Vitepska oblast
Vitepska oblast (blr. Ві́цебская во́бласць, rus. Ви́тебская о́бласть) administrativna je jedinica prvog ranga na severu Republike Belorusije i sa površinom od 40.100 km² na drugom je mestu među beloruskim oblastima. Osnovana je 15. januara 1938. kao jedna od oblasti tadašnje Beloruske SSR. Na jugu je ograničena teritorijama Mogiljovske, Minske i Grodnjenske oblasti Belorusije, na severu i istoku su Smolenska i Pskovska oblast Ruske Federacije. Na severozapadu je Daugavpilski okrug Letonije, dok je na zapadu granica sa Litvanijom (Vilnjuski i Utenski okruzi).
| Vitepska oblast | |
|---|---|
 | |
| Država |  Belorusija |
| Glavni grad | Vitepsk |
| Površina | 40.100 km2 |
| Stanovništvo | 2011. |
| — broj st. | 1.221.800 [1] |
| — gustina st. | 32 st./km2 |
| Zvanični veb-sajt | |
Administrativni centar oblasti je grad Vitepsk, a veći gradovi su još i Orša, Polack i Navapolack.
Prema podacima popisa stanovništva iz 2009. na području oblasti je živelo 1.231.000 stanovnika ili u proseku 30,7 st/km². Vitepska oblast je najređe naseljeni deo Republike Belorusije.
Geografija uredi
Vitepska oblast obuhvata površinu od 40.100 km² što čini nešto manje od 20% teritorije Belorusije. Graniči se sa ruskim oblastima Pskovskom i Smolenskom na severu i istoku, na jugu su Mogiljovska, Minska i Grodnjenska oblast Belorusije. Na zapadu i severozapadu se graniči sa Litvanijom (Vilnjuski i Utenski okruzi) i Letonijom (Okrug Daugavpils).
Reljefom Vitepske oblasti dominiraju blago zatalasano pobrđe (koje zauzima oko četvrtine teritorije) i zamočvarena nizijska prostranstva beloruskog Pojezerja. Najviši delovi su u brdima Vitepskog pobrđa gde se nalazi i najviša tačka oblasti brdo Garševa sa nadmorskom visinom od 295 metara. Najveće ravničarsko područje je Polacka nizija koja zauzima skoro polovinu celokupne teritorije.
Vitepska oblast je područje sa najgušćom rečnom mrežom u Belorusiji, ali i sa najvećim brojem jezera. Najveći deo oblasti pripada basenu Zapadne Dvine (oko 80% površine) koja je ujedno i najveća reka koja protiče teritorijom ove oblasti, te Dnjepra, Njemena i Lovata. Najvažnije pritoke Zapadne Dvine su Usvjača, Obalj, Polota, Drisa, Kasplja, Lučosa, Ula, Ušača i Disna. Na ovom području svoj tok započinju pritoke Dnjepra Berezina i Drut.
Na području oblasti postoji preko 2,8 hiljada jezera od kojih su površinom najveća Asvejsko, Lukomsko, Drjukšjaj, Drivjati, Neščarda, Snudi, Strusta i brojna druga.
Klima je umerenokontinentalna sa dosta dugim i hladnim zimama i blagim i vlažnim letima. Januarski prosek temperatura vazduha se kreće između -6,5 °C na zapadu do -8,5 °C na istoku, dok je julski prosek između 17 °C i 18 °C. Godišnje se prosečno izluči oko 600 mm padavina u nizijskim i oko 750 mm u brdskim predelima, a najveći deo padavina (oko 70%) izluči se tokom letnjeg dela godine. Vegetacioni period traje od 180 do 190 dana.
Više od trećine teritorije je pod šumama (najviše u Polackom i Rasonskom rejonu sa preko 50% teritorije). Glavne vrste drveća su beli bor i smrča od četinara, te bela breza, jasika i jova od listopadnog drveća. Zamočvareno je oko 6% površina.
U sevrnom delu rejona nalazi se nacionalni park Braslavska jezera, dok je na jugu zaštićeno prirodno područje Berezinski.
Godine 2001. dvojica beloruskih naučnika Alksej Solomonov i Valerij Anoško su na osnovu merenja objavili da se u blizini jezerceta Šo (u ovoj oblasti) nalazi geografski centar Evrope.[2]
Istorija uredi
Vitepska oblast formirana je 15. januara 1938. na osnovu zakona tadašnjeg Sovjetskog Saveza o teritorijalnoj podeli zemlje. Pre toga područje ove oblasti bilo je deo Vitepske gubernije Ruske SFSR, a područje gubernije delom je prešlo u sastav Beloruske SSR tek 1924. godine.
Godine 1944. zapadni deo Vitepske oblasti je organizovan kao posebna administrativna jedinica Polacka oblast (raspuštena 1954). Teritorijalno je proširena 1960. kada su u njen sastav ušli gradovi Braslav i Pastavi, odnosno 1961. kada joj je priključen Bjagomljski rejon Minske oblasti.
Vitepska oblast je poslednji region Belorusije koji je i službeno dobio svoj grb i zastavu (tek 2. juna 2009). Kao osnova za nove simbole poslužio je grb nekadašnje Vitepske gubernije iz 1856. godine.
Demografija uredi
Prema procenama za 2011. u oblasti živi oko 1.220.000 stanovnika[1] (što je za oko 150.000 manje u odnosu na popis 1999). Ova oblast drži dva neslavna rekorda u Belorusiji: ima najmanju stopu rasta na nacionalnom nivou (svega 9,7 na 1000 ljudi) i najvišu stopu umrlih (15,5 na 1000 stanovnika). U periodu od 1959. do 1999. broj seoskog stanovništva u oblasti se smanjio za gotovo 50% dok je broj gradske populacije rasta, tako da danas u gradovima živi skoro 70% populacije.
U etničkom pogledu, Belorusi čine 82% populacije, a slede Rusi sa 13,6%, Ukrajinci 1,6% i Poljaci 1,5%.
| Narod | Popis 1939.[3] | Popis 1959. | Popis 1970. | Popis 1979. | Popis 1989. | Popis 1999. | Popis 2009[4] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Belorusi | 1.061.754 | 1.036.550 | 1.131.584 | 1.133.027 | 1.119.479 | 1.129.141 | 1.047.978 |
| Rusi | 101.041 | 118.816 | 167.656 | 187.016 | 213.911 | 187.872 | 124.958 |
| Ukrajinci | 15.658 | 11.636 | 19.819 | 23.757 | 26.148 | 21.926 | 14.557 |
| Poljaci | 11.515 | 83.800 | 24.876 | 17.308 | 25.266 | 21.003 | 11.141 |
| Jevreji | 77.173 | 18.987 | 17.343 | 15.080 | 12.702 | 4.633 | 2.127 |
| Romi | 709 | ... | 1.100 | 1.274 | 1.716 | 1.598 | 1.186 |
| Jermeni | 411 | … | 335 | 342 | 571 | 1.431 | 1.149 |
| Tatari | 1.221 | 1.248 | 1.544 | 1.413 | 1.538 | 1.260 | 822 |
| Azeri | 152 | ... | 203 | 259 | 726 | 834 | 646 |
| Litvanci | 1.863 | ... | 1.138 | 1.027 | 1.079 | 917 | 624 |
| Moldavci | 76 | ... | 232 | 409 | 720 | 649 | 522 |
| Letonci | 4.522 | ... | 909 | 788 | 759 | 755 | 499 |
| Gruzini | 375 | … | 186 | 207 | 341 | 384 | 285 |
| Nemci | 882 | … | 232 | 353 | 476 | 639 | 268 |
| Čuvaši | 347 | … | 359 | 405 | 531 | 396 | 221 |
| Ukupno | 1.281.238 | 1.276.113 | 1.370.006 | 1.385.372 | 1.409.909 | 1.377.161 | 1.230.821 |
Na području oblasti postoji 6.480 seoskih naseljenih mesta (od tog broja 366 sela je napušteno). Sela su u glavnom zbijenog tipa i u njima u proseku živi po 58 stanovnika. U 73% sela živi manje od 10 stanovnika. Adminsitrativni status grada u oblast ima 19 naseljenih mesta, a od tog broja njih 4 ima status oblasne subordinacije i zasebne su administrativne celine. Status varošice imaju 24 naseljena mesta.
| Poredak | Grad | Populacija | ||
|---|---|---|---|---|
| 1. | Vitepsk | 347.500 | ||
| 2. | Orša | 122.200 | ||
| 3. | Navapolack | 101.000 | ||
| 4. | Polack | 83.700 | ||
| 5. | Pastavi | 19.800 | ||
| 6. | Glibokaje | 19.500 | ||
| 7. | Lepelj | 18.600 | ||
| 8. | Navalukomlj | 14.100 | ||
| 9. | Garadok | 13.400 | ||
| 10. | Baranj | 12.100 | ||
| Podaci: BELSTAT |
Administrativna podela uredi
Vitepska oblast administrativno je podeljena na 4 grada oblasne subordinacije (Orša, Polack, Navapolack i Vitepsk) i na 21 rejon. Administrativni centar oblasti je grad Vitepsk.
| Rejon | Administrativni centar |
Površina km²[5] |
Stanovnika popis 2009.[6] |
Gustina po km² |
|---|---|---|---|---|
| Bešankovički rejon | Bešankoviči | 1.249,65 | 18.500 | 14,8 |
| Braslavski rejon | Braslav | 2.270,07 | 29.200 | 12,9 |
| Vitepski rejon | Vitepsk | 2.737,85 | 40.600 | 14,8 |
| Gornjodvinski rejon | Verhnjedvinsk | 2.140,6 | 24.700 | 11,5 |
| Glibočki rejon | Glibokaje | 1.759,58 | 41.000 | 23,3 |
| Garadočki rejon | Garadok | 2.980,13 | 26.800 | 9 |
| Dokšički rejon | Dokšici | 2.267,61 | 26.800 | 11,8 |
| Dubrovenski rejon | Dubrovna | 1.249,7 | 17.000 | 13,6 |
| Lepeljski rejon | Lepelj | 1.822,22 | 35.300 | 19,4 |
| Ljoznenski rejon | Ljozna | 1.417,63 | 17.700 | 12,5 |
| Mjorski rejon | Mjori | 1.786,64 | 24.400 | 13,6 |
| Oršanski rejon | Orša | 1.667,73 | 31.000 | 18,7 |
| Polacki rejon | Polack | 3.137,78 | 27.300 | 8,7 |
| Pastavski rejon | Pastavi | 2.096,44 | 39.500 | 18,8 |
| Rasonski rejon | Rasoni | 1.926,87 | 11.500 | 6 |
| Sjanonski rejon | Sjano | 1.966,05 | 26.300 | 13,4 |
| Talačinski rejon | Talačin | 1.498,56 | 28.500 | 19 |
| Ušački rejon | Ušači | 1.489,38 | 16.000 | 10,7 |
| Čašnički rejon | Čašniki | 1.481,12 | 35.000 | 23,6 |
| Šarkavščinski rejon | Šarkavščina | 1.189,18 | 18.600 | 15,6 |
| Šumilinski rejon | Šumilina | 1.695,4 | 20.700 | 12,2 |
Ekonomija uredi
Vitepska oblast je važna saobraćajna raskrsnica. Njenu teritoriju seku dve velike panevropske magistrale E30 (auto-put M1) i E95 (auto-put M8) koje se seku u blizini Orše. Kroz Oršu takođe prolazi železnička pruga Minsk - Moskva.
U industrijskom pogledu dominiraju energetika, prehrambena i hemijska industrija.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b O demografičeskoй situacii za яnvarь-dekabrь 2010 g; Nacыяnalьnы statыstыčnы kamіtэt Rэspublіkі Belarusь
- ^ „Geografski centar Evrope u Belorusiji”. Arhivirano iz originala 07. 10. 2007. g. Pristupljeno 30. 07. 2011.
- ^ Demoskop Weekly - Priloženie. Spravočnik statističeskih pokazateleй
- ^ Perepis 2009. Belstat.
- ^ «Gosudarstvennый zemelьnый kadastr Respubliki Belarusь» Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016) (po sostoяniю na 1 яnvarя 2011 g.)
- ^ «O demografičeskoй situacii za яnvarь-aprelь 2011 g.» (po sostoяniю na 1 maя 2011 g.)
Literatura uredi
- Витебская область на БСЭ. География Белоруссии, Минск, 1965;