FK Borac Banja Luka

FK Borac je fudbalski klub iz Banje Luke, u Republici Srpskoj. Osnovan je 1926. godine. Trenutno igra u Premijer ligi BiH.

FK Borac
Puno ime	Fudbalski klub Borac Banja Luka
Nadimak	Borac, Krajiški ponos, Velikan iz Platonove, „Lešinari”, „crveno-plavi”
Osnovan	4. jul 1926.
Stadion	Gradski stadion
Kapacitet	10.030
Predsednik	Milan Tegeltija
Trener	Vinko Marinović
Liga	Premijer liga BiH
2022/23.	2.
Domaća oprema Gostujuća oprema Treća oprema

Borac je u svojoj dugogodišnjoj istoriji, prvi trofej Kupa Jugoslavije osvojio 11. maja 1988. godine posle pobede u finalu od 1:0 na stadionu JNA protiv Crvene zvezde. Prvi evropski trofej Mitropa kup, banjalučki tim je osvojio 1992. godine pobedivši u finalu mađarsku ekipu VSK iz Budimpešte.

U sezoni 2009/10. osvojio je Kup Bosne i Hercegovine i tako izborio plasman u evropska takmičenja nakon 18 godina. Već naredne sezone 2010/11. postao je prvak BiH, čime je izborio svoj prvi nastup u kvalifikacijama za Ligu šampiona, a u sezoni 2023/24. zabilježiće i sedmi postratni izlazak u evropska klupska takmičenja.

Fudbalski klub Borac je pet puta bio šampion Republike Srpske, a šest puta je osvajao Kup Republike Srpske, i aktuelni je osvajač.

Istorija

Osnivanje i prve godine

Klub je osnovala grupa trgovačkih pomoćnika koji su se okupljali u gostionici „Putnik“ u Banjoj Luci po dogovoru iz sredine 1925. godine. Zbog toga se polemiše da li je klub osnovan 1925. ili 1926. godine. Osnivačka skupština kluba održana je 4. jula 1926. godine. Po tome Borac spada u najstarije klubove u Bosni i Hercegovini. Razgovoru su prisustvovali: Mile i Brane Stefanović, Nikola i Mile Pucar, Branko i Božidar Ilić, Rudi Hiter, Mustafa Softić, Zdravko Šerbl, Savo Novaković, Žarko Vranješević, Emil Zrelec i još nekoliko mladića, uglavnom trgovačkih pomoćnika. Mnogi od njih su sa osnivanjem kluba vjerovali da će tim organizovanjem moći bolje i uspješnije da se bore i izbore za svoja radnička prava. Mnogi savremenici tih događanja su tvrdili da je, u neku ruku, Veselin Masleša dao ime klubu.

Ako se borite, ukoliko ćete se boriti za svoja radnička prava zašto da vam se klub ne zove Borac!

— Veselin Masleša

.

Po tome je klub dobio svoje prvo ime Radnički sportski klub Borac. Za predsednika RSK Borac izabran je Rudolf-Rudi Hiter, potpredsjednik je bio Savo Novaković, Mustafa Softić bio je prvi, a Nikola Kuković drugi sekretar. Za blagajnike su izabrani: Milan Petrović (prvi), Dušan Balaban (drugi). U upravi su još bili: Vjekoslav Rotkvić, Miloš Jovanović, Omer Isović, Božidar Ilić, Aleksandar Kovač, Dušan Petrović, Milivoje Kovačević. Tom prilikom izabran je i Nadzorni odbor a njega su sačinjavali: Đoko Jovanović (predsjednik), Dragutin Volk, Branko Krivokuća, Milan Prica, Jozo Zeba.

O prvim nastupima Borca nema mnogo podataka, jer se po osnivanju nalazio u sjenci tada najpopularnijeg banjalučkog kluba Krajišnika, međutim ostala je sačuvana uspomena o prvom peharu, osvojenom na sletskom takmičenju u Sarajevu 1928. godine, kada su u finalu pobijedili teslićki Proleter sa 4:1. Osvojeni pehar se čuva u Trofejnoj sali Gradskog stadiona Banja Luka.

Nekoliko puta je rad kluba bio zabranjivan, ali nikada nije bio u potpunosti prekidan. Borac je tih godina uglavnom igrao u regionalnim takmičenjima tadašnje Vrbaske banovine, sve do nastanka NDH-a, kada je klub zatvoren, a za Banjaluku nastupile teške i mračne godine.

Nakon Drugog svetskog rata

Velimir Sombolac, legenda Borca

Tomislav Knez

Borac je 1950. godine stupio na jugoslovensku fudbalsku scenu kao trećeligaš. Prvo je u kvalifikacijama na regionalnom nivou BiH osvojio prvo mesto, ispred Čelika iz Zenice i Radnika iz Bijeljine. Usledile su kvalifikacije sa Lovćenom sa Cetinja i Šibenikom, koje su uspešno prebrođene. Tako je Borac od 1958. godine postao drugoligaš. Za sve to vreme njegove boje su branili igrači kao što su Oto Bojer, Aleksandar Mastela, Vaso Tešanović Tica, Osman Spaho, Duško Radaković, Muhamed Krajišnik, Lojzo Popović, Pero Banjac i mnogi drugi, a od mlađih su se isticali Tomo Knez i Velimir Sombolac, koji su kasnije ostvarili uspešne fudbalske karijere.

U međuvremenu, Borac je igrao i kvalifikacije za učešće u Prvoj saveznoj ligi, ali nije uspeo. Na veliki uspeh u Banjaluci se čekalo do 11. juna 1961. godine kada je Borac postao prvoligaš. Na poslednjoj utakmici te sezone savladali su Karlovac u Banjaluci sa ubedljivih 7:1. Ostavili su iza sebe Željezničar iz Sarajeva. Taj istorijski rezultat ostvarila je generacija koja je najčešće igrala u sastavu: Kolak, Krivokuća, Kulenović, Švraka, Jurić, Kasumović, Janković, Miljuš, Vezmar, Spasojević, Tomljenović, Timotijević i Knez.

Podvig koji je postignut ulaskom u Prvu ligu, nije bio valorizovan pošto je Borac igrao slabo u svojoj prvoj prvoligaškoj sezoni. Iz kluba je otišao Tomo Knez, a mladi igrači koji nisu bili najsrećnije uklopljeni u novu sredinu se nisu snašli. Na kraju sezone, Borac je završio na začelju tabele i vratio se u drugu ligu. Nakon toga iz godine u godinu, Borac je tavorio u drugoj ligi, ostali klubovi su tada bili uspešniji i odlazili u prvoligaško društvo.

U leto 1970. godine Borac je igrao nezaboravne kvalifikacije protiv Osijeka i Borca iz Čačka. U utakmici odluke u Čačku ostvario je pobedu golom Fazlića od 1:0 i ponovo postao prvoligaš. Klub je postigao veliki uspeh kada je došao do finala Kupa Jugoslavije 1974. godine. Poražen je od Hajduka sa 0:1, ali s obzirom da su Splićani te godine bili prvaci, Banjalučani su po prvi put osigurali plasman na međunarodnu scenu u Kupu pobednika kupova.

Borac je na žrebu izvukao za rivala Rimelanž iz Luksemburga. Debi u Evropi je bio kao iz snova. Silno motivisan prvim izlaskom na međunarodnu scenu, Borac je naneo rivalu pravu katastrofu pobedom od 9:0. Ostaće zapisano da je prvi gol za Borac na evropskoj sceni dao Miloš Cetina u 6. minutu, a istinski junak prvog međunarodnog nastupa bio je Muhamed Ibrahimbegović - Fišer, koji je postigao čak 5 pogodaka. Kasnije su poraženi od belgijskog Anderlehta. U prvom meču na stadionu Hejsel pred 30.000 gledalaca, Anderleht je bio bolji, ostvario pobedu od 3:0, da bi Borac slavio pobedom Ibrahimbegovića u revanšu pred punim Gradskim stadionom.

Osvajanje Kupa Jugoslavije

Tim Borca pred finale kupa 1988. na stadionu JNA

Svoj najveći uspjeh u Jugoslaviji, Borac je postigao osvojivši Kup Maršala Tita, pobijedivši u finalu u Beogradu, na stadionu JNA, Crvenu zvezdu rezultatom 1:0. Borac je kup osvojio kao drugoligaš, i po tom je bio jedinstven u istoriji tog takmičenja.

Pohod Banjalučana ka peharu pobednika Kupa započeo je godinu dana ranije, tačnije 6. maja 1987, kada je Borac u Dubici savladao Radnik sa 9:0. Potom su redom padali Kozara iz Gradiške, jajačka Elektrobosna, Rudar iz Prijedora, Jedinstvo iz Bihaća, trebinjski Leotar, Osijek, subotički Spartak, novosadska Vojvodina, Priština i na kraju beogradska Crvena zvezda. Finalna utakmica je ostala upamćena po tome što je golman Slobodan Karalić odbranio penal Draganu Stojkoviću Piksiju. Gol kojim je Borac osvojio kup, postigao je napadač Senad Lupić.

Klub	Rezultat	Klub
Borac Banja Luka	1 : 0	Crvena zvezda
Datum	11. maj 1988.
Stadion	Stadion JNA, Beograd
Gledalaca	25.000
Sudija	Blažo Zuber, Bačka Palanka
Borac Banja Luka (trener: Husnija Fazlić)	Slobodan Karalić, Stojan Malbašić, Mario Mataja, Milorad Bilbija, Zvonko Lipovac, Damir Špica, Amir Durgutović (74' Mile Šijaković), Božur Matejić, Suad Beširević, Nenad Popović, Senad Lupić (88' Vlado Lemić)
Crvena zvezda (trener: Velibor Vasović)	Stevan Stojanović, Slobodan Marović, Goran Jurić, Slavko Radovanović, Miodrag Krivokapić, Goran Milojević, Robert Prosinečki, Žarko Đurović (71' Dejan Joksimović), Borislav Cvetković, Dragan Stojković, Dragiša Binić
Strelci	1:0 Lupić 60'

Pobednik Mitropa kupa

Borac se 1988. godine po drugi put u svojoj istoriji našao u evropskim takmičenjima i ponovo u Kupu pobednika kupova. Banjalučani su započeli takmičenje bez trenera sa kojim su osvojili Kup, Fazlića, koji je podneo ostavku, a na njegovo mesto je došao Josip Kuže. Za rivala u prvom kolu Borac je dobio Metalist iz Harkova koji je za sve na Gradskom stadionu bio velika nepoznanica. Dana 7. septembra 1988. Borac je kao domaćin pobedio rezultatom 2:0 golovima Vlade Lemića i Zvonka Lipovca. U revanšu Metalist je pobedio sa 4:0 i prošao u sledeće kolo.

Borac se vratio u Prvu saveznu ligu sezone 1989/90, čiji je bio član sve do raspada SFRJ. U sezoni 1990/91. Borac je osvojio četvrto mesto u prvenstvu, i na osnovu tog plasmana stekli su pravo na nastup u Mitropa kupu u italijanskom gradu Fođa 1992. godine.

Te 1992. godine rat u Jugoslaviji je uveliko počeo, a fudbaleri Borca su se pripremali za odlazak u Italiju, gde je održan Mitropa kup. Banjalučani su osvojili trofej zahvaljujući boljem izvođenju penala u polufinalu protiv domaće Fođe (2:2, 2:4) i u finalu protiv Vašutaša (1:1, 3:5).

Titule u prvenstvu i kupu

Mural, Lešinari Banja Luka

Usledile su tri godine od 1992. do 1995. kada je klub igrao u ligama Savezne Republike Jugoslavije, a Borac svoje domaće utakmice igrao u Valjevu i za to vreme odigrao čak 116 utakmica.

Nakon toga su Banjalučani počeli da nastupaju u takmičenjima pod okriljem Fudbalskog saveza Republike Srpske. Borac je ukupno četiri puta bio šampion Republike Srpske, a pet puta je osvajao Kup (1994/95, 1995/96, 2008/09 i 2010/11). Ostale su upamćene utakmice finala Kupa Republike Srpske iz 1995. i 1996. godine, kada je Borac pobedio ekipe Rudara iz Prijedora i brčanskog Jedinstva, a revanš finala iz 1995. godine sa Gradskog stadiona prenosio je tada kanal Eurosport.

Godine 2010. Borac je osvojio Kup BiH i na taj način, nakon 18 godina izborio nastup u evropskim takmičenjima. U drugom kolu kvalifikacija za Ligu Evrope Borac je igrao protiv švajcarske ekipe Lozane; u prvom meču u Lozani pobedili su Švajcarci (1:0), dok je revanš u Banjaluci završio nerešeno (1:1), tako da je Borac eliminisan iz daljeg takmičenja.

Godinu kasnije, Borac je postao šampion Premijer lige BiH. U okviru kvalifikacija za Ligu šampiona, Borac je odmerio snage sa izraelskim Makabijem iz Haife. U prvom meču u Haifi, Borac je poveo golom Borisa Raspudića u 24. minutu, sve do 68. minuta je imao povoljan rezultat (1:1) pred revanš u Banjaluci, ali su domaćini do kraja iskoristili dekoncentraciju Borčevih igrača i u narednih 12 minuta postigli četiri gola. U revanš utakmici u Banjaluci, Borac je savladao izraelskog šampiona sa 3:2. Dva gola u toj utakmici postigao je Branislav Krunić, dok je jednom pogodio Nemanja Vidaković.

Grb kroz istoriju

• 
• 
• 
• 
• 
  1993—95.
• 
  1996—trenutno.

Stadion

Glavni članak: Gradski stadion u Banjoj Luci

Gradski stadion u Banjoj Luci je višenamjenski stadion. Trenutno se koristi najviše za fudbalske mečeve i on je domaći teren Borca Banja Luka.

Stadion ima kapacitet od 10.030 mjesta, zapad 2.912, sjever 2.492, istok 4.326, jug 300 i na njemu je odigrano nekoliko značajnih međunarodnih utakmica.

• 
  Pogled na Gradski stadion
• 
  Pomoćni teren

Navijači

Glavni članak: Lešinari (navijačka grupa)

Lešinari su organizovana navijačka grupa prvenstveno FK Borac, ali povremeno prate i druge sportske kolektive koji nose Borčevo ime — košarkaše i rukometaše. Smješteni su bili u prvih 30 godina postojanja na istočnoj tribini stadiona, a od sezone 2017/18. nalaze se na sjevernoj tribini. Prvi put se pojavljuju njihovi transparenti na stadionu 18. novembra 1987. godine, na utakmici kupa između Borca i novosadske Vojvodine. Prate fudbalere Borca kako na domaćim tako i na svim gostujućim utakmicama. Pored praćenja fudbalskog kluba pamte se i odlične sportske atmosfere koje su stvarali bodreći rukometaše i košarkaše Borca naročito u Evropskim utakmicama. Imaju posebne prijateljske odnose sa navijačkom grupom Firma iz Novog Sada i navijačima italijanske Đenove.

• 
  „Lešinari” na tribini
• 
  Borac—Željezničar 2009. godine

Uspjesi

Takmičenje		Broj	Godina
Prvenstvo SFR Jugoslavije
Prvenstvo SFR Jugoslavije	Prvak	0	/
	Četvrti	1	1990/91.
Druga savezna liga Jugoslavije u fudbalu	Prvak	2	1960/61, 1974/75.
	Viceprvak	3	1968/69, 1969/70, 1988/89.
Prvenstvo Bosne i Hercegovine - 2
Prvenstvo Bosne i Hercegovine	Prvak	2	2010/11, 2020/21.
	Viceprvak	1	2022/23
	Treći	4	2009/10, 2011/12, 2012/13., 2021/22.
Kup takmičenje - 2
Kup SFR Jugoslavije	Pobjednik	1	1987/88.
	Finalista	1	1973/74.
Kup Bosne i Hercegovine	Pobjednik	1	2009/10.
	Finalista	2	2003/04, 2020/21.
Prva liga i Kup RS - 11
Prva liga Republike Srpske	Prvak	5	2000/01, 2005/06, 2007/08, 2016/17., 2018/19.
	Drugi	1	1997/98.
Kup Republike Srpske	Pobjednik	6	1994/95, 1995/96, 2008/09, 2010/11, 2011/12., 2022/23.
	Finalista	2	2007/08, 2012/13.
Evropski trofeji - 1
Mitropa kup	Pobjednik	1	1992.
	Finalista	0	/
	polufinale	0	/

Napomene:

• 1946. Borac je postao vicešampion Republičke lige BiH, koja je te sezone bila prvi stepen takmičenja za klubove iz BiH i kvalifikatorna liga za Prvu saveznu ligu SFRJ koja je formirana od sezone 1946/47. Iako jednak međusobni skor i bolja gol razlika od Željezničara, Borac je bio vicešampion jer je po tadašnjim propozicijama imao slabiji ukupni količnik golova (6:5=1,2) naprema Željezničarovih (4:3=1,33).
• 1953. Prvak Republičke lige (3. stepen takmičenja) i od tada do raspada Jugoslavije stalno je igrao ili 2. stepen (koji se zvao različitim imenima: Zona A, Republička liga, Druga liga grupa Zapad, Druga savezna liga) ili 1. stepen takmičenja (Prva savezna liga Jugoslavije - 15 sezona).

Statistika

Sezone FK Borac

Glavni članak: Sezone FK Borac Banja Luka

Sezone nakon početka takmičenja u Premijer ligi Bosne i Hercegovine.

Sezona	Liga									Kup RS	Kup BiH	Evropska takmičenja		Najbolji strijelac
	Liga	IG	D	N	IZ	GD	GP	B	PL					Igrač	Golova
2002–03	Premijer	38	16	6	16	50	49	54	7	1/16	1/4	N/D	N/D
2003–04	Premijer	30	11	6	13	40	42	39	7	1/8	F	N/D	N/D
2004–05	Premijer↓	30	13	2	15	36	39	40*	15	1/8	1/8	N/D	N/D
2005–06	1. RS↑	30	19	5	6	50	19	62	1	1/2	1/8	N/D	N/D
2006–07	Premijer↓	30	13	0	17	42	47	39	15	1/8	1/4	N/D	N/D	Dragan Benić	19
2007–08	1. RS↑	30	21	4	5	62	29	67	1	F	1/16	N/D	N/D	Miroslav Rikanović	16
2008–09	Premijer	30	15	4	11	45	26	49	5	P	1/16	N/D	N/D	Stojan Vranješ	5
2009–10	Premijer	30	17	2	11	37	29	53	3	1/8	P	N/D	N/D	Nemanja Bilbija	6
2010–11	Premijer	30	19	7	4	37	15	64	1	P	1/8	Liga Evrope	2. K	Stevo Nikolić	10
2011–12	Premijer	30	17	4	9	46	26	55	3	P	1/2	Liga šampiona	2. K	Saša Kajkut	9
2012–13	Premijer	30	14	9	7	43	25	51	3	F	1/16	Liga Evrope	1. K	Joco Stokić	12
2013–14	Premijer	30	13	6	11	39	32	45	6	1/16	1/8	N/D	N/D	Joco Stokić	10
2014–15	Premijer	30	14	7	9	26	26	49	5	1/8	1/2	N/D	N/D	Joco Stokić	10
2015–16	Premijer↓	30	10	6	14	27	33	36	11	1/8	1/4	N/D	N/D	Toni Jović	6
2016–17	1. RS↑	32	25	6	1	61	47	81	1	1/4	1/16	N/D	N/D	Ivan Delić	12
2017–18	Premijer↓	32	10	8	14	22	31	38	9	1/8	1/8	N/D	N/D	Petar Kunić	12
2018–19	1. RS↑	32	25	5	2	58	14	80	1	1/4	1/4	N/D	N/D	Saša Kajkut	13
2019–20	Premijer	22	10	6	6	29	23	36	4	1/8	1/4	N/D	N/D	Stojan Vranješ	12
2020–21	Premijer	33	21	4	8	59	31	67	1	1/16	F	Liga Evrope	2. K	Stojan Vranješ	15
2021–22	Premijer	33	13	15	5	44	34	54	3	1/2	1/4	Liga šampiona Liga konferencije	1. K 2. K	Stojan Vranješ	10
2022–23	Premijer											Liga konferencije	1. K

Liga: IG = Igrali utakmica; D = Dobili; N = Neriješeno; IZ = Izgubili; GD = Golova dali; GP = Golova primili; B = Bodova; PL = Plasman;

FK Borac u evropskim takmičenjima

Sezona	Takmičenje	Rang	Zemlja	Klub	Rezultat domaćin/gost
1975/76.	Kup pobednika kupova	1. kolo		Rimelanž	9:0, 5:1
		osmina finala		Anderleht	0:3, 1:0
1988/89.	Kup pobednika kupova	1. kolo		Metalist Harkov	2:0, 0:4
1992.	Mitropa kup	polufinale		Fođa	2:2 pen. (4:2)
		Finale		Budimpešta VSK	1:1 pen. (5:3)
2010/11.	UEFA liga Evrope	2. kolo kv.		Lozana	0:1, 1:1
2011/12	Liga šampiona	2. kolo kv.		Makabi Haifa	3:2, 1:5
2012/13.	UEFA liga Evrope	1. kolo kv.		Čelik Nikšić	2:2, 1:1
2020/21.	UEFA liga Evrope	1. kolo kv.		Sutjeska Nikšić	1:0
		2. kolo kv.		Rio Ave	0:2
2021/22	Liga šampiona	1. kolo kv.		Kluž	2:1 pr., 1:3
2021/22	Liga konferencije	2. kolo kv.		Linfild	0:0, 0:4
2022/23	Liga konferencije	1. kolo kv.		B36 Torshavn	2:0, 1:3 pen. (3:4)
2023/24	Liga konferencije	2. kolo kv.		Austrija Beč	1ː2, 0ː1

Igrači

Sastav tima u sezoni 2022/23.

Br. Pozicija Igrač 21 G Nikola Ćetković 1 G Bojan Pavlović - O Darko Lazić - O Marko Gajić - O Milan Spremo - O Nikola Andrić 18 O Aleksandar Subić 7 O Dino Ćorić 16 S Aleksandar Vojnović

Br. Pozicija Igrač 27 S Enver Kulašin 8 S Amar Begić 24 S Dejan Meleg - S Nedeljko Piščević 99 S Goran Zakarić 19 N Jovo Lukić - S Benjamin Tatar - S Obren Cvijanović - N Momčilo Mrkaić

Trener: Vinko Marinović

Vinko Marinović, trener Borca

Idealnih 11

JANTOLjAK KASUMOVIĆ BILBIJA GAVRILOVIĆ SOMBOLAC SMILESKI MASTELA SPASOJEVIĆ KNEZ KOVAČEVIĆ FAZLIĆ

Idealna Borčeva jedanaestorica

U akciji banjalučkih novina Glas Srpske održanoj 2006. godine, nekadašnji treneri, igrači i ljudi koji su bezmalo cijeli vijek proveli uz Borac izabrali su „Idealnu jedanaestoricu“ Borca:

• Marijan Jantoljak
• Velimir Sombolac
• Nenad Gavrilović
• Milorad Bilbija
• Atko Kasumović
• Momčilo Spasojević
• Zoran Smileski
• Aleksandar Mastela
• Tomislav Knez
• Husnija Fazlić
• Abid Kovačević

Treneri

Glavni članak: Spisak trenera FK Borac Banja Luka

Vidi još

• Fudbalski savez Republike Srpske
• Fudbalski klubovi Republike Srpske

Spoljašnje veze

• Zvanični sajt kluba (jezik: srpski)
• Portal Sportskog društva Borac (jezik: srpski)
• Fudbalski savez Republike Srpske (jezik: srpski)
• Rezultati na sajtu UEFA (jezik: engleski)
• Himna FK Borac Banja Luka (jezik: srpski)