Mitar Kovačević

Mitar Kovačević — Mujo (Nudo, kod Grahova, 15. maj 1916 — Beograd, 11. jul 1979), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore i narodni heroj Jugoslavije.

mitar kovačević
Mitar Kovačević Mujo
Lični podaci
Datum rođenja	(1916-05-15)15. maj 1916.
Mesto rođenja	Nudo, kod Grahova, Kraljevina Crna Gora
Datum smrti	11. jul 1979.(1979-07-11) (63 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Porodica
Supružnik	Borka Kovačević
Deca	Dragan, Maja i Pavle
Delovanje
Član KPJ od	1941.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska armija 1941—1945.
Čin	pukovnik u rezervi
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Biografija

Rođen je 15. maja 1916. godine u selu Nudo, kod Grahova. Njegov otac, Nikola Kovačević, jedan je od organizatora i rukovodilaca KPJ u Crnoj Gori, a kasnije istaknuti revolucionar jugoslovenskog i međunarodnog radničkog i komunističkog pokreta. Majka Ljubica, takođe je bila komunist, kao i stric — Sava Kovačević, komandant Treće udarne divizije i narodni heroj. Njegov rođeni brat Dragan, bio je Savin kurir i poginuo je sa svega 15 godina, 1943. godine na Sutjesci.

Najviše zahvaljujući tome što su mu roditelji bili komunisti, Mitar je još u detinjstvu, zajedno s prvim saznanjima o životu, počeo da stiče i prve predstave o ljudskom društvu. Osnovnu školu je završio u Grahovu, a gimnaziju u Podgorici i Trebinju. Kao sin istaknutog revolucionara, 1930. godine isključen iz škole, pa je iste godine pokušao da završi školu privatno, u Beogradu. Godinu kasnije, uhapšen je zbog političke aktivnosti, i posle dva i po meseca provedenog u zatvoru „Glavnjača“, proteran je u Grahovo.

U toku od 1934. do 1935. godine radio je na eksploataciji šume na Durmitoru. U vreme provale organizacija Komunističke partije Jugoslavije u Crnoj Gori, 1936. godine, uhapšen je i proteran u rodno selo. Početkom 1938. godine vratio se u Beograd, gde je radio kao privatni nameštenik, a godinu kasnije zaposlio se kao činovnik Beogradske opštine i na tom mestu ostao do početka Drugog svetskog rata, aprila 1941. godine. Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), bio je od pre rata, a član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) od 1941. godine.

Narodnooslobodilačka borba

U Trinaestojulskom ustanku naroda Crne Gore, 1941. godine, učestvovao je kao borac-puškomitraljezac. Posle jenjavanja ustanka, delovao je u jednom od gerilskih odreda. Septembra 1941. godine, s oko 300 boraca s područja Nikšića, otišao je na sektor Gacka. Oko mesec dana kao mitraljezac učestvovao je u borbama u Hercegovini i u napadu na neprijateljski garnizon u Gacku. Mitar se na različitim zadacima više puta istakao hrabrošću, pa ga Operativni štab NOP odreda za Hercegovinu, januara 1942. godine, imenovao za komandanta kombinovane crnogorsko-hercegovačke jedinice (jačine polubataljona), sa zadatkom da u graničnom pojasu između Crne Gore i Hercegovine razbije četničke grupe, a potom da, zajedno s drugim snagama, učestvuje u napadu na ustaško uporište Borač.

Januara 1942. godine ova jedinica je u graničnom pojasu izvela nekoliko uspelih akcija. Pored ostalog, ona je, uz neposredno učešće Mitra Kovačevića, dobro smišljenim napadom razbila četnički Štab za istočnu Bosnu i Hercegovinu, na čelu s majorom Boškom Todorovićem i njegovom pratnjom. Posle ovih uspeha, Glavni štab NOP odreda za Bosnu i Hercegovinu imenovao ga je za komandanta sektora Gacko–Nevesinje. Oko mesec dana Mitar je komandovao partizanskim jedinicama koje su izvele više akcija, i zabeležile uspehe. Pored toga, bio je veoma je aktivan u suzbijanju pojave četnička.

Teško je ranjen u borbi s četnicima, 27. februara 1942. godine, kod sela Gareve u blizini Gacka i sve do početka avgusta nalazio se na lečenju. Kao ranjenik, učestvovao je u maršu-proboju Pete proleterske crnogorske udarne brigade i Hercegovačkog partizanskog odreda od Drine do Prozora, od 22. jula do 2. avgusta 1942. godine. Po dolasku na slobodnu teritoriju, imenovan je za zamjenika komandanta Prozora, a nešto kasnije postavljen je na dužnost u Odseku za vojne vlasti u pozadini pri Vrhovnom štabu NOV i POJ. Angažovao se na učvršćivanju komandi mesta u zapadnoj Bosni i susednim oblastima Hrvatske.

Zajedno sa snagama Glavne operativne grupe Vrhovnog štaba učestvovao je u bici na Neretvi. Posle toga, radio je na organizovanju pozadinskih vojnih vlasti na slobodnoj teritoriji Hercegovine i Crne Gore. U borbama tokom Pete neprijateljske ofanzive teško je ranjen na Vučevu. Uspeo je da se, s delovima Treće udarne divizije, probije sa Sutjeske u istočnu Bosnu, gde je u toku jula i avgusta radio na stvaranju komandi mesta i drugih pozadinsko-vojnih organa.

Sredinom leta 1943. godine upućen je u krajiške partizanske jedinice, gde je radio na stvaranju obaveštajne službe, a potom je postao obaveštajni oficir Pete krajiške divizije. S ovom jedinicom učestvovao je u više poduhvata u Bosni, Sandžaku i Srbiji. U proleće 1944. godine završio je viši partijski kurs u Crnoj Gori, a jula iste godine imenovan je za obaveštajnog oficira pri Štabu Operativne grupe divizija, koja je kasnije prerasla u Prvu armijsku grupu. Učestvovao je u Andrijevičkoj operaciji, u operacijama za oslobođenje zapadne Srbije i Šumadije, i u Beogradskoj operaciji. Oktobra 1944. godine imenovan je za oficira Komande Grada Beograda.

Posleratni period

Na dužnosti u Komandi Grada Beograda ostao je do druge polovine 1945. godine. Tada prelazi na rad u Odeljenje za zaštitu naroda Jugoslavije (OZN). U Ozni, a kasnije Upravi državne bezbednosti (UDB), vršio je funkcije od načelnika odseka do načelnika jedne od uprava. U čin pukovnika Jugoslovenske armije (JA) unapređen je 1948. godine.

U periodu od 1959. do 1961. bio je na dužnosti pomoćnika načelnika Savezne uprave carina, a od 1961. do 1966. godine zamenik generalnog direktora Zajednice PTT Jugoslavije. Penzionisan je 1966. godine.

Umro je 11. jula 1979. godine u Beogradu, a sahranjen je u rodnom selu Nudolu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.