Википедија

Vjekoslav Afrić

Vjekoslav Vjeko Afrić (Hvar, 26. avgust 1906 — Split, 28. jul 1980) bio je dramski i filmski glumac, reditelj, scenarista, dramski pisac, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i društveno-politički radnik SFR Jugoslavije.

vjekoslav afrić
Vjekoslav Vjeko Afrić
Lični podaci
Datum rođenja(1906-08-26)26. avgust 1906.
Mesto rođenjaHvar, Austrougarska
Datum smrti28. jul 1980.(1980-07-28) (73 god.)
Mesto smrtiSplit, SR Hrvatska, SFR Jugoslavija
Profesijaglumac, reditelj, pisac
Delovanje
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
SlužbaNOV i PO Jugoslavije
1941—1945.
Činmajor u rezervi
Odlikovanja
Orden rada sa crvenom zastavom Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima Orden bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem
Partizanska spomenica 1941.
Grob u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu

Biografija uredi

Rođen je 26. avgusta 1906. godine na Hvaru. Osnovnu školu završio je na Hvaru, a gimnaziju u Splitu (1916—1924). Godine 1924, upisao se na Državnu glumačku školu u Zagrebu i za školovanja igrao manje uloge u pozorištu „Drama“.

Nakon završetka školovanja 1927, kraće je vreme boravio u Pragu i Beču, a u sezoni 1927/1928. bio je član ansambla Narodnog pozorišta za Dalmaciju u Splitu. Godine 1928, postao je član Pozorišta Udruženja glumaca s kojim je putovao po Srbiji. Godine 1928/1929. bio je angažovan u Sarajevu i tu ostao dve sezone. Zatim je delovao u Banjoj Luci (1929/'30) i Beogradu (1930/'31). Godine 1931, vratio se u Zagreb i u „Drami“ ostao deset godina. Bio je jedan od osnivača, reditelj i glumac Dramskog studija (1932—1934).

Početkom 1942. godine, otišao je s prvom skupinom zagrebačkih pozorišnih umetnika na oslobođenu teritoriju, organizovao partizanske pozornice, glumio i režirao u Kazalištu narodnog oslobođenja Jugoslavije od 1942. do 1944. godine. Uspeo je da iz rata iznese sačuvan prepis Goranove poeme Jama.

Nakon oslobođenja 1945. godine, Afrić je bio jedan od začetnika kinematografije u FNRJ u republikama gde je nije nikad bilo i jedan od pionira nove, socijalističke kinematografije. Prvobitno se okušao kao glumac u sovjetsko–jugoslovenskoj koprodukciji u filmu V gorah Jugoslaviji (U planinama Jugoslavije), 1946.

Prema sopstvenom scenariju režirao je prvi posleratni dugometražni igrani film u FNRJ, antologijsku Slavicu (1947) priču o požrtvovnosti i pogibiji mlade partizanke (Irena Kolesar). Ondašnja publika je dobro primila taj film. Nakon toga snimio je film Barba Žvane (1949) o hrabrom istarskom starcu-rodoljubu, koji pomaže partizanima. Njegov treći film Hoja! Lero! iz 1952, priču iz daleke slovenske prošlosti, kritika nije dobro ocenila, te je nakon toga Afrić napustio rad na filmu.

Nakon toga posvetio se pedagoškom radu, bio je jedan od osnivača Visoke filmske škole[1] u Beogradu, čiji je bio direktor do 1950. godine.[2] Zatim je postao redovni profesor Akademije za pozorišnu umetnost u Beogradu i rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu do penzionisanja 1970. godine. Bio je i predsednik Sindikata kulturno-umetničkih ustanova.

Do smrti je živio u mestašcu Tribunj kod Šibenika slikajući i pišući memoare o Kazalištu narodnog oslobođenja Jugoslavije. Dobitnik je Nagrade AVNOJ-a 1973. godine.

Umro je 28. jula 1980. godine u Splitu, a sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Ordena rada sa crvenom zastavom, Orden zasluga za narod drugog reda i Orden bratstva i jedinstva drugog reda.

Karijera uredi

Tokom svoje karijere, Afrić je igrao u klasičnim i realističkim delima. U Sarajevu je tumačio uloge Orsina (Šekspir, San Ivanjske noći), Miškina (Dostojevski, Idiot), Vasje (Katajev, Kvadratura kruga), Vojića (Palavestra, Savesti na dlanu). U zagrebačkoj „Drami“ ostvario je više glavnih uloga: Hamlet (Šekspir, Hamlet), Oberon (Šekspir, San Ivanjske noći), Kleon (Molije, Umišljeni bolesnik), Kristijan (Rostand, Sirano de Beržerak), Oktavijan (Šekspir, Julije Cezar), Faust (Gete, Faust), Ščuka (Cankar, Za dobro naroda), Raskoljnikov (Dostojevski, Zločin i kazna), Edgar (Šekspir, Kralj Lir), Nehljudov (Tolstoj, Uskrsnuće), Miškin (Dotojevski, Idiot), Henrik IV (Pirandelo, Henrik IV), Britanik (Rasin, Britanik), Miljenko (Gundulić, Dubravka), Karlo Mur (Šiler, Razbojnici), Orest (Gete, Ifigenija na Tauridi) i ostalo.

Za dramski studio režirao je Slobodnu ljubav P. S. Romanova (1933) i Gospodu Golovljove M. J. Saltikova Ščedrina (1934), a u HNK režirao je Srnu M. Feldmana (1936). Godine 1944, režirao je prvu predstavu u oslobođenom Beogradu, Najezda A. Leonova, potom Mati K. Čapeka (945) i Sile D. Ćosića i J. Dimića (1945).

Režirao je i prvi poratni film Slavica (1947), zatim Barba Žvane (1948), Hoja! Lero! (1951) za koje je napisao i scenarije. Važnije uloge igrao je u filmovima U planinama Jugoslavije, Major Bauk, Operacija Ticijan, Ubica na odsustvu i ostalo.

U HNK u Zagrebu izvedena je 1962. njegova drama Noćni intervali, koja je i objavljena u Zagrebu 1970. godine. Memoarsko-esejističke zapise štampao je u izdanjima Film danas (1957), Oslobođenje (1959), Danas (1961), Pozorišni život (1961), Glas Slavonije (1962), Dometi (1973), Dozivi Gorana (1973), Književna kritika (1974) i ostalo.

Filmografija uredi

Režija uredi

Scenario uredi

Gluma uredi

Reference uredi

  1. ^ Afrić, Vjekoslav (1948). „Visoka filmska škola u Beogradu”. Film. 8/9: 37—39. 
  2. ^ Filmski programi Barba Žvane

Literatura uredi

  • Jugoslovenski savremenici: ko je ko u Jugoslaviji. „Hronometar“, Beograd 1970. godina.
  • Enciklopedija Jugoslavije (knjiga prva). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1980. godina.
  • Hrvatski biografski leksikon (knjiga prva). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1983. godina.
  • Hrvatska opća enciklopedija (knjiga prva). „Leksikografski zavod Miroslav Krleža“, Zagreb 1999. godina.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Вјекослав_Афрић&oldid=26846607”