Ivan Goran Kovačić
Ivan Goran Kovačić (Lukovdol, 21. mart 1913 — Vrbnica, 13. jul 1943) bio je hrvatski i jugoslovenski pesnik, pripovedač, esejista, kritičar, partizan i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.[1][2]
| Ivan Goran Kovačić | |
|---|---|
 Ivan Goran Kovačić | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Ivan Goran Kovačić |
| Datum rođenja | 21. mart 1913. |
| Mesto rođenja | Lukovdol, Austrougarska |
| Datum smrti | 13. jul 1943. (30 god.) |
| Mesto smrti | Vrbnica, ND Hrvatska |
| Zvanični veb-sajt | |
| Filozofski fakultet u Zagrebu | |
Biografija
uredi
Rođen je 21. marta 1913. godine u Lukovdolu, selu u Gorskom kotaru, od oca Hrvata, Ivana i majke Jevrejke, Ruže (devojačko Klajn).[3] Osim Ivana Gorana, imali su još četvoro dece — Otona (1903—1981), Roziku (1911—1918), Zvonka (1916—1958) i Roziku (1920—1921).
Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, 1923. godine, a kasnije se školovao u Karlovcu i Zagrebu. U Karlovcu je završio tri razreda niže gimnazije, a 1926. se preselio u Zagreb i završio gimnaziju, maturiravši 1932. godine. Još kao gimnazijalac, I. G. Kovačić je počeo da objavljuje književne radove u časopisima i listovima. Sa dvojicom svojih prijatelja objavljuje prvu zbirku pesama pod naslovom Lirika 1932. U to vreme, I. G. Kovačić je već bio student Filozofskog fakulteta u Zagrebu[2], ali je kasnije studije napustio i zaposlio se kao korektor u Hrvatskom dnevniku, zagrebačkom dnevnom listu i glasilu Hrvatske seljačke stranke (HSS), u kojem je radio od 1936. do 1940. godine.[4] Osim u Hrvatskom dnevniku, radio je i u zagrebačkim Novostima, do 1941. godine.[1] Od 1938. godine se lečio od plućnih bolesti i često boravio u plućnim sanatorijumima.[4][5]
Kao student slavistike na Zagrebačkom univerzitetu, Goran je sarađivao u časopisima sa jasnom levičarskom orijentacijom.
Svoje obimno, a ipak nedovršeno književno delo, Ivan Goran Kovačić je, kao svoj mladi život, neraskidivo vezao za jugoslovensku narodnu revoluciju. On je od onih mlađih pesnika koji su u svemu sjedinili svoj pesnički i revolucionarni put. U najsudbonosnijim trenucima jugoslovenske istorije, Goran je tu doslednost potvrdio sopstvenom krvlju.
Pored poezije, Kovačić se bavio i prozom, esejistikom i kritikom. Godine 1936. štampao je knjigu novela Dani gnjeva. I. G. Kovačić je živeo u vrlo teškim materijalnim prilikama, pa je zbog toga morao da radi u redakciji zagrebačkog lista Hrvatski dnevnik. Inače je prevodio sa nekoliko jezika i imao je zavidnu književnu i jezičku kulturu.[4]
Progresivno opredeljen, Goran je već 1942. zajedno sa poznatim hrvatskim pesnikom Vladimirom Nazorom, stupio u redove partizana.[2] Poznatu poemu Jama napisao je u partizanima,[2] inspirisan ustaškim zločinima u okolini Livna, kada je bačen veliki broj Srba u kraške jame oko Livanjskog polja.[1] Nju je prvi put čitao ranjenicima Prve proleterske divizije glumac Vjekoslav Afrić. Već sredinom jula 1943. godine, Kovačića su u selu Vrbnica, blizu Foče, ubili četnici koji su klali partizanske ranjenike sa Sutjeske. U trenutku smrti je imao 30 godina. Nepojmljivo tragično su se obistinile njegove reči iz pesme Moj grob:
- U planini mrkoj nek mi bude hum,
- Nad njim urlik vuka, crnih grana šum.
- Ljeti vječni vihor, zimi visok snijeg,
- Muku moje rake nedostupni brijeg.
U relativno kratkom stvaralačkom radu, koji je trajao nepunih deset godina, Goran je pisao „pesme, novele, kritike, započeo dva romana, prevodio s engleskog, francuskog, ruskog i slovenačkog jezika“. Čitao je mnogo, i to odabranu literaturu. Prevodio je, pored ostalih, Šekspira, Bajrona, Šelija, Vajlda, Tenisona, Remboa i Jesenjina.[2] Voleo je usmenu književnost, Mažuranića, Matoša, Nazora i Župančiča. Po svojim pesničkim shvatanjima, pripadao je onoj grupi umetnika koja je u prvu lepotu pesničkog dela tražila u punom skladu forme i sadržine. Borio se protiv „bezidejnog artizma“, ali se nije slagao ni sa onim pesnicima koji su „poricali ili zanemarivali estetiku izraza“.
Za života Kovačić je izdao zbirku pripovedaka Dani gnjeva i pripremao za štampu zbirku pesama Ognji i rože. Značajan je i njegov esejističko-kritičarski rad, u kome je ispoljio smisao za veoma tanana idejno-estetska opažanja i uopštavanja. U toj oblasti poznati su mu napisi o Bjekoslavu Kalebu, Ranku Marinkoviću, Petru Šegedinu, Dragutinu Tadijanoviću i drugim. Posle oslobođenja Jugoslavije, „Nakladni zavod Hrvatske” izdao je celokupno Kovačićevo književno delo u sedam knjiga, iz kojih je prevedeno na mnoge jezike.
O njemu je 1979. godine snimljen istoimeni film.[6]
Njegova majka Ruža (1893—1953), koja je takođe bila učesnica Narodnooslobodilačke borbe, preminula je 18. marta 1953, svega nekoliko dana obeležavanja četrdesetogodišnjice njegovog rođenja.[7]
Dela
urediZaostavština
urediU spomen na Ivana Gorana Kočića utemeljena je 1964. godine pesnička manifestacija Goranovo proljeće, koja se svake godine održava 21. marta u rodnome Lukovdolu. Od 1971. godine dodjeljuje se najvažnija hrvatska pesnička nagrada za celokupni pesnički doprinos "Goranov vijenac", a od 1977. nagrada "Oran za mlade pjesnike", kao i nagrada za najbolju pesničku zbirku od 2019. godine.[1]
Memorijalni muzej Ivan Goran Kovačić
urediU Goranovoj kući u Lukovdolu 1975. godine uređen je Memorijalni muzej Ivan Goran Kovačić.[8] Deo pronađenih posmrtnih ostataka položen je 1996. u memorijalni spomenik, čiji je autor Zvonimir Krznarić u Lukovdolu.[1]
Foto-galerija
uredi
Reference
uredi- ^ a b v g d „Kovačić, Ivan Goran”. enciklopedija.hr. Pristupljeno 1. 2. 2022.
- ^ a b v g d Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 385.
- ^ „Tko je tko i odakle: strani velikani hrvatske kulture — Nacional.hr”. Arhivirano iz originala 24. 07. 2012. g. Pristupljeno 28. 4. 2011.
- ^ a b v Tragični pjesnik nedovršenih poema („Hrvatska riječ”)
- ^ a b Ivan Goran Kovačić („Hrvatska riječ”)
- ^ „Ivan Goran Kovacic”. imdb.com. Pristupljeno 1. 2. 2022.
- ^ „Umrla majka Ivana Gorana Kovačića”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 20. 3. 1953. str. 2. Nedostaje ili je prazan parametar
|url=(pomoć) - ^ „Hrvatski povijesni muzej — Memorijalni muzej Ivan Goran Kovačić”. hvm.mdc.hr. Pristupljeno 1. 2. 2022.
Spoljašnje veze
uredi
