Polimlje

Polimlje je geografska i istorijska oblast u slivu reke Lima. U Polimlje spadaju područja svih opština kroz koje protiče reka Lim, sa svojim pritokama. Polimlje se deli na dva načina: prema dvojnoj podeli, na Gornje Polimlje (južni deo) i Donje Polimlje (severni deo), a prema trojnoj podeli, na Gornje, Srednje i Donje. Donje Polimlje odgovara opštinama u Srbiji i Republici Srpskoj kroz koje protiče Lim, a Gornje Polimlje obuhvata polimske opštine u Crnoj Gori, s tim što se oblast oko bijelog Polja prema trojnoj podeli računa kao Srednje Polimlje. Centri ove oblasti su Priboj, Prijepolje, Brodarevo, Bijelo Polje, Berane, Andrijevica, Plav. Dolinom Lima prolaze mnogi važni putevi i pruge (poput pruge Beograd-Bar), tako da ova oblast ima poseban saobraćajni značaj. Regija se industrijski razvija, ali se neguju i tradicionalni zanati, uglavnom za potrebe seoskog turizma (jedan od najpoznatijih proizvoda iz Polimlja je pešterski sir).

Reka Lim i gradovi na Limu

Za druge upotrebe, pogledajte Polimlje (višeznačna odrednica).

Istorija

Beli Anđeo, freska iz manastira Mileševe

Vidi još: Raška oblast i Stara Hercegovina

Tokom ranog srednjeg veka, celokupno Polimlje je bilo u sastavu tadašnje Kneževine Srbije, a kasnije se tokom 11. i 12. veka nalazilo u sastavu Velikožupanske Srbije (Raške). Kao jedna od središnjih regija u državi Nemanjića, Polimlje je imalo veoma važnu ulogu u vreme Srpskog kraljevstva i Srpskog carstva. U crkvenom pogledu, Polimlje je prvobitno pripadalo drevnoj Raškoj eparhiji, sve do 1219. godine, kada je Sveti Sava na tom području ustanovio dve nove eparhije: Budimljansku za područje Gornjeg Polimlja i Dabarsku za područje Donjeg Polimlja. Na području Polimlja postoji veliki broj kulturno-istorijskih spomenika iz vremena srednjovekovne srpske države, kao što su manastiri Đurđevi Stupovi kod Berana, Banja kod Priboja, Mileševa kod Prijepolja i drugi.

U drugoj polovini 14. veka, nakon raspada Srpskog carstva, dolazi do značajnih promena, tako da od tog vremena dva dela Polimlja imaju različite istorije, pošto Donje Polimlje ulazi u sastav države Kotromanića i Kosača, te sredinom 15. veka postaje deo Hercegovine Svetog Save, dok Gornje Polimlje ulazi u sastav Zemlje Brankovića i postaje deo Srpske despotovine.

Gornje Polimlje

Srpski pravoslavni manastir Đurđevi Stupovi u staroj župi Budimlji (Gornje Polimlje)

Vidi još: Budimlja (Polimlje)

Gornje Polimlje obuhvata oblasti u gornjem slivu reke Lima, sa širim ili užim opsegom. Prema širem opsegu, pojam Gornjeg Polimlja obuhvata celokupno područje od Gusinja i Plava do Bijelog Polja. Međutim, prema užem opsegu, u Gornje Polimlje spada samo prostor do Berana, dok se područje oko Bijelog Polja često računa kao Srednje Polimlje. U srednjem veku, područje Gornjeg Polimlja je bilo poznato kao župa i oblast Budimlja, u kojoj je 1219. godine Sveti Sava ustanovio Budimljansku eparhiju.

Donje Polimlje

Srpski pravoslavni manastir Banja kod Priboja, u staroj župi Dabar (Donje Polimlje)

Vidi još: Dabar (Polimlje)

Donje Polimlje je geografska oblast u Srbiji i Republici Srpskoj, koja obuhvata teritoriju opština Prijepolje i Priboj u Srbiji, kao i teritoriju opštine Rudo u Republici Srpskoj. Na prostoru opštine Rudo se nalazi istoimeno naseljeno mesto Polimlje. U srednjem veku, područje Donjeg Polimlja je bilo poznato kao župa i oblast Dabar, u kojoj je 1219. godine Sveti Sava ustanovio Dabarsku eparhiju. Tokom razdoblja turske vlasti, najveći deo Donjeg Polimlja bio je u sastavu Hercegovačkog sandžaka.

Stanovništvo

Stanovništvo Polimlja je etnički i verski mešovito. Prema etničkoj podeli, na području Polimlja žive: Srbi, etnički Crnogorci, Bošnjaci, Muslimani, Albanci, Romi i drugi. Prema verskoj podeli, na području Polimlja žive: pravoslavci i muslimani, kao i manji broj katolika.

Opšti regionalni naziv za stanovnike Polimlja glasi: Polimci, a u ranijim vremenima upotrebljavan je i starinski naziv Polimljani.

Vidi još

• Raška (oblast)
• Sandžak (oblast)
• Stari Vlah

Literatura

• Bakić, Radovan (2005). Gornje Polimlje: Priroda, stanovništvo i naselja. Nikšić: Geografski institut. 
• Blagojević, Miloš (1983). „Pregled istorijske geografije srednjovekovne Srbije”. Zbornik Istorijskog muzeja Srbije. 20: 45—126. 
• Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Guberinić, Radomir P. (2004). Mladoturski zločini u Polimlju (1908-1912) na osnovu savremene štampe i dokumenata. Beograd: Kulturno-prosvetna zajednica Republike Srbije. 
• Derikonjić, Savo (1996). Neolitske zajednice Polimlja: Prvobitni zemljoradnici i stočar. Priboj: Zavičajni muzej. 
• Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Jagodić, Miloš (2010). Uređenje oslobođenih oblasti Srbije 1912-1914: Pravni okvir. Beograd: Istorijski institut. 
• Jagodić, Miloš (2013). Novi krajevi Srbije (1912—1915). Beograd: Filozofski fakultet. 
• Janković, Marija (1985). Episkopije i mitropolije Srpske crkve u srednjem veku. Beograd: Istorijski institut SANU. 
• Ljušić, Radoš (2001). Istorija srpske državnosti. 2. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Miljković, Ema (2012). „Osmansko osvajanje hercegovih poseda u Polimlju”. Mileševski zapisi. 9: 101—112. 
• Mišić, Siniša (2003). „Teritorijalno-upravna organizacija Polimlja (XII-XIV vek)”. Kralj Vladislav i Srbija XIII veka. Beograd: Istorijski institut. str. 73—87. 
• Mišić, Siniša (2005). „Naseljenost Polimlja u srednjem veku”. Mileševski zapisi. 6: 63—78. 
• Mišić, Siniša (2007). „Gradovi i trgovi gornjeg Polimlja u srednjem veku (problem deurbanizacije i urbanizacije)”. Mileševski zapisi. 7: 119—125. 
• Mišić, Siniša, ur. (2010). Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja: Prema pisanim izvorima. Beograd: Zavod za udžbenike. 
• Mišić, Siniša (2010). „Polimlje i Potarje u putopisima XVI i XVII veka” (PDF). Glasnik Zavičajnog muzeja. Pljevlja. 7: 19—27. 
• Mišić, Siniša (2012a). Studije o srednjovekovnom Polimlju. Niš: Filozofski fakultet. 
• Mišić, Siniša (2012b). „Granica zemalja Kosača u Polimlju”. Mileševski zapisi. 9: 53—57. 
• Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres. 
• Mišić, Siniša; Miljković, Ema (2011). „Istrživanja sakralne topografije Gornjeg Polimlja (do kraja 16. veka)”. Đurđevi stupovi i Budimljanska eparhija: Zbornik radova. Berane: Episkopija budimljansko-nikšićka. str. 457—463. 
• Premović, Marijan (2017). „Herceg Stjepan Vukčić Kosača i Polimlje”. Hercegovina: Časopis za kulturno i povijesno nasljeđe. 3: 99—115. 
• Selimović, Salih (2002). „Neke karakteristike islamizacije u Polimlju”. Mileševski zapisi. 5: 147—164. 
• Selimović, Salih (2006). „Ostaci hrišćanskih tradicija kod muslimana u srednjem Polimlju, Bihoru i na Pešterskoj visoravni”. Glasnik Zavičajnog muzeja - Pljevlja. 5: 163—186. 
• Selimović, Salih (2015). „Dvoverje kod muslimana u Polimlju, Bihoru i na Sjeničko-pešterskoj visoravni”. Mileševski zapisi. 10 (2014): 225—237. 
• Selimović, Salih (2016). „Ostaci nekih hrišćanskih tradicija kod muslimana u Srednjem Polimlju, Bihoru i na Peštarskoj visoravni”. Srpska slobodarska misao. 17 (100): 61—80. 
• Ćuk, Ruža (1983). „Dva stara trga u Polimlju”. Istorijski časopis. 29-30 (1982-1983): 39—46. 
• Ćuk, Ruža (1988). „Breza i Komarani - srednjovekovna naselja u Polimlju”. Istorijski časopis. 34 (1987): 61—73. 
• Ćuk, Ruža (1996). „Karavanske stanice u Polimlju u srednjem veku”. Mileševski zapisi. 2: 7—24. 
• Ćuk, Ruža (2002). „Kosače i Polimlje”. Kosače - osnivači Hercegovine. Bileća-Gacko: Prosvjeta. str. 378—389. 
• Ćuk, Ruža (2005). „Polimlje u srednjem veku: Ljudi i poslovi”. Mileševski zapisi. 6: 23—34. 
• Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine. 
• Šalipurović, Vukoman (1972). Kulturno-prosvetne i političke organizacije u Polimlju i Raškoj 1903-1912. Nova Varoš: Opštinska zajednica obrazovanja. 
• Šalipurović, Vukoman (1979). Prilozi za istoriju građevinarstva u srednjem Polimlju u XIX veku. Beograd: Filozofski fakultet. 
• Šćepanović, Žarko (1979). Srednje Polimlje i Potarje: Istorijsko-etnološka rasprava. Beograd: Etnografski institut SANU. 
• Šćepanović, Predrag T. (2014). Zločini nad pravoslavnim stanovništvom u Gornjem Polimlju 1941-1945. Cetinje: Svetigora.