ Fernholz, Tim (jul 2014). „Don't believe the people telling you to freak out over this "ISIL" map”. Quartz. 
  15. ^ „ISIS' Five Year Expansion Map Is Fake - Business Insider”. Business Insider. 1. 7. 2014. 
  16. ^ „That ISIS Five Year Expansion Plan Map Is Fake”. Business Insider. 
  17. ^ ISIS’ five-year expansion plan map branded a fake - Al Arabiya English
  18. ^ Strauss, Mark (jul 2014). „That ISIS "Caliphate Map" Is Bogus, So Stop Freaking Out”. io9. 
  19. ^ Kilburn, Josh. „Seriously, NBC? Station Posts 'Terrifying ISIS Expansion Map' Created By Neofascists on Twitter”. Americans Against the Tea Party. Arhivirano iz originala 11. 1. 2015. g. Pristupljeno 4. 10. 2015. 
  20. ^ Dewey, Caitlin (3. 7. 2014). „What was fake on the Internet this week: Glee, 'bubbling' and a modeling contract for 'hot felon' Jeremy Meeks”. Washington Post. 
  21. ^ Tran, Mark; Weaver, Matthew (30. 6. 2014). „Isis announces Islamic caliphate in area straddling Iraq and Syria”. The Guardian. Pristupljeno 6. 7. 2014. 
  22. ^ McGrath, Timothy (2. 7. 2014). „Watch this English-speaking ISIS fighter explain how a 98-year-old colonial map created today's conflict”. Los Angeles Times. GlobalPost. Pristupljeno 22. 7. 2014. 
  23. ^ Caillet, Romain (27. 12. 2013). „The Islamic State: Leaving al-Qaeda Behind”. Carnegie Endowment for International Peace. 
  24. ^ Hassan, Hassan (25. 1. 2015). „The secret world of Isis training camps – ruled by sacred texts and the sword”. Pristupljeno 2. 2. 2015. 
  25. ^ Bradley, Matt (1. 2. 2015). „Islamic State Affiliate Takes Root Amid Libya's Chaos”. The Wall Street Journal. Pristupljeno 2. 2. 2015. 
  26. ^ a b „Islamic State”. Australian National Security. Australian Government. Arhivirano iz originala 08. 07. 2017. g. Pristupljeno 22. 7. 2014. 
  27. ^ What the ISIS Flag Says About the Militant Group, Time.com article by Ilene Prusher]], 9. septembar 2014.
  28. ^ Endtimes Brewing Huffington Post (UK) article by Anne Speckhard, 29. avgust 2014.
  29. ^ Hussain, Ghaffar (30. 6. 2014). „Iraq crisis: What does the Isis caliphate mean for global jihadism?”. The Independent. London. Pristupljeno 6. 7. 2014. 
  30. ^ a b v Kirkpatrick, David D. (24. 9. 2014). „ISIS' Harsh Brand of Islam Is Rooted in Austere Saudi Creed”. The New York Times. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  31. ^ „The other beheaders”. The Economist. 20. 9. 2014. Pristupljeno 7. 11. 2014. 
  32. ^ Fernholz, Tim (1. 7. 2014). „Don't believe the people telling you to freak out over this "ISIL" map”. Quartz. Pristupljeno 6. 7. 2014. 
  33. ^ al-Ibrahim, Fouad (22. 8. 2014). „Why ISIS is a threat to Saudi Arabia: Wahhabism's deferred promise”. Al Akhbar (Lebanon). Arhivirano iz originala 24. 8. 2014. g. Pristupljeno 27. 10. 2014. 
  34. ^ Mamouri, Ali (29. 7. 2014). „Why Islamic State has no sympathy for Hamas”. Al-Monitor. Arhivirano iz originala 1. 8. 2014. g. Pristupljeno 1. 8. 2014. 
  35. ^ a b Wood, Graeme (16. 2. 2015). „What ISIS Really Wants”. The Atlantic. Pristupljeno 23. 2. 2015. 
  36. ^ McCants, William Faizi (22. 9. 2015). The ISIS Apocalypse: The History, Strategy, and Doomsday Vision of the Islamic State. ISBN 978-1250080905. 
  37. ^ McCants, William (2015). The ISIS Apocalypse: The History, Strategy, and Doomsday Vision of the Islamic State. New York: St. Martin's Press. str. 147. ISBN 978-1-250-08090-5. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Исламска_држава&oldid=27709321”