Karlo VI, car Svetog rimskog carstva
Karlo VI (nem. Karl VI; Beč, 1. oktobar 1685 — Beč, 20. oktobar 1740) bio je car Svetog rimskog carstva, kralj Ugarske, kralj Češke i austrijski nadvojvoda od 1711. do svoje smrti. Tokom Rata za špansko nasleđe bio je pretendent na španski presto pod imenom Karlos III.[1][2]
| Karlo VI | |
|---|---|
 Karlo VI, car Svetog rimskog carstva, u odori pripadnika Reda Zlatnog runa. Portret je izradio barokni majstor Johan Gotfrid Ojerbah | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1. oktobar 1685. |
| Mesto rođenja | Beč, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 20. oktobar 1740. (55 god.) |
| Mesto smrti | Beč, Habzburška monarhija |
| Porodica | |
| Supružnik | Elizabeta Kristina od Braunšvajg-Volfenbitela |
| Potomstvo | Marija Terezija, Marija Ana Austrijska, Marija Amalija od Austrije |
| Roditelji | Leopold I Eleonora-Magdalena Nojburška |
| Dinastija | Habzburzi |
| Car Svetog rimskog carstva | |
| Period | 1711 — 1740 |
| Prethodnik | Jozef I Habzburški |
| Naslednik | Karlo VII, car Svetog rimskog carstva |
| Kralj Ugarske | |
| Period | 1711 — 1740 |
| Prethodnik | Jozef I Habzburški |
| Naslednik | Marija Terezija |
Biografija uredi
Karlo je bio rođen kao drugi sin cara Svetog rimskog carstva Leopolda I iz dinastije Habzburga i njegove supruge Eleonore-Magdalene od Palatina-Nojburga.
Nakon smrti Karlosa II, poslednjeg predstavnika španske grane Habzburga, evropske sile započele su Rat za špansko nasleđe. Tokom ovog sukoba drugorođeni sin cara Leopolda I je kao Karlos III istaknut kao habzburški pretendent na špansku krunu. Ipak, kako je Leopoldov naslednik Jozef I iznenada preminuo 1711. za novog cara Svetog rimskog carstva izabran je njegov mlađi brat Karlo VI. Najposle, Sporazum u Raštatu je 1714. okončao neprijateljstva sa Francuskom Luja XIV. Novi kralj Španije postao Lujev unuk Filip V iako pod uslovom da se odrekne svih pretenzija na francuski kraljevski presto. S druge strane, Karlo VI je dobio sve nekadašnje posede koje su španski monarsi držali u Nizozemskoj (današnja Belgija) i Italiji.[3]
Karlovi uspesi u sukobima sa Osmanskim carstvom bili su nestalni. Mletačka republika, koja je 1714. ušla u rat protiv Turaka, zatražila je od cara pomoć po slovu ugovora o savezu koji je Sveta liga sklopila 1684. u vreme Bečkog rata. Karlo VI je 1716. potvrdio savez sa Venecijom i objavio rat sultanu. Već proslavljeni carski vojskovođa Eugen Savojski je 1716. potukao Osmanlije kod Petrovaradina, a zatim i kod Beograda koji je zauzet 1717. godine. Požarevački mir je 1718. caru doneo vlast nad severnom Srbijom, severnom Bosnom i Tamiškim Banatom. Ipak, ove tekovine su izgubljene u toku rata od 1737. do 1739. koji je carstvo vodilo u savezu sa Rusijom protiv Osmanlija. Beogradskim mirom iz 1739. Karlo VI je morao vratiti sultanu sve teritorije zadobijene 1718. osim Tamiškog Banata. Usled ovog poraza carske vojske došlo je do Druge seobe Srba 1739. pod vođstvom pećkog patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente.
Glavno pitanje unutrašnje politike Karla VI bilo je pitanje nasleđa prestola. Naime, Karlo je baš kao i njegov brat Jozef I imao samo ćerke, a po srednjovekovnom Salijskom pravu, koje je još uvek važilo u Svetom rimskom carstvu, žene nisu mogle da naslede presto. Ipak, car je 1713. izdao Pragmatičnu sankciju kojom je pokušao da zakonski omogući da ga nasledi ćerka Marija Terezija. Pragmatičnu sankciju su pod Karlovim pritiskom prihvatili vladari Svetog rimskog carstva, druge evropske sile, a zatim i Ugarski sabor koji se 1723. saglasio da jedna princeza ponese krunu svetog Stefana. Pored toga Karlo je svoju ćerku Mariju Tereziju 1736. udao za Franca Stefana, velikog vojvodu Toskane, koji je bio odan habzburškim interesima.
Međutim, kada je Karlo VI umro Pruska, Saksonija, Bavarska i Francuska su odbacile odredbe Pragmatične sankcije i za cara je izabran Karlo Albert, knez-izbornik Bavarske, kao Karlo VII. Tek zahvaljujući podršci Ugarske, Češke i Austrije Marija Terezija je tokom Rata za austrijsko nasleđe obezbedila carski presto svom suprugu koji je vladao kao Franc I (1745—1765). Samim tim, Karlo VI je bio poslednji car Svetog rimskog carstva iz direktne muške linije dinastije Habzburga, dok je Franc I bio rodonačelnik pobočne linije Habzburg-Lorena.
Porodično stablo uredi
| 16. Karl II Štajerski (=22) | ||||||||||||||||
| 8. Ferdinand II, car Svetog rimskog carstva | ||||||||||||||||
| 17. Marija Ana od Bavarske (=23) | ||||||||||||||||
| 4. Ferdinand III, car Svetog rimskog carstva | ||||||||||||||||
| 18. Vilhelm V, vojvoda Bavarske (=26) | ||||||||||||||||
| 9. Marija Ana od Bavarske | ||||||||||||||||
| 19. Renata od Lorene (=27) | ||||||||||||||||
| 2. Leopold I Habzburški | ||||||||||||||||
| 20. Filip II od Španije | ||||||||||||||||
| 10. Filip III od Španije | ||||||||||||||||
| 21. Ana od Austrije | ||||||||||||||||
| 5. Marija Ana od Španije | ||||||||||||||||
| 22. Karl II Štajerski (=16) | ||||||||||||||||
| 11. Margareta od Austrije | ||||||||||||||||
| 23. Marija Ana od Bavarske (=17) | ||||||||||||||||
| 1. Karlo VI, car Svetog rimskog carstva | ||||||||||||||||
| 24. Philip Louis, Count Palatine of Neuburg | ||||||||||||||||
| 12. Wolfgang Wilhelm, Count Palatine of Neuburg | ||||||||||||||||
| 25. Anna of Jülich-Cleves-Berg | ||||||||||||||||
| 6. Filip Vilhelm Palatinski | ||||||||||||||||
| 26. Vilhelm V, vojvoda Bavarske (=18) | ||||||||||||||||
| 13. Magdalena od Bavarske | ||||||||||||||||
| 27. Renata od Lorene (=19) | ||||||||||||||||
| 3. Eleonora-Magdalena Nojburška | ||||||||||||||||
| 28. Ludvig V od Hesen-Darmštata | ||||||||||||||||
| 14. Georg II od Hesen-Darmštata | ||||||||||||||||
| 29. Magdalene of Brandenburg | ||||||||||||||||
| 7. Elizabeta Amalija od Hesen-Darmštata | ||||||||||||||||
| 30. Johan Georg I, izbornik Saksonije | ||||||||||||||||
| 15. Sofija Eleonora od Saksonije | ||||||||||||||||
| 31. Magdalena Sibila od Pruske | ||||||||||||||||
Reference uredi
- ^ „Charles VI Holy Roman emperor”. Britannica. Pristupljeno 19. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Charles VI, Holy Roman Emperor”. The British Museum. Pristupljeno 19. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Encicklopedia”. Charles VI. Pristupljeno 19. 1. 2021.(jezik: engleski)
