Opština Temerin
Opština Temerin je opština u Republici Srbiji. Nalazi se u AP Vojvodina i spada u Južnobački okrug. Po podacima iz 2004. opština zauzima površinu od 170 km² (od čega na poljoprivrednu površinu otpada 15.657 ha, a na šumsku 1,61 ha).
| Opština Temerin | |
|---|---|
 | |
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobački |
| Sedište | Temerin |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo |  25.780 (2022)[1]
|
| Gustina naseljenosti | 151,65 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Površina | 170 km2 |
|
| |
| Ostali podaci | |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Predsednik opštine | Mladen Zec (SNS) |
| Veb-sajt | www.temerin.rs |
Sedište opštine je Temerin. Opština Temerin se sastoji od 3 naselja i 4 mesne zajednice. Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u opštini je živelo 25.780 stanovnika[1] (prema popisu iz 2011. bilo je 28.287 stanovnika).[2] U opštini se nalaze 4 osnovne i 1 srednja škola.
Opština se sastoji iz tri mesta:
Prirodne odlike uredi
Teritorija opštine Temerin se nalazi u jugoistočnom delu Bačke. Sa istočne strane se graniči sa opštinom Žabalj, sa severa sa opštinom Srbobran, opštinom Vrbas na zapadu i gradom Novim Sadom na jugu.
Najveći značaj za razvoj Temerina ima blizina najravijenijeg centra u Vojvodini – Novog Sada. Teritorija opštine Temerin pokriva površinu od oko 170 km² i ima oblik nepravilnog trapeza, pružajući se u smeru severozapad-jugoistok. Duža osnovica, koja pokriva pravac Sirig-Temerin je duga 14 km, a kraća osnovica u pravcu Bački Jarak-Temerin je dugačka 11 km. Granice opštine su veštačke linije, većinom pravolinijske. Jedina prirodna granica je ona na severoistočnoj strani koja prati tok reke Jegrička. Na jugoistočnoj strani granica je povučena nasipom zvani Rimski šanac II.
U odnosu na reljef Vojvodine, cela teritorija opštine Temerin se nalazi na južnom delu Bačke lesne zaravni. Ona ostavlja utisak skoro sasvim ravne površine. Reka Jegrička teče kroz severni deo opštine sa nekoliko manjih kanala-pritoka. Utvrđeno je prisustvo termomineralnih voda. Sastav tla je vrlo ujednačen i plodnost je prirodno visoka. Različiti tipovi černozema dominiraju površinom opštine. Duž obale reke su močvarne vrste zemljišta i slatine.
Opština Temerin ima tri naselja: Temerin, Bački Jarak i Sirig, a teritorija je podeljena u četiri katastra: Temerin, Bački Jarak, Sirig i Kamendin. Geografski položaj opštine Temerin je vrlo povoljan. U meridijanskom pravcu je seku tri važna puta. Najvažniji je međunarodni put E-75 koji vodi od Novog Sada do Subotice i dalje ka Mađarskoj. Deo puta Novi Sad-Srbobran, koji seče zapadni deo opštine Temerin, je pušten u upotrebu 1984. Drugi važni put je put M-22 (odnedavno međunarodni put E-5), koji ima skoro isti pravac. M-22 vodi malo istočnije od puta E-75 i prolazi kroz Sirig. Treći put je regionalnog značaja (R120) i ide kroz Novi Sad, Bački Jarak i Temerin i vodi ka Bečeju, Senti i Kanjižu. U Sirigu i Temerinu, sva tri puta preseca regionalnu put R-104 koji ide u pravcu Odžaci-Zmajevo-Sirig-Temerin-Žabalj. Od odavde glavni put vodi preko Tise u Zrenjanin i druge gradove u Banatu. Kroz jugoistočni deo opštine i dva njena naselja ide železnička pruga od Novog Sada ka Žablju, Bečeju i Senti.
Reljef uredi
Teritorija opštine Temerin je ravna površina sa skoro zanemarljivim razlikama u visini. Cela površina opštine Temerin se nalazi na istočnom delu Bačke lesne zaravni. Nadmorska visina varira od 81 do 83 metara. Monotonost Bačke ravnice narušavaju samo usamljeni brežuljci i korita malih rečnih tokova.
Klima uredi
Pošto je deo Panonske nizije, opština Temerin ima njene klimatske osobine. Panonska nizija je dosta udaljena od Jadranskog i Sredozemnog mora na jugu i Atlantskog okeana na zapadu. Ove udaljenosti su još veće zbog Dinarskih i Alpskih planinskih venaca koji sprečavaju da vlažne vazdušne struje dođu od mora i okeana. Vazdušne struje i promene vremena tokom godine su izazvane zbog nejednakog zagrevanja Zemljine površine i različitog atmosferskog pritiska iznad Jadrana, Mediterana, Atlantika i širokog evro-azijskog kopna. Vodene površine izazivaju proboj vlažnih vazdušnih masa u Panonsku niziju, a kopnene mase sa severa i istoka uticaj suvog, vrlo hladne vazdušne struje tokom zime i vrlo toplih vazdušnih struja tokom leta. Pod uticajem svih ovih uslova, Panonska nizija ima najkontinentalniju klimu u Srbiji.
Reke uredi
Nema više prirodnih vodenih tokova na teritoriji opštine Temerin, svi su pretvoreni u kanale i uključeni u hidrosistem Dunav—Tisa—Dunav tako da se mogu koristiti za odvodnjavanje i za poljoprivredne svrhe.
Jegrička je najveći vodeni tok u južnom delu Bačke lesne zaravni i području opštine Temerin. Jegrička je duga 64,5 km i uliva se u Tisu sa desne strane. Rečni tok se formirao tokom holocena, najmlađeg perioda istorije Zemlje. U tom periodu, zemlja u južnom delu Bačke se spustila, stvorivši liniju koju je kasnije nasledio rečni tok.
Jegrička se stvara od voda iz nekoliko bara iz okoline Despotova, Silbaša, Paraga, Ratkova i Pivnice. Reka ulazi u teritoriju Temerina sa zapadne strane, iz opštine Vrbas. Deo Jegričke koji prolazi kroz opštinu Temerin je dug 18 km, što je 28% ukupne dužine. Reka protiče oko jedan kilometar severno od Siriga i oko 2 km severno od Temerina. Na mestu gde ona seče put Temerin-Bečej je postala granica opština.
Termomineralni izvori uredi
Termomineralne vode su utvrđene u Temerinu još 1914. godine kada je počelo i njihovo korišćenje. Tada je u jugoistočnom delu naselja izbušen bunar dubine 417 m. Ovaj bunar proseca kvartarne i paludinske sedimente i daje vodu temperature 27 celzijusovih stepeni. Količina vode je iznosila 397 litara u minuti, a kasnije je nešto smanjena. Budući da su ove vode prisutne i na dubini 200-1.000 metara u centru Temerina, Naftagas iz Novog Sada je u toku 1968. godine izradio istražnu bušotinu duboku 2.004,5 metara.
Hemijsku analizu je 1979. godine izvršio Institut za fiziku Univerziteta u Novom Sadu i utvrdio slabo-alkalnu reakciju (rN- 7,8), ukupnu mineralizaciju 2,669 grama po litru, karakteristični joni su natrijum (0,708), hidrokarbonat (1,512) i hlor (0,337). Od lekovitih sastojaka utvrđeno je prisustvo joda, broma, fluora, litijuma i stroncijuma.
Analize su utvrdile i sadržaj ugljendioksida u vodi. Prisutan je bio i metan koji se nakon izdvajanja koristio za zagrevanje vode i prostorija.
Ovaj termomineralni izvor koristi se i danas u savremenom kadskom kupatilu. Sličan sastav i mineralizaciju ima i bušotina kraj olimpijskog bazena i sportske hale čija voda se koristi za topli otvoreni termomineralni bazen (temperatura oko 37 celzijusovih stepeni), sa dubine od 690 metara. Ove bazene koriste i građani Novog Sada, Žablja, Kisača, Petrovca i svih okolnih naselja.
Politika uredi
2016. godina
Na Lokalnim izborima 2016. godine, najviše odbornika je dobila Srpska napredna stranka (17), zatim SVM– DSVM (5), Srpska radikalna stranka (4), Socijalistička partija Srbije (3) i GG zajedno za naš Temerin (3), Stranka Rusa Srbije (1).
2020. godina
Na lokalnim izborima 2020. godine, najviše odbornika dobila je Srpska napredna stranka (19), zatim Savez vojvođanskih Mađara (6), Pokret obnove Kraljevine Srbije (4), koalicija SPS-JS (3) i Srpska radikalna stranka (1).
Predsednik opštine Temerin nakon izbora sprovedenih 2020. godine postao je Mladen Zec iz SNS-a, dok je predsednik Skupštine opštine Temerin Robert Pastor iz SVM-a.
Stanovništvo uredi
Opština Temerin je višenacionalna zajednica sa 16 narodnosti i oko 28.300 stanovnika. Trend rasta stanovništva područja Temerina je vrlo specifičan. Tokom poslednjih par vekova, broj stanovnika se povećao za 72%.
Seobe su u velikom delu uticale na strukturu stanovništva Temerina. 1800. Srbi su sa 1.610 stanovnika i 210 porodica napustili selo i osnovali novo oko 20 km istočno od Temerina. Danas se ono zove Đurđevo i nalazi se pored Žablja. To je ostavilo Temerin bez Srba sve do 1920. Te godine su dobrovoljci osnovali novo naselje zvano Staro Đurđevo, koje je sada mesna zajednica opštine Temerin. 1991. je imalo 3.718 stanovnika, a danas više od 4.000 ljudi živi tamo.
Bački Jarak, do 1944. naseljen većinom Nemcima, je tokom 1946—47 naseljen kolonistima, većinom iz Bosne i Hercegovine. Doseljeno je 2.276 stanovnika, da bi kao najbliže naselje Novom Sadu brzo povećao broj stanovnika koji danas dostiže 6.000 (1991).
Sirig je takođe doseljenički jer u njemu doseljeno stanovništvo (do 1961) čini 63,0%.
Sirig je takođe kolonizovan, u ovom mestu 63% stanovnika su kolonisti. Tokom šezdesetih i sedamdesetih, nekoliko stotina porodica iz sela Vrbljani (opština Ključ), Bosna i Hercegovina) se doselilo u Staro Đurđevo. Razlog za to je bila ekonomska situacija.
Sam Temerin je jedno od mesta gde su starosedeoci apsolutna većina. Prema podacima iz 1961, 9.447 stanovnika je bilo u ovoj kategoriji, a samo su trećina (3.258) bili doseljenici. Prema popisu iz 1991, Temerin ima 8.174 domaćinstva; 3.059 od tog broja su poljoprivredna domaćinstva sa 8.595 soba. Staro Đurđevo (3.718 stanovnika) je čak premašilo Sirig (2.546 stanovnika). Konačno, građanski rat na teritoriji bivše SFRJ je doveo do značajnih promena u nacionalnoj strukturi opštine. Temerin je bio poslednja stanica za 9.650 izbeglica, 4.950 još uvek živi tamo kod svojih rođaka i prijatelja, a postoji i 4 organizovana prihvatilišta za izbeglice. Ove promene su dovele broj stanovnika do 30.000 1999. godine.
Popis 2002. uredi
Nacionalna struktura opštine Temerin prema popisu iz 2002. je:
- Srbi = 18.155 (64,2%)
- Mađari = 8.341 (29,49%)
- Jugosloveni = 407 (1,44%)
Sva tri naselja u opštini imaju većinsko srpsko stanovništvo.
Popis 2011. uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)”. popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 12. 2022.
- ^ „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011.” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 2014.
- ^ Etnička struktura nakon popisa 2011.
