Radomir Petrović
Radomir Petrović (Gornji Krupac kod Aleksinca, 6. septembar 1914 — Ženeva, 23. jun 2006), poznat i kao Rade Kent, bio je potporučnik u vojsci Kraljevine Jugoslavije i komandant Boljevačke brigade Jugoslovenske vojske u otadžbini za vreme Drugog svetskog rata. Posle rata bio je istaknuti politički emigrant, ekspert Ujedinjenih nacija, izdavač i novinar.
| Radomir Petrović | |
|---|---|
 Petrović 1939. u činu intendantskog potporučnika | |
| Lični podaci | |
| Nadimak | Rade Kent |
| Datum rođenja | 6. septembar 1914. |
| Mesto rođenja | Gornji Krupac, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 23. jun 2006. (91 god.) |
| Mesto smrti | Ženeva, Švajcarska |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1935. — 1944. |
| Vojska | Jugoslovenska vojska i Jugoslovenska vojska u otadžbini |
| Čin | kapetan |
| Učešće u ratovima | Drugi svetski rat |
Biografija
urediRodio se u selu Gornji Krupac kod Aleksinca, od oca Velimira i majke Divne, kao sedmo dete. Osnovnu školu završio je u svom rodnom selu, nižu gimnaziju u Aleksincu, a maturirao je u Nišu. Bio je prvi učenik-maturant iz njegovog sela. Godine 1935. stupio je u Vojno-intendantsku akademiju i 1939. godine proizveden je u čin potporučnika.
U Aprilskom ratu bio je u jedinici pod komandom generala Draškića, na Kalni, gde mu je bio ratni raspored. General Draškić poslao je potporučnika Petrovića da odnese važan izveštaj generalu Cukavcu, u Niš. Na ulazu u Niš, Nemci su zarobili Radomira Petrovića, koji su nešto ranije već zauzeli grad. Međutim, Petrović uspeo je da iskoristi nesmotrenost Nemaca i da ima pobegne, pridružio se ponovo Jugoslovenskoj vojsci u Soko Banji, obavestivši komandu da su Nemci već u Nišu.
Dana 16. aprila 1941. godine general Milovanović poslao ga je sa ratnim materijalom, na front u Bovanskoj klisuri, tu je učestvovao u borbi protiv Nemaca, nanevši im poraz, zarobili su 23 nemačka vojnika. Nemci su ubrzo dobili pojačanje iz Aleksinca i posle četiri sata borbe, Jugoslovenska vojska bila je primorana na predaju, jer su Nemci bili brojniji i mnogo bolje naoružani. Nemci su jugoslovenske starešine i vojnike razoružali i poterali u logor koji su već napravili na ulazu u Soko Banju. Međutim, pošto je kolona zarobljenih vojnika ušla u selo Resnik, potporučnik Petrović je po drugi put uspeo da umakne, pobegao je iza prve kuće, Nemci su otvorili vatru, ali on se već domogao gustih krajiških šuma i slobode.
Petrović je počeo da organizuje seljake da skupljaju oružje i municiju, koje su ostavili vojnici pri povlačenju, ubrzo započinje gerilu, najpre samostalno, a od juna 1941. godine u okviru pokreta sa Ravne gore, kome se priključuje sa svojim Ozrenskim četničkim odredom. Čim je čuo da pukovnik Dragoljub Mihailović šalje oficire preko Drine, kao pomoć najugroženijem delu srpskog naroda, odlazi u Vrhovnu komandu na Ravnu goru sa molbom da se pridruži izabranim. Pukovnik Mihailović mu određuje ratni raspored kod majora Boška Todorovića. Međutim, jednom mladiću iz Foče, koji je čuo da predstoji bitka za njegov grad, na preklinjanje ustupa svoje mesto u grupi za odlazak, da bi on otišao sutradan. Pukovnik Mihailović se te večeri predomislio, kada je saznao da potporučnik Petrović potiče iz jedne od najuglednijih porodica u Istočnoj Srbiji, i da je za njega namenjen poseban zadatak.
Petrović je dobio jedan od najtežih zadataka: da stupi u odred generala Milana Nedića u Zaječaru, da otuda neopaženo izvuče naoružanje i opremu, i onda osnuje jednu jaku četničku jedinicu. Kent je bio legalizovan od povratka sa Ravne gore, pa do sredine 1942. godine. Iz kasarne 20. puka u Zaječaru mala grupa legalizovanih četnika uspela je da iznese veliku količinu oružja, municije i druge opreme u šumu. Jula 1942. napustili su nedićevce i u poslednjem času izbegli su da budu uhvaćeni od Nemaca.
Petrovićev odred je sredinom 1942. godine prerastao u brigadu i preuzeo je komandu nad Boljevačkom brigadom, koja je bila sastavni deo Timočkog korpusa pod komandom Ljube Jovanovića Patka. Kent je imao pod svojom komandom, oko 800 neoženjenih mladića, dobro naoružanih. Boljevačka brigada je učestvovala u mnogim borbama protiv Nemaca i Bugara.
U jesen 1942. godine kada se vodila odlučujuća bitka u El Alameinu u Africi, akcije srpskog pokreta otpora pomogle su Saveznicima. Boljevačka brigada izvela oko 40 diverzija na prugama kojima su Nemci transportovali ratni materijal, maršalu Ervinu Romelu. Diverzije su izvodili posebno obučeni borci za postavljanje engleskih mina na vozove koji su išli prugama Beograd - Solun, Zaječar - Niš, kao i borskom prugom. Zbog ovih diverzija Nemci su streljali 100 Srba.
U leto 1943. godine, britanska misija u sastavu pukovnik Rutam, Grinvud i kapetan Miki, spuštena je na teritoriju Boljevačke brigade, u mesto Zbeg. Kasnije su im dospele dve isporuke oružja i municije.
Početkom 1944. godine nemačka protivvazdušna odbrana uspela je da obori dve američke „leteće tvrđave“ i dva borbena aviona u oblasti Borskih rudnika. Avioni koji su bombardovali naftna polja u Ploeštiju, u Rumuniji, oborena su u povratku. Svih 30 američkih avijatičara uspelo je bezbedno da se spuste padobranima, na teritoriju Boljevačke brigade. Nijednog savezničkog vojnika nisu uhvatili Nemci, koji su se dali ubrzo u poteru za njima. Do avgusta 1944. godine Kent je uspeo da organizuje prebacivanje američkih avijatičara u Zapadnu Srbiju, odakle su poslati u Italiju sa improvizovanog aerodroma u Pranjanima tokom Operacije Vazdušni most.
Početkom leta 1944. godine Partizanske jedinice su krenule u Istočnu Srbiju, da bi se sastali sa sovjetskom armijom koja se približavala iz Rumunije. Kent je, u činu kapetana postavljen za zamenika komandanta Kombinovanog jurišnog korpusa. 8. juna 1944. došlo je do žestoke borbe između četnika Timočkog i Deligradskog korpusa i partizanskih divizija pod komandom komunističkog generala Radomira Petrovića. Borba je vođena između sela Mozgova i Bovanske klisure. U toj borbi teško je ranjen komandant Zaječarske četničke brigade kapetan Leonid Petrović. Bitka je vođena ceo dan, a jedinice Boljevačke brigade pod Kentovom komandom zauzele su vrh i karaulu iznad sela Mozgova. Partizani su posle ove borbe napustili ovaj kraj, vratili su se u okolinu Niša.
Tokom jula 1944. godine 23. partizanska divizija vratila se u Istočnu Srbiju, na prostoru Bovanske klisure i sela Trubarevca vođene su krvave borbe između četnika i partizana. 23. partizanska divizija bila je dobro naoružana od strane Engleza. Četnici su bili slabo naoružani i bez municije, velike gubitke imali su od minobacača, koje su partizani dobili od Engleza. Kapetan Kent ostaje sa svojim vojnicima i kao ranjenik, poslao je telegram Vrhovnoj komandi u kome ih obaveštava da Crvena armija prelazi granicu i ulazi u Srbiju. Kent je dobio na rani infekciju, lekar je posumnjao na tetanus, i iz jedne četničke bolnice, pod lažnim imenom upućen je na lečenje u Beograd, gde ga Nemci zarobljavaju i odvode u logor pokraj Beča. Kent je uspeo da pobegne iz logora i probija se do savezničkih snaga u Italiji, gde ostaje neko vreme, a nakon toga ilegalno odlazi u Švajcarsku.
Iseljeništvo
urediKapetan Kent je dobio dokumenta za Australiju, 1947. a potom i za SAD, 1948. godine, ali nije želeo da bude daleko od Srbije. Sa malobrojnim četnicima ostao je u Švajcarskoj, u Ženevi. U iseljeništvu, Kent je bio politički aktivan i pomagao je ljudima, izbeglicama od komunističkog režima. Prvo se zaposlio kao činovnik u Ujedinjenim nacijama u Ženevi. Ali, na zahtev komunističkih vlasti u Jugoslaviji, dobija otkaz, zajedno sa još dvojicom bivših četnika, Aleksandrom Đokićem (Štab 501) i Branislavom Đokićem (Demokratska omladina).
Kent je bio ađutant i nerazdvojan pratilac kralja Petra II Karađorđevića, od 1951. do 1956. godine. Posle službe kod kralja, Kent postaje zvaničan prevodilac za srpski jezik u Ženevi, pa novinar pri agencija Avala, koju su osnovale izbeglice. Tokom 1960—75. bio je direktor Izdavačke kuće "La Guilde du livre" u Ženevi. Penzionisan je 1975. godine, ali je nastavio i dalje da radi kao novinar u Ujedinjenim nacijama, Ženevi, i kao zvaničan tumač za srpski jezik u kantonu Ženeva, objavio je više studija o komunizmu u raznim novinama, objavio je knjigu o svom trošku u Lozani, 1998. godine, na engleskom jeziku Is it bad memory...or just another treason (Je li to loše pamćenje... ili samo druga izdaja).[1]
Povratak u otadžbinu
urediRadomir Petrović Kent bio je primljen sa jednom grupom Srba u Ženevi od predsednika SRJ Vojislava Koštunice, koji je bio službeno u Ženevi. Kent je pitao predsednika da li može da se vrati u Srbuju pošto su ga komunističke vlasti proglasile za „narodnog neprijatelja“. Predsednik mu je odobrio povratak u otadžbinu.
Posle 57 godina Radomir Petrović je 2001. godine posetio prvi put Srbiju od 1944. Na aerodromu Beograd sačekali su ga mnogobrojni prijatelji i rođaci. Posetio je veliki narodni sabor na Ravnoj gori 12. maja 2001. godine, gde ga je 50.000 ljudi dočekalo sa ovacijama. pred narodom Kent je održao govor. Posle Ravne gore, i posete selu Ba, krenuo je u rodni kraj u selo Gornji Krupac kod Aleksinca. U rodnom selu poljubio je prag kuće u kojoj se rodio, posetio je Niš i Nišku Banju.
