Википедија

Šefa Amr

Šefa Amr (arap. شفاعمرو ; hebr. שְׁפַרְעָם) je većinski arapski grad u Severnom okrugu države Izrael. Imao je 41.558 stanovnika 2018,[1] od kojih su većina bila arapski muslimani suniti, a manjina arapski hrišćani i Druzi.[2]

Šefa Amr
שְׁפַרְעָם
شفاعمرو
Pogled na Šefa Amr
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Izrael
OkrugSeverni okrug
Osnovanbronzano doba
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2018.41.558 [1]
 — gustina2.102,5 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate32° 48′ 20″ S; 35° 10′ 10″ I / 32.8056° S; 35.1695° I / 32.8056; 35.1695
Površina19,766 km2
Šefa Amr na karti Izraela
Šefa Amr
Šefa Amr
Šefa Amr na karti Izraela
Ostali podaci
GradonačelnikOrsan Jasin

Etimologija

uredi

Palmer je zabeležio da ime grada znači: „ivica ili rub Amra”. Postoji pogrešno lokalno verovanje da ime grada znači isceljenje Amara.[3]

Istorija

uredi

Drevna vremena

uredi
 
Hrišćanski vizantijski grobovi, 5. i 6. vek n.e.[4]

Zidine, komadići keramike iz bronzanog i gvozdenog doba, helenističke ere i Rimskog carstva otkriveni su na arheološkim nalazištima u Šefa Amru.[5]

Naselje je postojalo bez prekida još od rimskog doba, u kom je Šefa Amr pored još jednog broja gradova pomenut u Talmudu kao sedište jevrejskog Sanhedrina.[6] Istraživanjem zapadne Palestine u organizaciji britanskog Fonda za Istraživanje Palestine (PEF) krajem devetnaestog veka, dokumentovano je postojanje dekorisanih pećina grobnica. Otkriveno je da su pećine hrišćanske grobnice iz vizantijskog doba, koje datiraju iz 5. i 6. veka n.e. Pronađeni su i grčki natpisi.[4]

Arheološka istraživanja pećina i kamenoloma otkrila su da su upotrebljavana u doba Rimljana i Vizantije.[7] Neka od arheoloških otkrića uključuju vizantijske objekte, uključujući crkvu i grobnice.[8]

U južnoj četvrti starog grada izvršeno je arheološko iskopavanje, kojim su iz pet slojeva nalazišta, od kasnog vizantijskog do ranog omajadskog doba, otkriveni mnogi artefakti, koji uključuju tabun, pločnik napravljen od malog kamenja, mozaički pločnik koji je verovatno bio deo gazišta prese za grožđe koja je služila za proizvodnju vina, mala četvrtasta presa za grožđe za proizvodnju vina, ručno rađena posuda krater, uvezena kiparska činija i otvoreni lonac za kuvanje. Takođe su otkrivene stakleni i keramički sudovi.[9]

Srednji vek

uredi

Pod krstašima mesto je bilo poznato pod imenima „Safran”, „Safaranum”, „Kastrum Zafetanum”, „Safar kastrum” ili „Kafram”.[10] Krstaši su u selu izgradili tvrđavu, koju su koristili Vitezovi Templari. U podnožju dvorca bilo je utvrđeno naselje sa crkvom, u kome su živeli ili lokalni hrišćani ili krstaši.[11] Selo, tada zvano „Šafar Am”, je koristio između Saladin između 1190–1191 i 1193-1194 kao vojnu bazu za napade na Akru.[12]

Do 1229. naselje je ponovo bilo u krstaškim rukama, a što su priznali sultan Bajbars mirovnim ugovorom 1271. i sultan Kalavan 1283.[13] Italijanski monah Rikoldo da Montekroče posetio je selo 1287–88 i zabeležio da ima hrišćanskih stanovnika.[14] Izgleda da je palo pod kontrolu Mamluka do 1291. godine,[15][16] kako je zabeleženo kada je sultan Al-Ašraf Halil dodelio prihod grada dobrotvornoj organizaciji u Kairu.[17]

Osmansko doba

uredi

Tokom ranog perioda Osmanske vlasti u Galileji, 1564. godine, prihodi sela Šefa-Amr bili su dodeljeni novom vakfu Haseki Sultan Imaret u Jerusalimu, koga je osnovala Haseki Hurem sultanija (Rokselana), supruga Sulejmana Veličanstvenog.[18] U prvim decenijama tog veka pomenut je veoma mali broj Jevreja, a na kraju veka nijedan.[19]

Ferman iz 1573. spominje da je Šefa-Amr bio među grupom sela iz nahije Ako (Akra ili Aka) koja su se pobunila protiv osmanske uprave. Do 1577. selo je sakupilo arsenal od 200 mušketa.[20] U tefteru (katastarski poreski popis) iz 1596. godine, Šefa-Amr je navedena kao deo nahije Akre, koja je bila deo Sandžaka Safad, te godine je imala 83 domaćinstva („kana”) i osam neoženjenih, koji su svi bili muslimani. Ukupan prihod je bio 13.600 akča, od čega je većina data u fiksnom iznosu.[21] Deo prihoda su nekada činili i oporezivi proizvodi, kao što su koze i košnice, a stanovnici su takođe plaćali za vlasništvo ili korišćenje prese za ceđenje maslina, koja je služila za proizvodnju maslinovog ulja.[22][23]

 
Tvrđava Zahir Al-Umar

Tek je u 18. veku selo dobilo na značaju. Početkom veka selo je bilo pod kontrolom šeika Ali Zajdanija, ujaka Zahira al-Umara i vodećeg šeika donje Galileje. Takođe je poznato da je u selu postojao dvorac, moguće već 1740. godine. Nakon uspona Zahira al-Umara na vlast 1740-ih, Ali Zajdanija je zamenio njegov nećak, Osman; sin Zahira. Nakon Zahirove smrti 1775. godine, Džazar Ahmed-paša je dozvolio Osmanu da ostane guverner Šefa-Amra u zamenu za obećanje o lojalnosti i avansno plaćanje poreza. Džazar Ahmed-paša je dozvolio da tvrđava ostane netaknuta uprkos naredbama Carigrada da treba da bude uništena.[24] Several years later Uthman was removed and replaced with Ibrahim Abu Qalush, an appointee of Jazzar Pasha.[25]

Tokom ovog perioda, Šefa-Amr je bio regionalni centar od određenog značaja zbog svog položaja u srcu područja u kome je uzgojan pamuk i zbog njegovih prirodnih i veštačkih barijera koje su služile za odbranu. Značaj pamuka za razvoj Šefa-Amra bio je od suštinskog značaja. Poreske prijave za selo svedoče o velikim prihodima koji su očekivani od ove kulture.[26] Postoje indikacije o jevrejskom prisustvu u Šefa-Amru, koje potiču iz 18. veku.[19] Na karti Pjera Žakotena iz vremena Napoleonove invazije na Egipat i Siriju (1799), prikazano je mesto nazvano „Kafa Amr”.[27]

Džejms Fin izvestio je 1877. godine o tome da „Druzi čine većinu stanovnika. Ima nekoliko muslimana i nekoliko hrišćana, ali 1850. bilo je i trideset jevrejskih porodica poljoprivrednika, koje su uzgajale žito i masline na sopstvenom imanju, koja su većim delom bila porodično nasleđe; neki od njih su bili alžirskog porekla. Imali su sopstvenu sinagogu i ovlašćenog mesara (za pripremu košer hrane), a njihov broj je ranije bio značajan”. Međutim, „u kasnijem periodu su se sveli na dve porodice, a ostale su se preselile u Haifu, jer je ta luka značajno ekonomski osnažena”.[28] Konderu i Kičeneru, koji su posetili Šefa Amr 1875. godine, rečeno je da u mestu živi „2.500 duša - 1.200 su bili muslimani, a ostali Druzi, Grci i Latini”.[29] Lokalna populacija Druza znatno je smanjena tokom 1880-ih, jer se veliki broj njenih članova preselio na istok u ravnicu Hauran, da bi izbegao regrutaciju koju su vršile osmanske vlasti.[30]

Popis stanovništva iz oko 1887. godine pokazao je da Šefa Amr ima oko 2.750 stanovnika; 795 muslimana, 95 grkokatolika, 1.100 katolika, 140 latina, 175 maronita / protestanata, 30 Jevreja i 440 Druza.[31]

Doba Britanskog mandata nad Palestinom

uredi

U vreme popisa stanovništva u Palestini 1922. godine, Šefa Amr je imao 2.288 stanovnika, od čega 1.263 hrišćana, 623 muslimana i 402 Druza.[32] Od hrišćana, 1.054 su bili melkiti, 94 anglikanci, 70 rimokatolici, 42 grko-pravoslavni i 3 maroniti.[33] Prema rezultatima popisa stanovništva u Palestini 1931., Šefa Amr je imao 629 naseljenih kuća i stanovništvo sastavljeno od 1.321 hrišćana, 1.006 muslimana, 496 Druza, i 1 Jevrejina. Još 1.197 muslimana u 234 naseljene kuće, zabeleženo je u predgrađima Šefa Amra.[34]

Statistički podaci koje je prikupila vlada Britanskog mandata nad Palestinom (1945), pokazali su da je gradsko stanovništvo sačinjeno od 1.560 hrišćana, 1.380 muslimana, 10 Jevreja i 690 drugih (verovatno Druza), a seosko stanovništvo od 3.560 muslimana.[35][36][37]

Država Izrael

uredi

Šefa Amr je 1948. osvojila Izraelska vojska tokom prve faze Operacije Dekel, između 8. i 14. jula. Drusko stanovništvo je aktivno sarađivala sa izraelskom vojskom. Muslimanska četvrt je bila jako granatirana i hiljade stanovnika je pobeglo u Seforis. Nakon pada Nazareta nekim izbeglicama bilo je dozvoljeno da se vrate svojim kućama.[38] Uvedeno je bilo vanredno stanje, koje je vojsci dalo velika ovlašćenja, stanovništvo je moralo strogo da ga poštuje. U novembru 1949. godine grupa ugledih ličnosti iz Šefa Amra dala je izraelskoj vojsci spisak od preko 300 nelegalnih stanovnika u gradu.[39] Vojna vlast (vanredno stanje) trajala je do 1966.

Dana 16. maja 2004. godine Vehebi Mohin, muškarac u šezdesetim godina, ubio je Manal Nadžib Abu Raid, svoju snaju udovicu, suprugu svog sina i majku dve unuke.[40] Ubijenoj Manal, muž je umro od raka dve godine ranije, a ona je živela u kući muževih roditelja, u druskom selu Dalijat El Karmel, u blizini Haife. Nakon ovog događaja započeo je sukob između porodice ubijene i porodice ubice. Konačno pomirenje desilo se 27. februara 2009, kada je oko 300 članova porodice, dostojanstvenika i stanovnika mešovitog grada Šefa Amr i pretežno druskog grada Dalijat El Karmela učestvovalo u ritualu pomirenja.[40] Oni su se okupili, zajedno sa hrišćanskim i muslimanskim dostojanstvenicima, uključujući gradonačelnike dvaju gradova, poslanike parlamenta (Druze i Muslimane), verskog vođu izraelskih Druza i veliki broj verskih vođa Druza iz mnogih druskih sela na severu Izraela.[40] Nakon govora, dostojanstvenici su potpisali sporazum sulhu (pomirenje), i nakon što je proglašeno da je dokument službeno odobren, ubicina porodica je predala vođi komiteta sulhe, šeiku Muafaku Tarifu, torbu u kojoj je bila odšteta u novcu (dija − „novac za krv”), a Tarif je torbu predao rođacima ubijene žene.[40] Torba je sadržala 200.000 šekela (oko 50.000 $). To je otprilike polovina uobičajenog iznosa isplate za pomirenje, ali je ubicina porodica odbila da donese više novca, tvrdeći da nema resursa i da ne može da bankrotira zbog „ludog” ujaka.[40]

Dana 4. avgusta 2005. izraelski vojni dezerter, Eden Natan-Zada, otvorio je vatru u gradskom autobusu, ubivši četiri arapska stanovnika i ranivši dvadeset i dva druga. Nakon pucnjave, Natan-Zadu je savladala rulja, linčovala ga i kamenovala do smrti. Prema izjavama svedoka, vozač autobusa bio je iznenađen kada je video jevrejskog vojnika sa jarmulkom na glavi, koji se kretao ka Šefa-Amru javnim autobusom, pa je pitao Natan-Zadu da li je siguran da želi da nastavi svojim putem. Četiri smrtno stradale osobe bile su Hazar i Dina Turki, dve sestre u ranim dvadesetima, i dva muškarca, Mišel Bahut (vozač autobusa) i Nader Hajek. Nekoliko dana nakon napada žrtve su sahranjene, a pogrebima je prisustvovalo oko 40.000 ljudi. Sestre su sahranjene na muslimanskom groblju, a muškarci na hrišćanskom katoličkom groblju. Ranjeni su odvedeni u bolnicu Rambam u Haifi. Opština Šefa-Amr postavila je spomenik u znak sećanja na žrtve.[41]

Geografija

uredi
 
Okolina Šefa Amra

Šefa Amr je drevni grad koji se nalazi u Severnom okrugu države Izrael, na ulazu u Galileju. Nalazi se 13 km od obale Sredozemnog mora i 20 km od svakog od tri grada, Haifa, Ako (Akra ili Aka) i Nazaret, gde su mnogi stanovnici Šefa Amra zaposleni. Grad se nalazi na sedam brda, odakle potiče nadimak grada „Mali Rim”. Nadmorska visina grada i njegov strateški položaj kao veza između dolina i planina Galileje više od jednom učinili su ga središtem svog okruga, posebno u periodu Osmana, sina Zahira al-Umara, koji je u njemu sagradio dvorac i oko njega kule. Haifski zaliv sa morem koji se proteže između Haife i Akre, kao i visoke planine Galileje i doline koje okružuju grad, mogu se videti sa visokih mesta u gradu.

Politika i lokalna vlast

uredi

Ibrahim Nimr Husein, bivši gradonačelnik Šefa Amre, bio je predsednik Komiteta arapskih gradonačelnika u Izraelu (kasnije Arapski prateći komitet) od njegovog osnivanja 1975.

U Šefa-Amru je 1981. osnovana NVO za promociju zdravstvene zaštite u arapskoj zajednici. Zvala se - „Arapsko Nacionalno Društvo za Zdravstvene Usluge i Istraživanje”.[42]

Nakon izraelske invazije na Liban 1982. godine, gradonačelnik Ibrahim Nimr Husain formirao je „Vrhovni komitet za istragu” inspirisan komitetom koji je formiran nakon „Dana zemlje”. Sastojao se od 11 šefova lokalnih saveta, kao i arapskih članova Kneseta. Do devedesetih godina 20. veka odbor, koji se sastajao u Nazaretu, je proširen i postao mini-parlament koji predstavlja Palestince u Galileji.[43]

Prema Inecnjuzu (engl. Ynetnews), u januaru 2008. gradonačelnik Ursan Jasin se sastao sa zvaničnicima izraelskog državnog komiteta povodom proslava 60. godišnjice nezavisnosti Izraela i saopštio da Šefa Amr namerava da učestvuje u proslavama.[44]

Tokom 2011. godine, 7.000 hrišćana, druza i muslimana održalo je marš solidarnosti u znak podrške hrišćanima u Iraku i Egiptu koji su izloženi nasilju zbog verskog progona.[45]

Demografija

uredi

U Šefa Amru je 1951. živelo 4.450 stanovnika, od kojih je oko 10% bilo interno raseljenih iz drugih sela.[46] Tokom ranih 1950-ih, oko 25.000 dunuma zemlje Šefa Amra je eksproprisano sledećim metodom: zemlja je proglašena zatvorenom vojnom oblasti, a nakon što je prošlo dovoljno vremena da postane pravno nekultivisana (neobrađivana), ministar poljoprivrede iskoristio je svoja ovlašćenja da „osigura da će biti obrađivana” dajući ga susednim većinski jevrejskim naseljima. Deo te zemlje je i ranije bio u vlasništvu Jevreja.[47] Još 7.579 dunuma je eksproprisano u 1953–1954.[48] Ukupna površina zemlje u vlasništvu seljana je pala sa 58.725 dunuma 1945. na 10.371 dunuma 1962.[48]

Raznolika populacija Šefa Amra, sastavljena od nekoliko različitih verskih zajednica daje gradu relativno kosmopolitski i multikulturni ambijent.

Prema Državnom zavodu za statistiku Izraela (DZS), u 2012. godini etnička struktura grada je bila prilično homogena, jer su izraelski Arapi činili približo 100% stanovništva, ali verska struktura je bila heterogena, arapsko stanovništvo je bilo raspoređeno na 60,5% muslimana, 25,2% hrišćana i 14,3% druza. Prema podacima DZS-a, u 2012. godini u gradu je bilo 38.300 registrovanih građana.

Starosna struktura je bila sledeća:

Godine starosti 0–19 20–29 30–44 45–64 65+
Procenat (%) 40,4 14,9 21,1 17,8 5,7
Izvor: Državni zavod za statistiku Izraela[49]

Stanovništvo Šefa Amra tokom godina:

Ekonomija

uredi

Prema podacima Državnog zavoda za statistiku Izraela, u gradu je 2012. živelo 12.494 zaposlenih i 1.062 samozaposlenih radnika. Prosečna mesečna plata zaposlenog radnika u gradu 2012. iznosila je 5.412 šekela. Zaposleni muškarci su imali prosečnu mesečnu platu od 6.312 šekela u poređenju sa 3.904 šekela koliko su primale žene. Prosečni prihod samozaposlenih je bio 7.381 šekela. Naknadu za nezaposlene je primalo 235 ljudi, a 3.971 je primalo zagarantovane prihode.

Obrazovanje i kultura

uredi

U Šefa Amru su 2012. postojale 24 škole, koje je pohađalo 9.459 učenika: 15 osnovnih škola sa 5.360 učenika i 13 srednjih škola sa 4.099 učenika. U istočnom delu grada, Mifal HaPajis je izgradio javni računarski centar, javnu biblioteku, veliku dvoranu za priredbe i još mnogo toga.

Šefa Amr je takođe sedište osnovne škole Tamrat El Zeitun (oko 150 učenika), koja je poznata po tome što je zajedno pohađaju muslimanski, hrišćanski i druski učenici i koja je jedina arapskojezična Valdorfska škola. U saradnji sa vaspitačima iz Valdorfske škole u Hardufu, razvila je jezični nastavni plan i program prilagođavajući razlike između pisanog i govornog arapskog jezika. Škola slavi verske praznike sve tri religije.[50][51][52]

 
Sveta mesta

Konzervatorijum Beta Almuzika (engl. Beit Almusica) osnovao je 1999. godine muzičar Amer Nahleh u centru Šefa Amre. Nudi celogodišnje programe studija muzike na različitim instrumentima, a održava i muzičke nastupe i koncerte.[53] Svake godine Šefa Amr održava muzički festival poznat pod nazivom „Fort Festival”. Arapska deca iz cele zemlje se takmiče u pevanju klasičnih arapskih pesama, a pobednik postaje „Glas godine”. „Ba at hor”, čiji je osnivač Rahib Hadad, nastupa širom zemlje i učestvuje u mnogim međunarodnim manifestacijama. Pevač Rim Talhami nastupa širom arapskog sveta. Proslavljeni svirač ude i violinista Tajsir Elias, koji je deo osoblja Beta Almuzika, je kompozitor, dirigent i muzikolog koji takođe predaje na Univerzitetu Bar-Ilan.

 
Severoistočni deo grada

Prve predstave u Šefa Amru izvodili su 1950-ih hrišćanski izviđači (skauti). Od 1970-ih otvorila su se mnoga pozorišta, među njima pozorišta „sinovi Šefa Amra”, „Atar”, „kuća omladine”, „Algurbal Al Šefa Amri” i „Al Ufok”. Najveće pozorište u gradu je ustanova Gurbal koja je arapsko nacionalno pozorište. Said Salame, glumac, komičar i pantomimista, osnovao je trodnevni međunarodni festival pantomime koji se održava svake godine.

Šefa Amr je poznat po svom sladoledu na bazi mastike (biljne smole), „bozet Šefa Amr”. Kompanija za proizvodnju kafe „Nahleh” je vodeći arapski proizvođač kafe u Izraelu. U delovima starog grada su otvoreni novi restoran-kafići, koji su postali najpopularnija mesta na kojima mladi Šefa Amra provode svoje slobodno vreme i posebne prigode. Awt Cafe je počeo da održava muzičke večeri na kojima lokalni pevači i svirači instrumenata, uključujući udu i druge, nastupaju za publiku. Ovakvi događaji su doprineli popularizaciji noćnog života lokalnog stanovništva.

Znamenitosti i verska mesta

uredi
  • Guverner regije Zahir al-Umar sagradio je tvrđavu 1760. godine da bi osigurao prilaz Galileji. Tvrđava je sagrađena na ostacima krstaške tvrđave koja se zvala „Le Sefram”. U prizemlju tvrđave držani su konji, a prvi sprat je služio kao Zahirov stambeni prostor. Zahirova tvrđava se smatra najvećim preživelim utvrđenjem u Galileji. Nakon uspostavljanja države Izrael, tvrđava je korišćena kao policijska stanica. Posle izgradnje nove stanice u četvrti „Favar“, renovirana je i preuređena u omladinski klub, koji je kasnije zatvoren.[54]
  • „Kula” ili „Al Burdž” je staro utvrđenje krstaša koje se nalazi u južnom delu grada.
 
Stara pijaca Šefa Amra
  • Stara pijaca Šefa Amra nekada je bila središte života grada. Danas je sve što je ostalo samo jedna kafana u kojoj se stariji muškarci svakodnevno okupljaju kako bi se igrali tavlu i pili kafu. Prema rečima gradonačelnika Šefa Amra Naheda Hazema, vlada je obezbedila budžet za izgradnju i oživljavanje stare pijace i razvoj područja oko tvrđave kao turističke atrakcije.
  • Drevna sinagoga Šefaram je stara sinagoga koja je bila sagrađena na mestu još starije građevine. Zabeleženo je da je bila aktivna 1845. godine. Ključeve sinagoge čuva muslimanski stanovnik grada.[55] Sinagoga je obnovljena 2006. godine. Grobnica Rabina Jude ben Babe, poznatog rabina iz 2. veka, koga su Rimljani zarobili i pogubili, još uvek postoji i mnogi jevrejski vernici je posećuju.
  • Grobnice iz vremena vladavine Vizantije se nalaze u središtu grada. U njima se nalaze grobovi hrišćana iz 5. i 6. veka. Ulazi u grobnicu ukrašeni su skulpturama lavova i grčkim natpisima koji spominju Isusa.[4]
  • U centru grada, gde se danas nalazi Samostan sestara iz Nazareta, postojala je crkva Sv. Jakova iz 4. veka. Ova crkva se pominje u beleškama istoričara hrišćanske crkve, mada je prvobitnu crkvu zamenio manastir. Preživeli su neki mermerni stubovi, slični onima koji su korišćeni za izgradnju najranijih crkava.
  • Crka Svetih apostola Petra i Pavla nalazi se na jednom od gradskih vrhova u blizini tvrđave, ima visoki zvonik i veliku ljubičastu kupolu. Crkvu je sagradio Osman, koji je obećao da će je sagraditi ukoliko njegovo utvđenje bude uspešno završeno. Zidovi crkve su počeli da slabe i 1904. godine cela crkva je ojačana i obnovljena. Ovo je glavna crkva lokalne grko-katoličke verske zajednice.
  • Džamija Ali Ibn Abi Taliba („Stara džamija”) sagrađena je u blizini dvorca u vreme Sulejman-paše el-Adila.

Poznate ličnosti

uredi

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ a b „Population in the Localities 2018” (XLS). Israel Central Bureau of Statistics. 25. 8. 2019. Pristupljeno 25. 8. 2019. 
  2. ^ „General” (PDF). Israel Central Bureau of Statistics. 
  3. ^ Palmer, 1881, p. 116
  4. ^ a b v Conder & Kitchener 1881, SWP I, 339 - 343
  5. ^ Feig, 2014, ‘En Shefar‘am, Finalni izveštaj
  6. ^ Talmud Bavli Rosh Hashana. str. 31b. 
  7. ^ Atrash, 2016, Shefar‘am, Highway 79
  8. ^ Conder & Kitchener 1881, SWP I, p. 343; Guérin, 1880, p 414, TIR, 230. All cited in Petersen, 2001, p. 276
  9. ^ Abu Raya, 2010, Shefar‘am Final Report
  10. ^ Pringle, 1997, p. 115
  11. ^ Ellenblum, 2003, p. 143
  12. ^ Abu Shama RHC (or.), IV, p. 487. Yaqut, p. 304, Both cited in Petersen, 2001, p. 277
  13. ^ Barag, 1979, p. 207, No. 63.
  14. ^ Ellenblum, 2003, p. 144
  15. ^ Ibn al-Furat, Cited in Petersen, 2001, p. 277
  16. ^ Pringle, 1998, pp. 301-4
  17. ^ Barag 1979, str. 203
  18. ^ Singer, 2002, p. 126
  19. ^ a b Alex Carmel, Peter Schäfer & Yossi Ben-Artzi (1990). The Jewish Settlement in Palestine, 634–1881. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients : Reihe B, Geisteswissenschaften; Nr. 88. Wiesbaden: Reichert. str. 94,144. 
  20. ^ Heyd, 1960, pp. 84-85, no. 2. Cited in Petersen, 2001, p. 277
  21. ^ Hütteroth & Abdulfattah 1977, str. 192
  22. ^ Hütteroth & Abdulfattah 1977, str. 192. Also quoted in Petersen, 2001, p. 277
  23. ^ Note that Rhode, 1979, p. 6 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. april 2019) writes that the register that Hütteroth and Abdulfattah studied was not from 1595/6, but from 1548/9.
  24. ^ Cohen, 1973, p. 106. Cited in Petersen, 2001, p. 277
  25. ^ Cohen, 1973, p. 25. Cited in Petersen, 2001, p. 277
  26. ^ Cohen, 1973, p. 128. Cited in Petersen, 2001, p. 277
  27. ^ Karmon, 1960, p. 162 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. децембар 2019) (PDF)
  28. ^ Finn, 1877, p. 243
  29. ^ Conder & Kitchener 1881, SWP I, p. 272
  30. ^ Firro 1992, стр. 168
  31. ^ Schumacher, 1888, p. 175
  32. ^ Barron, 1923, Table XI, Sub-district of Haifa, p.33
  33. ^ Barron, 1923, Table XVI, p.49
  34. ^ Mills, 1932, p. 96 (PDF)
  35. ^ Department of Statistics, 1945, p. 15
  36. ^ Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Quoted in Hadawi, 1970, p. 49
  37. ^ Hadawi, Sami (1957). Land Ownership in Palestine. New York: Palestine Arab Refugee Office. стр. 44. 
  38. ^ Morris, 1987, pp. 199, 200, 202
  39. ^ Morris, 1993, p. 146
  40. ^ а б в г д „Архивирана копија”. Архивирано из оригинала 14. 03. 2015. г. Приступљено 27. 05. 2020. 
  41. ^ Sorek, Tamir (2015). Palestinian Commemoration in Israel: Calendars, Monuments, and Martyrs. Stanford, CA: Stanford University Press. стр. 109. ISBN 9780804795203. 
  42. ^ Pappe, Ilan (2011) The Forgotten Palestinians. A History of the Palestinians in Israel. Yale. ISBN 978-0-300-13441-4. str. 198.
  43. ^ Pappe, str. 146
  44. ^ „Arab town plans big celebration for Israel's Independence Day”. ynet. 
  45. ^ „Shfaram: 7,000 march in solidarity with Christians”. The Jerusalem Post - JPost.com. 
  46. ^ Kamen (1987). „After the Catastrophe I: The Arabs in Israel, 1948-51”. Middle Eastern Studies. 23 (4): 453—495. doi:10.1080/00263208708700721. 
  47. ^ Jiryis, S. (1973). „The Legal Structure for the Expropriation and Absorption of Arab Lands in Israel”. Journal of Palestine Studies. 2 (4): 82—104. doi:10.1525/jps.1973.2.4.00p0099c. 
  48. ^ a b Jiryis, S. (1976). „The Land Question in Israel”. MERIP Reports. 47 (47): 5——20+24—26. JSTOR 3011382. doi:10.2307/3011382. 
  49. ^ „Local Authorities in Israel” (na jeziku: engleski). Israel Central Bureau of Statistics. Pristupljeno 27. 12. 2001. 
  50. ^ „Waldorf Worldwide: Learning for peace”. Freunde der Erziehungskunst Rudolf Steiners. Arhivirano iz originala 14. 08. 2021. g. Pristupljeno 22. mart 2013. 
  51. ^ „Shalaam Shalom: Teaching children in the Middle East pathways to peace”. Waldorf Today. Pristupljeno 22. mart 2013. 
  52. ^ Goldshmidt, Gilad (decembar 2011). „Interkultureller Brückenschlag”. Bund der Freien Waldorfschulen e.V. Pristupljeno 6. mart 2014. 
  53. ^ „بيت الموسيقى - شفاعمرو”. beit-almusica.org. 
  54. ^ Syon & Hillmann 2006, Shefar‘am, Final report
  55. ^ ניר, שי (31. avgust 2018). „אופטימיות ופחד (Optimism and Fear)”. Davar Rishon. Pristupljeno 20. 7. 2019. 

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi
 
Šefa Amr na Vikimedijinoj ostavi.
 
Šefa Amr na Vikiputovanju.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Шефа_Амр&oldid=26038389”