Srpska Vojvodina

Srpska Vojvodina; Vojvodovina Srbija
	Zastava Grb
	; Proklamovane granice Srpske Vojvodine 1848. godine
Geografija
Kontinent	Evropa
Regija	srednja Evropa
Zemlja	Austrijsko carstvo
Prestonica	Sremski Karlovci; Zemun; Veliki Bečkerek; Temišvar
Društvo
Službeni jezik	nemački i ilirski (srpski i hrvatski)
Religija	pravoslavlje, katolicizam i protestantizam
Politika
Oblik države	vojvodstvo
— Vojvoda	Stevan Šupljikac (vojvoda); Josif Rajačić (upravitelj)
	Franc Jozef I (veliki vojvoda)
	Karl I (veliki vojvoda)
Istorija
Istorijsko doba	novi vek
— Osnivanje	1848.
— Ukidanje	1860. (12 god.)
Geografske i druge karakteristike
Valuta	Asignat forinta Srpske Vojvodine
Zemlje prethodnice i naslednice; Vojvodine
Prethodnice:	Naslednice:

Srpska Vojvodina (Srpsko Vojvodstvo, Srpska Vojvodovina ili Vojvodovina Srbija) je bila srpski autonomni region u okviru Austrijskog carstva. Proglašena je na Majskoj skupštini 1848. godine i postojala je do 1849. godine, kada je transformisana u novu krunovinu Austrijskog carstva nazvanu „Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat”.

Istorija uredi

Zgrada u Sremskim Karlovcima, sa čijeg je balkona proglašena Vojvodina Srbija 1848.

Spomen ploča o proglašenju Vojvodine Srbije

Tokom revolucije, 1848. godine, Mađari su za sebe tražili nacionalna prava i autonomiju u okviru Austrijskog carstva. Oni, međutim, nisu priznavali nikakva nacionalna prava drugim narodima, koji su živeli u okviru Ugarske. Revolt Srba je izazvalo nasilno zamenjivanje njihovih imena mađarskim imenima u matičnim crkvenim knjigama, kao i otvoreno agresivni istupi Lajoša Košuta i njegove vojske, koja je htela silom da onemogući rad legalnog Srpskog crkveno-narodnog sabora.

Želeći da afirmišu i zaštite sopstvenu nacionalnu posebnost, Srbi lojalni centralnoj vlasti su na Majskoj skupštini (13—15. maj, 1848) u Sremskim Karlovcima proglasili Srpsku Vojvodinu, koja se sastojala od Banata, Bačke, Srema i Baranje. Tadašnji karlovački mitropolit, Josif Rajačić, proglašen je za patrijarha, dok je Stevan Šupljikac izabran za prvog vojvodu, a formirana je i Vlada Srpske Vojvodine.

Ovakav razvoj događaja doveo je do oružanog sukoba između Srpske Vojvodine i pobunjeničke ugarske vlade, koja je na proglašenje Srpske Vojvodine odgovorila pojačavajući oružano nasilje. U pomoć vojvođanskim Srbima došli su dobrovoljci iz Kneževine Srbije, koje je predvodio Stevan Knićanin, a srpskom pokretu se priključilo i drugo stanovništvo odano zakonitoj centralnoj vlasti.

Austrijske vlasti su u početku pokušavale da ne zaoštravaju odnose s Košutovom vladom povodom Srpske Vojvodine, ali kako se ova sasvim odmetnula u svojoj agresivnoj kampanji, Vlada Srpske Vojvodine je napravila savez sa austrijskim centralnim vlastima u cilju zajedničke odbrane od Košutove vojske. Austrijske vlasti su takođe zvanično priznale odluke Majske skupštine i potvrdile vojvodsku titulu Stevanu Šupljikcu.

Kada je Mađarska revolucija ugušena, austrijske vlasti su, u novembru 1849. godine ukinule Srpsku Vojvodinu uvodeći privremenu vojnu upravu generala Ferdinanda Majerhofera, a na njenom području formirale novu krunovinu pod nazivom „Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat”.

Proglašenje Srpske Vojvodine
Linije fronta u Vojvodini 1848—1849. godine

Uprava i vojska uredi

Vrhovnu vlast u Srpskoj Vojvodini činio je Glavni odbor, koji je osnovan kao izvršno telo za sprovođenje odluka Majske skupštine. Glavni odbor je nastojao da ukine sve organe vlasti iz prethodnog sistema. Umesto njih, osnivani su srpski okružni i mesni odbori. Uz novu srpsku vlast je stajala srpska narodna vojska, koja je kasnije integrisana u austrijsku vojsku.

Prestonice uredi

Prva prestonica Srpske Vojvodine bili su Sremski Karlovci, kasnije je upravno središte premešteno u Zemun, potom u Veliki Bečkerek (danas Zrenjanin), a nakon toga u Temišvar, iako ovaj poslednji grad nije bio u okviru granica Srpske Vojvodine proklamovanih 1848. godine.

Vladari i značajne ličnosti uredi

Stevan Šupljikac, prvi vojvoda Srpske Vojvodine 1848. godine.
Josif Rajačić, srpski patrijarh i upravitelj Srpske Vojvodine (1848—1849. godine).
Stevan Knićanin, vođa dobrovoljaca iz Kneževine Srbije.
Đorđe Stratimirović, vožd srpske vojske 1848—1849.
Franc Jozef, titularni veliki vojvoda Srpske Vojvodine 1849—1916.
Karl I, titularni veliki vojvoda Srpske Vojvodine 1916—1918.

Stevan Šupljikac
Stevan Petrović Knićanin
Đorđe Stratimirović
Franc Jozef
Karl I

Guverneri uredi

Predstavnici izvršne vlasti i monarha:

Ferdinand Majerhofer, 1849–1851.
Johan Koronini, 1851–1859.
Josip Šokčević, 1859–1860.
Karl Bigo, 1860.

Simboli uredi

Grb Srpske Vojvodine iz 1848. godine, sa četiri ocila
Grb Srpskog Vojvodstva na Službenom biltenu Srpskog Vojvodstva iz 1848.
Grb velikog vojvode 1849—1918.

Galerija uredi

Srpski patrijarh Josif Rajačić blagosilja vojsku Srpske Vojvodine 1848. godine
Spomenik vojvodi Stevanu Šupljikcu
Bitka kod Vršca
Bitka kod Vilova
Proklamovane granice Srpske Vojvodine 1848. godine

Vidi još uredi

Literatura uredi

Vasin, Goran (2010). „Nacionalno-politička borba Srba u Ugarskoj 1848-1884”. Istraživanja: Filozofski fakultet u Novom Sadu. 21: 311—336.
Gavrilović, Slavko (1981). „Srbi u Habsburškoj Monarhiji od kraja XVIII do sredine XIX veka”. Istorija srpskog naroda. knj. 5, sv. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 5—106.
Krestić, Vasilije (1981). „Srbi u Habsburškoj Monarhiji 1849-1868”. Istorija srpskog naroda. knj. 5, sv. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 107—150.
Krestić, Vasilije, ur. (1983). Srbi i Mađari u revoluciji 1848-1849. godine. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti.
Krestić, Vasilije (2003). Iz prošlosti Srema, Bačke i Banata. Beograd: Srpska književna zadruga.
Krestić, Vasilije (2013). Srbi u Ugarskoj 1790-1918. Novi Sad: Matica srpska.
Mikavica, Dejan (2005). Srpska Vojvodina u Habzburškoj monarhiji 1690-1920: Istorija ideje o državi i autonomiji prečanskih Srba. Novi Sad: Stylos.
Mikavica, Dejan (2011). Srpsko pitanje na Ugarskom saboru 1690-1918. Novi Sad: Filozofski fakultet.
Mikavica, Dejan (2017). Srpska politika u Vojvodini 1526-1918. Novi Sad: Zavod za kulturu Vojvodine.
Mikavica, Dejan (2018). Srpska politička elita u Austrougarskoj monarhiji: 1526-1860. 1. Novi Sad: Zavod za kulturu Vojvodine.
Mikavica, Dejan; Gavrilović, Vladan; Vasin, Goran (2007). Znamenita dokumenta za istoriju srpskog naroda 1538-1918. Novi Sad: Filozofski fakultet.
Mikavica, Dejan; Lemajić, Nenad; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2016). Srbi u Habzburškoj monarhiji 1526-1918. 1. Novi Sad: Prometej.
Popović, Dušan J. (1963). Srbi u Vojvodini. knj. 3: Od Temišvarskog sabora 1790. do Blagoveštenskog sabora 1861. Novi Sad: Matica srpska.
Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.