Spomen-groblje u Vukosavcima

Partizansko spomen-groblje „Vukosavci“ se nalazi u spomen parku u selu Vukosavcima, kod Lopara. Izgrađeno je tokom sedamedesetih godina na mestu na kom su 20. februara 1942. godine od strane četnika ubijeni članovi Štaba Majevičkog partizanskog odreda.

U centralnom delu spomen-groblja nalazi se spomenik „Revoluciji“, postavljen 1986. godine, rad slovenačkog vajara Draga Tršara (sličan spomenik, istog autora, nalazi se na Trgu republike u Ljubljani). Spomenik se nalazi na „petokrakom“ postolju na kojem se nalaze ploče sa imenima poginulih boraca Majevičkog partizanskog odreda i Vojvođanskih brigada i imenima žrtava fašističkog terora. Svi oni su sahranjeni u zajedničkoj grobnici.

Pored članova Štaba i boraca Majevičkog partizanskog odreda, njih oko 30, koji su ubijeni februara 1942. godine, kao i boraca koji su kasnije poginuli i žrtava fašističkog terora, ovde su sahranjeni i narodni heroji Jugoslavije iz ovog kraja, koji su umrli posle rata - Dojčin Lukić (1912—1953), Branko Stojanović (1923—1981), Ratko Perić (1914—1985) i Jovo Radovanović Jovaš (1915—2004).

Krajem 70-ih u okviru spomen-parka „Vukosavci“ izgrađen je i istoimeni motel (rad arhitekte Zlatka Ugljena). U motelu su tokom rata u Bosni i Hercegovini bile smeštene jedinice Vojske Republike Srpske, a nakon rata ruske jedinice iz sastava SFOR-a. Trenutno je napušten, sa nerešenim imovinsko-pravnim odnosima.

Pogibija Štaba Majevičkog NOP odreda uredi

Majevički partizanski odred je bio formiran tokom leta 1941. godine, a u septembru u Štab Odreda su poslati Ivan Marković Irac i Fadil Jahić Španac, španski borac, koji su od strane Glavnog štaba NOP odreda Bosne i Hercegovine bili imenovani za komandanta i političkog komesara Odreda. Pored partizanskog odreda, na Majevici je postojao i četnički Odred, tačnije tri četničke grupe - prva Radivoja Kerovića, četničkog vojvode, druga Stevana Damjanovića Leke, kapetana jugoslovenske vojske i treća Đure Bižića, žandarmerijskog narednika iz Ugljevika.

Sredinom januara 1942. godine kapetan Stevan Damjanović Leko je uhapsio grupu partizana, koja je iz Birača prešla na Majevicu. Među uhapšenima partizanima bili su Veso Gavrić, student iz Bijeljine i Ibro Kunosić, privatni nameštenik iz Tuzle, obojica članovi KPJ. Štab Majevičkog partizanskog odreda tražio je od Damjanovića da pusti uhapšene partizane, ali je on to odbijao, želeći da izazove sukob sa partizanima. Partizani su izbegavali sukob jer su bili vojnički slabiji, i čekali su da se povežu sa Odredom iz Šekovića.

Znajući da je obezbeđenje Štaba Majevičkog odreda slabo, Radivoje Kerović i Stevan Damjanović su 20. februara 1942. sa svojim četnicima opkolili selo Vukosavce i napali Štab odreda, koji se nalazio u jedno seoskoj kući. U kuću je tada upala grupa četnika s bombama i pištoljima i na licu mesta ubila doktora Mustafu Mujbegovića, Peru Ćuskića, i Krstu Popova. Na tu pucnjavu su iz susedne sobe istrčali Ivan Marković Irac i Fadil Jahić Španac, i likvidirali četnike. Videvši da su opkoljeni, pokušali su da begom iz kuće, pokušaju da pobegnu. Iskočili su kroz jedan od prozora kuće i potrčali prema jednom potoku, gde ih je dočekala četnička zaseda i obojicu ubila.

U ovom četničkom napadu, poginulo je ukupno 30 ljudi - članova Štaba i boraca Majevičkog partizanskog odreda, a neki od njih su:

Ivan Marković Irac, komandant odreda, narodni heroj
Fadil Jahić Španac, politički komesar odreda, narodni heroj
Pero Ćuskić, član Štaba odreda, narodni heroj
Albin Herljević, član Štaba odreda, narodni heroj
Slavko Mičić, član Štaba odreda, narodni heroj
Jovo Perić Cicin, član Štaba odreda
dr Mustafa Mujbegović, lekar iz Tuzle i rukovodilac saniteta odreda
dr Rosa Hadživuković (1912-1942), lekarka iz Tuzle
Krsta Popov, profesor, radio u Štabu odreda
Sejfo Karamehmedmedović, radio u Štabu odreda
Isidor Šatner Ćisko, student iz Tuzle
Anton Macan, radio u Štabu odreda

Istog dana, 20. februara 1942. godine, jedna druga četnička grupa, je takođe inenada napala jednu četu Majevičkog partizanskog odreda na planini Majevici. Tom prilikom je ubijeno sedam boraca, a teško ranjen politički komesar čete Strahinja Mitrović, narodni heroj, koji je ubrzo preminuo od zadobijenih rana.

Vidi još uredi

Literatura uredi

Ovaj članak je deo članka o Spomenicima posvećenim Narodnooslobodilačkoj borbi 1941—1945.

Rodoljub Čolaković Zapisi iz oslobodilačkog rata (knjiga treća). „Svjetlost“ Sarajevo 1950. godina.
Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
partizansko groblje