Milan Grol
Milan Grol (Beograd, 31. avgust/12. septembar 1876 — Beograd, 3. decembar 1952) bio je srpski i jugoslovenski književnik i političar[1], predsednik Demokratske stranke od 1940. godine, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu.
| Milan Grol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Milan Grol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Datum rođenja | 12. septembar 1876. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Datum smrti | 3. decembar 1952. (76 god.) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mesto smrti | Beograd, FNR Jugoslavija | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Porodica | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Supružnik | Ljubica (ćerka Dimitrija Mite Rakića) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Politička stranka | Demokratska stranka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bio je ministar prosvete 1928−1929. godine. Posle puča 27. marta 1941. godine postaje ministar socijalne politike i narodnog zdravlja, u izbeglištvu postaje ministar saobraćaja 1941−1943. i potom ministar inostranih poslova 1943. Od 7. marta do 24. avgusta 1945. godine potpredsednik Privremene vlade DFJ Josipa Broza Tita.[1]
Na čelu Demokratske stranke prilikom bojkota izbora za Ustavotvornu skupštinu DFJ 1945.
Biografija uredi
Rođen je od oca Stevana i majke Julke, rođene Burmaz.[2] Diplomirao je 1899. godine na Filološko-literarnom odseku Filozofskog fakulteta u Beogradu, a potom studirao dve godine u Parizu književnost i pozorište.
Radi kao dramaturg u Narodnom pozorištu od 1903. do 1906. godine, potom predaje francuski jezik u Prvoj gimnaziji, a 1909. godine biva postavljen za upravnika Narodnog pozorišta u Beogradu[1]. U toku Prvog svetskog rata obavlja dužnost šefa srpskog Pres-biroa u Ženevi. Posle rata se vraća na mesto upravnika Narodnog pozorišta, gde ostaje sve do 1924. godine.[3] Tada je postavljen na mesto podsekretara u Ministarstvu inostranih dela, a zatim i na mesto ambasadora Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u Turskoj.
Za poslanika u Narodnoj skupštini Kraljevine je izabran 1925. na listi Demokratske stranke. Tri godine kasnije postao je i ministar prosvete, a na toj dužnosti ostaje do januara 1929. godine. Po prestanku ministarskog mandata organizuje osnivanje Kolarčevog narodnog univerziteta, na čijem čelu je bio od osnivanja do početka Drugog svetskog rata.
Do 1943. godine bio član Jugoslovenske kraljevske vlade u emigraciji u Londonu, a posle sporazuma Tito-Šubašić u martu 1945. kao potpredsednik ušao u Vladu Demokratske Federativne Jugoslavije u kojoj je bio do avgusta iste godine.
Milan Grol počinje avgusta 1945. godine otvorenu borbu protiv komunista svojim nedeljnim listom „Demokratija“[1], ali koji se ubrzo zatvara jer su sindikati odbili da njihovi članovi štampaju taj list. Demokratskoj stranci je ubrzo zabranjen rad, a izvestan broj omladinaca nastavlja ilegalno da deluje. Međutim, ubrzo su skoro svi pohapšeni i poslati na dugogodišnje robije (među njima i Borislav Pekić).
Milan Grol je bio predsednik Demokratske stranke od 1940.[1] do 1946. godine.
U braku sa Ljubicom (1884—1929), ćerkom Mite Rakića, imao je sina Vojislava (1911—1987), pravnika, i ćerku Milojku.[2]
Dela uredi
Milan Grol je pored niza književnih eseja i političkih članaka prevodio s francuskog libreta za operu, a napisao je i knjige:[1]
- „Pozorišne kritike“
- „Iz predratne Srbije, utisci i sećanja o vremenu i ljudima“[4]
- „Iz pozorišta predratne Srbije“
- „Londonski dnevnik“
- „Iskušenja demokratije“
- „Kroz dve decenije Jugoslavije“
Galerija uredi
-
Poštanska marka SCG 2005. sa likom Milana Grola -
Prva sednica Glavnog odbora Demokratske stranke pod predsedništvom novoizabranog šefa Milana Grola, februara 1940. Na stolu posmrtna maska Ljubomira Davidovića. -
Milan Grol (drugi zdesna) kao član vlade Kraljevine Jugoslavije u izbeglištvu u Londonu -
Milan Grol (prvi red levo) kao potpredsednik Ministarskog saveta Demokratske Federativne Jugoslavije pod predsedništvom Josipa Broza Tita, Beograd, 7. mart 1945.
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 231.
- ^ a b Simo C. Ćirković: Ko je ko u Nedićevoj Srbiji 1941—1944, izd. Prosveta, Beograd 2009, odrednica „Grol, Milan S.“ pp. 137. COBISS.SR 170123788
- ^ "Ilustrovani list"; 1924. br. 10; str. 3
- ^ "Politika", Beograd 11. jun 1939. godine
Literatura uredi
- Stanišić, Mihailo (1999). Ekspanzionizam Hrvata i rastrojstvo Srba. Službeni list SRJ. str. 369. ISBN 86-355-0429-1.
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Petranović, Branko (1964). Političke i pravne prilike za vreme privremene vlade DFJ. Beograd: Institut društvenih nauka.
- Radojević, Mira (1996). „Milan Grol o problemima demokratije i parlamentarizma u Kraljevini Jugoslaviji”. Vojnoistorijski glasnik. 46 (3): 49—62.
- Radojević, Mira (1997). „Milorad Drašković i Milan Grol”. Jugoslovenski istorijski časopis. 30 (1): 67—84.
- Radojević, Mira (1998). „O jugoslovenstvu samostalnih radikala” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 16 (2): 17—31.
- Radojević, Mira (1999). „Milan Grol u borbi za jugoslovensku ideju (1914—1918)”. Jugoslovenski istorijski časopis. 32 (1-2): 67—84.
- Radojević, Mira (2002). „Srpsko građanstvo između demokratije i komunizma 1945. godine”. Dijalog povjesničara-istoričara. 6. str. 267—276.
- Radojević, Mira (2007). „Ne zaboraviti i meriti: Milan Grol (1876—1952) i njegov krug”. Privatni život kod Srba u dvadesetom veku. Beograd: Clio. str. 411—443.
- Radojević, Mira (2010). „Narod, država, režim (prilog proučavanju problema)”. Nacije, države i dijaspora na prostoru bivše Jugoslavije. Sremska Kamenica: Fakultet za evropske pravno-političke studije. str. 109—120.
- Radojević, Mira (2012). „Emigrantska vlada Kraljevine Jugoslavije o stradanju Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (1941—1943): Pogledi i zalaganja Milana Grola”. Glas SANU. 420 (16): 465—494.
- Radojević, Mira (2014). Milan Grol. Beograd: Filip Višnjić.
- Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press.
Spoljašnje veze uredi
