Hronologija Narodnooslobodilačke borbe jun 1943.
Hronološki pregled važnijih događaja vezanih za Narodnooslobodilačku borbu naroda Jugoslavije, koji su se desili tokom juna meseca 1943. godine:
| ← maj | Hronologija Narodnooslobodilačke borbe u 1943. | jul → | |||||||||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
1. jun uredi
- Po naređenju Vrhovnog štaba NOV i POJ formirana 11. krajiška udarna divizija, u čiji su sastav ušli — Peta i Dvanaesta krajiška udarna brigada, kao i Banjalučki i Drugi krajiški partizanski odred. Divizija je prilikom formiranja dobila naziv 12. udarna divizija, a 19. avgusta 1943. preimenovana je u 11. udarnu diviziju.[1][2]
3. jun uredi
- U Mratinju održano savetovanje Vrhovnog štaba NOV i POJ i Centralnog komiteta KPJ na kome je odlučeno da 1. i 2. proleterska divizija obrazuju Severnu grupu, a 3. i 7. divizija Južnu grupu za proboj i da se proboj iz okruženja izvrši divergentnim pravcima: 1. proleterska divizija pravcem Košur—Vrbnica, 2. proleterska divizija pravcem Suha—Gornje bare—Konjske vode, a 3. udarna i 7. banijska divizija, sa ranjenicima, ka planinama Ljubišnji, Sinjajevini i Goliji.[1][2]
6. jun uredi
- Po naređenju Vrhovnog štaba NOV i POJ rasformirana Treća dalmatinska udarna brigada, a njenim ljudstvom su popunjene jedinice Prve i Druge proleterske udarne divizije.[1]
- Vrhovni štab NOV i POJ naredio Štabu Južne grupe za proboj da obustavi prebacivanje Treće udarne i Sedme banijske divizije na levu obalu Pive i da teže ranjenike skloni na Durmitoru i u dolini Pive, a ostale prebaci preko Tare na Ljubišnju.[1]
7. jun uredi
- Na stratištu u Jajincima strljana grupa od 300 zatočenika iz logora Banjica, u kojoj je bila grupa žena učesnica Narodnooslobodilačkog pokreta iz Beograda, Čačka, Valjeva, Kruševca i Kraljeva, među kojima su bile — Slobodanka Danka Savić, Desa Ležajić, Leontina Kraus, Ljubica Martinović, Zlata Sertić, Milica Dačić, Adela Vranić Šinko, Nadežda Vilimanović Janković, Dušanka Bogićević, Milena Lazarević, Olga Pirgić i Stanica Caka Milivojević, Branislava Janković Jovanović, Ljubinka Šutić i dr.[3]
8. jun uredi
- Delegat Vrhovnog štaba NOV i POJ pri Štabu Južne grupe za proboj Milovan Đilas obavestio Vrhovni štab da se Treća udarna divizija i Centralna bolnica Vrhovnog štaba neće probijati sa Pivske planine ka Sutjesci, kako je naređeno, već prema Sandžaku. Međutim, pokušaj prebacivanja preko Tare, kod Uzlupa, nije uspeo, pošto su desnu obalu čvrsto držale jake snage domobranske Četvrte lovačke brigade i delovi Italijanske divizije „Taurinenze”. Ovom prilikom utopio se zamenik komandanta Prve dalmatinske brigade Gojko Ujdurović (1918—1943), koji je kasnije proglašen za narodnog heroja.[1][4]
9. jun uredi
- U šumi Milinklade, u dolini Hrčavke, nemačka eskadrila bombardovala Vrhovni štab NOV i POJ. Ovom prilikom ranjen je Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito, a poginuli su šef britanskog Odeljenja za vezu pri Vrhovnom štabu kapetan Bil Stjuart (1901—1943) i pratilac Vrhovnog komandanta Đuro Vujović Španac (1911—1943). Nešto kasnije, podlegao je ranama komandant Četvrte proleterske brigade Vasilije Đurović Vako (1910—1943), koji je ranjen kada se u jedinicu vraćao primivši zadatak od Vrhovnog komandanta. Vujović i Đurović su nakon rata proglašeni za narodne heroje.[1][5][6][7]
10. jun uredi
- Na lokalitetu Balinovac na Zelengori je Prva proleterska divizija, pod komandom Koče Popovića, izvršila prodor kroz neprijateljski obruč. U narednih par dana su se i Vrhovni štab i većina okruženih snaga izvukli iz obruča tim pravcem, ali je prodor postao predmet kontroverze jer je izvršen bez dogovora sa Vrhovnim štabom.[8]
13. jun uredi
- U Otočcu počelo Prvo zasedanje Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH), koje je nastavljeno sutradan 14. juna na Plitvičkim Jezerima. Na zasedanju je izabran Izvršni odbor, koji je vršio funkcije ZAVNOH-a između dva zasedanja i donete odluke o daljoj oslobodilačkoj borbi u Hrvatskoj. U Rezoluciji ZAVNOH-a istaknuto je da treba sve rodoljubive i demokratske snage okupiti u jedinstveni Narodnooslobodilački front, pojačati borbu za oslobođenje Istre, Zadra, Rijeke, jadranskih ostrva, anektiranog dela Dalmacije, Hrvatskog primorja, Gorskog kotara i Međimurja i onemogućiti ponovno uspostavljanje predratnog režima. Za predsednika ZAVNOH-a izabran je književnik Vladimir Nazor.[9][10]
20. jun uredi
- U blizini selu Mokro, kod Pala, od posledica ranjavanja prilikom nemačkog bombardovanja partizanskih položaja na Ozrenu, jednom od vrhova Zelengore, preminula dr Olga Popović-Dedijer (1914—1943) šef Hirurške ekipe Druge proleterske divizije.[11]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Hronologija NOB 1963, str. 487.
- ^ a b Hronologija 2 1980, str. 183.
- ^ Žene Srbije 1975, str. 173.
- ^ Narodni heroji 2 1982, str. 300.
- ^ Hronologija 2 1982, str. 184.
- ^ Narodni heroji 2 1982, str. 343.
- ^ Narodni heroji 1 1982, str. 237.
- ^ „Kultura sećanja – 70 godina bitke na Sutjesci”. Vreme. Beograd. 9. maj 2013. Pristupljeno 24. jun 2023.
- ^ Hronologija NOB 1963, str. 497.
- ^ Hronologija 2 1982, str. 185.
- ^ Dedijer 1951, str. 490.
Literatura uredi
- Dedijer, Vladimir (1951). Dnevnik. Beograd: Jugoslovenska knjiga. COBISS.SR 32984583
- Hronologija oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojnoistorijski institut. 1963. COBISS.SR 50018311
- Žene Srbije u Narodnooslobodilačkoj borbi (PDF). Beograd: Prosveta/Nolit. 1975. COBISS.SR 162155015
- Hronologija revolucionarne delatnosti Josipa Broza Tita. Beograd: Export-press. 1978. COBISS.SR 50094343
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49291527
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom II. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49300743
- Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1919—1979. tom II 1941—1945. Beograd: Narodna knjiga; Institut za savremenu istoriju. 1980. COBISS.SR 49272583
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
