Cerovica (Stanari)
Cerovica je naseljeno mjesto u opštini Stanari, Republika Srpska, BiH. Prema popisu stanovništva iz 2013. u naselju je živjelo 1.030 stanovnika.[1] Ovde se nalazi crkva Svetih apostola Petra i Pavla.
Cerovica | |
|---|---|
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština | Stanari |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  1.030 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 42′ 43″ S; 17° 52′ 15″ I / 44.7119° S; 17.8708° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Cerovica Cerovica na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 74265 |
| Pozivni broj | 053 |
Istorija uredi
Između željezničke pruge Doboj—Banja Luka i ceste Doboj—Jelah—Opština Prnjavor—Banja Luka nalazi se pravoslavna crkva, na Gojakovcu. Gojakovac, zaseok sela Cerovice, svoj je naziv dobio tokom osmanske vladavine Bosnom i Hercegovinom po hajduku Gojku, koji se istakao u borbama protiv Turaka; smatra se da su pređašnji stanovnici mjesta imenovali Gojkovac u spomen na hajduka Gojka. Gojakovac je poznat po tome što su na njemu sagrađena crkva i škola. Smatra se da predstavlja jedan od prvih centara pismenosti i kulture,[traži se izvor] a u ekonomskom pogledu tu su nastale prve trgovine.[traži se izvor] Po nazivu sela i parohija Srpske pravoslavne crkve (SPC) dobila je svoje ime „cerovička”. Selo je dobilo ime Cerovica jer su na njegovom području, ali i području cijele parohije, bile nepregledne šume, a najviše je raslo drvo cer.
Prvobitni stanovnici Cerovice došli su iz raznih krajeva, a naročito iz Hercegovine. Kao najstarije porodice tretiraju se Josići i Anđelići, porijeklom iz Hercegovine. Došavši u ovaj kraj, najprije su morali da iskrče šume. Zatim su na Gojakovcu osnovali groblje. Tu su se održavali prvi molitveni skupovi, najprije pod otvorenim nebom a zatim pod šatorom. Na molitve su pored mještana Cerovice dolazili i mještani iz drugih sela: Vitkovci, Blaževci, Bobare, Vrela, Gornja Radnja, Radnja Donja, Stanari, Raškovci, Ljeb, Osredak, Ostružnja Gornja i Ostružnja Donja. Cerovička parohija SPC danas se sastoji od dva sela — Cerovice i Vitkovaca.
Narod je težio k tome da sagradi hram gdje će se sastajati i zajednički upućivati molitve. Kada se osveštavala crkva posvećena Svetim Apostolima Petru i Pavlu, na Petrovdan 1892. godine, tu je bilo 48 srpskih porodica. Stanovništvo se bavilo zemljoradnjom, stočarstvom i pčelarstvom. Sveštenik je tada bio prota Kosta Anđelić, rođen u Cerovici iz svešteničke porodice.[2]
Geografija uredi
Lokalitet „Obli kamen” nalazi se u selu Cerovica (Opština Stanari), na samoj liniji razdvajanja s Federacijom BiH. Tokom Građanskog rata u Bosni i Hercegovini, mramorja su ispreturana tako da su svih šest dislocirani i okrenuti na razne strane, ali većinom u pravcu istok—zapad. Vidljivi su tragovi oštećenja i lupanja, najvjerovatnije tenkovskim gusjenicama. Nisu uočeni natpisi ni crteži. Do ovog lokaliteta dolazi se s regionalnog puta R474 iz pravca Opštine Prnjavor za Tešanj, u pravcu zaseoka Gornji Božići Cerovica kod mjesta Križ. Lokalitet je evidentiran u arheološkoj literaturi. Stećak datira iz kasnog srednjeg vijeka.
Lokalitet „Kamenje” smješten je na blagoj zaravni ispod brijega Vasiljeviće glavice. Mramor se nalazi s gornje strane lokalnog puta i u blizini raskrsnice. Orijentisan je u smjeru istok—zapad. Iako naziv lokaliteta upućuje na više mramorja, trenutno se nalazi samo jedan. Ovaj postojeći mramor prevrnut je na bok. Ne vide se tragovi natpisa ni crteža. Lokalitet je evidentiran u arheološkoj literaturi. Ovi stećci datirani su u kasni srednji vijek.[3]
Muzej uredi
Kroz dvadesetpetogodišnju predanost duhovnom radu u ovom selu, parohijski sveštenik, protojerej-stavrofor Miroslav Živković starao se i o sabiranju znamenja njegove kulturno-istorijske prošlosti. Kada je nakon rata u Bosni i Hercegovini vidno oštećen objekat stare osnovne škole, izgrađene 1897. u vlasništvu crkveno-školske opštine u Gojakovcu, vraćen u nadležnost parohiji cerovičkoj, narod ovog sela izrazio je želju da se objekat preuredi u Svetosavski dom. Uvidjevši da je potkrovlje objekta podesno za muzejski prostor, proto Miroslav je predstavio ideju za osnivanje ovog muzeja. Nakon toga, sakupljanjem materijalnih tragova kulturne baštine cerovičkog kraja, uz pomoć i podršku mještana i stručnih saradnika, stiglo se do realizacije stalne postavke u maju 2014. godine.
Osnivač i realizator stalne postavke Zavičajnog muzeja „Gojakovac” u Cerovici je Parohija cerovička SPC, predvođena Miroslavom Živkovićem, a po blagoslovu pravoslavnog episkopa zvorničko-tuzlanskog Hrizostoma. Zavičajni muzej „Gojakovac” u Cerovici otvoren je 12. maja 2014. godine.[4]
Klima uredi
Klima je umjerenokontinentalna; područje sela pripada umereno kontinentalnom pojasu s umereno hladnim zimama (prosečna temperatura u januaru: –0,7 °C) i umereno toplim letima (prosečna temperatura u julu: 30,9 °C). Srednji broj sunčanih sati je 1.570 sati. Prosečna godišnja količina padavina je oko 950 mm i ravnomerno je raspoređena tokom godine.
Saobraćaj uredi
Glavni put M4 (Doboj—Teslić—Banja Luka) povezuje put R474 (Tešanj—Opština Prnjavor), koji prolazi dolinom u podnožju sela Cerovice od Jelaha kroz Vitkovaca pored Stanara za Opštinu Prnjavor. Međunarodni put E73 Doboj udaljen je od Cerovice 27 min. (25,1 km). Auto-put Banja Luka — Doboj 9. januar udaljen je od Cerovice 32 min. (28,1 km). Kroz područje Stanari prolazi elektrificirana pruga Banja Luka — Doboj iz Cerovice do željezničke stanice Stanari 12 min. (8,2 km).
Stanovništvo uredi
Popisi stanovništva iz 1961, 1971. i 1981. ukazuju na povećanje, a popisi iz 1991. i 2013. prikazuju smanjenje broja stanovnika.
| Demografija[5] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1961. | 1.476 | |
| 1971. | 1.572 | |
| 1981. | 1.858 | |
| 1991. | 1.701 | |
| 2013. | 1.030 | |
Na teritoriji Cerovice pretežno žive Srbi (približno 99,4%). Budući da je teren brdovit, narod se uglavnom bavi stočarstvom i zemljoradnjom.
Reference uredi
- ^ „Rezultati Popisa 2013, gradovi, opštine, naseljena mjesta”. Republički zavod za statistiku. Arhivirano iz originala 23. 03. 2017. g. Pristupljeno 23. 9. 2019.
- ^ "Bosansko-hercegovački istočnik", ...
- ^ Živković, Miroslav (2015). Cerovica i Vitkovci kroz vrijeme. Cerovica.
- ^ „Vladika Hrizostom otvorio Zavičajni muzej u Cerovici (SPC, 12. maj 2014)”. Arhivirano iz originala 17. 05. 2014. g. Pristupljeno 15. 05. 2014.
- ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
