Pontsko-kaspijska stepa
Pontsko-kaspijska stepa, formirana od „Kaspijske stepe” i „Pontske stepe”, je stepa koja se proteže od severnih obala Crnog mora (Pontus Euxinus iz antike) do severnog područja oko Kaspijskog jezera. Proteže se od Dobrudže u severoistočnom kraju Bugarske i jugoistočne Rumunije, preko Moldavije i južne i istočne Ukrajine, preko ruskog severnog Kavkaza, regiona južne i donje Volge do zapadnog Kazahstana, pored kazahstanske stepe na istoku, obe čine deo veće evroazijske stepe. On čini deo palearktičkog carstva i bioma umerenih travnjaka, savana i šiblja.
| Pontsko-kaspijska stepa | |
|---|---|
 Stepa u „Nacionalnom parku prirode Azov-Sivaš”, Ukrajina, sa ponovo naseljenim konjima. | |
 | |
| Ekologija | |
| Carstvo | Palearktička zona |
| Biom | umereni travnjaci, savane i žbunje |
| Granice | |
| Geografija | |
| Područje | 994.000 km2 (384.000 sq mi) |
| Zemlje | |
Područje odgovara Kimeriji, Skitiji i Sarmatiji klasične antike. Tokom nekoliko milenijuma, brojna plemena nomadskih konjanika koristila su stepu; mnogi od njih su nastavili da osvajaju zemlje u naseljenim regionima Evrope, zapadne Azije i južne Azij.
Termin „Pontsko-kaspijski region” se koristi u biogeografiji u odnosu na floru i faunu ovih stepa, uključujući životinje iz Crnog mora, Kaspijskog mora i Azovskog mora. Genetska istraživanja su identifikovala ovaj region kao najverovatnije mesto gde su konji prvi put pripitomljeni.[1]
Prema najzastupljenijoj teoriji indoevropskih studija, Kurganskoj hipotezi, pontsko-kaspijska stepa je bila domovina govornika protoindoevropskog jezika.[2][3][4][5]
Pontsko-kaspijska stepa pokriva površinu od 994.000 km2 (384.000 sq mi) Evrope, proteže se od Dobruže u severoistočnom delu Bugarske i jugoistočne Rumunije, preko južne Moldavije, Ukrajine, preko Rusije i severozapadnog Kazahstana do Uralskih planina. Stepa je na severu omeđena istočnoevropskom šumskom stepom, prelaznom zonom mešovitih travnjaka i umerenih lišćarskih i mešovitih šuma.
Na jugu, stepa se proteže do Crnog mora, osim granice Krima i zapadnog Kavkaza sa morem, gde krimski submediteranski šumski kompleks definiše južnu ivicu stepa. Stepa se proteže do zapadne obale Kaspijskog mora u Dagestanskoj oblasti u Rusiji, ali suva kaspijska nizinska pustinja leži između stepe i severozapadne i severne obale Kaspijskog mora. Kazahstanska stepa omeđuje stepu na istoku.
Pontsko-kaspijska mora su ostaci Turgajskog mora, produžetka Paratetisa koji se prostirao južno i istočno od Urala i pokrivajući veći deo današnje Zapadnosibirske nizije u mezozoiku i kenozoiku.
Praistorijske kulture uredi
- Kultura linearnotrakaste keramike 5500–4500 pre nove ere
- Kukuteni-Tripolje kultura 5300–2600 pre nove ere
- Kvalinska kultura 5000–3500 pre nove ere
- Kultura Srednji Stog 4500–3500 pre nove ere
- Majkop kultura 3700–3000 pre nove ere
- Jamna/Kurganska kultura 3500–2300 pre nove ere
- Kuro-Arakseška kultura 3000–2000 pre nove ere
- Katakombska kultura 3000–2200 pre nove ere
- Srubna kultura 1600–1200 pre nove ere
- Koban kultura 1100–400 pre nove ere
- Novočergaška kultura 900–650 pre nove ere
Istorijski narodi i nacije uredi
- Praindoevropljani 4. milenijum pre nove ere – sada
- Kimerijci 12–7 vek pre nove ere
- Dačani i Tračani (Geti) 11. vek pre nove ere – 3. vek nove ere
- Skiti 8–4 vek pre nove ere
- Sarmati 5. vek pre nove ere – 5. vek nove ere
- Ostrogoti 3–6 vek
- Huni and Avari 4–8 vek
- Prabugari (Onoguri, proto Bugari |access-date=2013-12-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131224111409/http://turkic-languages.scienceontheweb.net/Proto_Turkic_Urheimat.html |archive-date=2013-12-24 }}</ref>
- Stara Velika Bugarska 7. vek
- Prvo bugarsko carstvo 7–11 vek
- Drugo bugarsko carstvo 12–15 vek
- Alani 5–11 vek
- Avari 6–8 vek
- Plavi Turkijci 6–8 vek
- Saviri 6–8 vek
- Hazari 6–11 vek
- Mađarska plemena (Mađari) 7.–9. veka posvedočeno, ali verovatno iz ranije
- Rus, Kijevska Rusija 8–13 vek
- Pečenezi 8–11 vek
- Kipčaki i Kumani 11–13 vek
- Mongoli Zlatna Horda 13–15 vek
- Kozaci, Kalmici, Krimski kanat, Volga-uralski Tatari, Nogajci i ostale turkijske države i plemena 15–18 veka
- Ruska Imperija 16–20 vek
- Planinska Republika Severni Kavkaz 19–20 vek
- Sovjetski Savez 20. vek
Reference uredi
- ^ „Mystery Of Horse Domestication Solved?”. sciencedaily.com. Pristupljeno 3. 4. 2018.
- ^ David W. Anthony (2010). The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World. Princeton University Press. ISBN 978-1400831104.
- ^ Haak, Wolfgang; Lazaridis, Iosif; Patterson, Nick; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Llamas, Bastien; Brandt, Guido; Nordenfelt, Susanne; Harney, Eadaoin; Stewardson, Kristin; Fu, Qiaomei; Mittnik, Alissa; Bánffy, Eszter; Economou, Christos; Francken, Michael; Friederich, Susanne; Pena, Rafael Garrido; Hallgren, Fredrik; Khartanovich, Valery; Khokhlov, Aleksandr; Kunst, Michael; Kuznetsov, Pavel; Meller, Harald; Mochalov, Oleg; Moiseyev, Vayacheslav; Nicklisch, Nicole; Pichler, Sandra L.; Risch, Roberto; Guerra, Manuel A. Rojo; Roth, Christina; Szécsényi-Nagy, Anna; Wahl, Joachim; Meyer, Matthias; Krause, Johannes; Brown, Dorcas; Anthony, David; Cooper, Alan; Alt, Kurt Werner; Reich, David (10. 2. 2015). „Massive migration from the steppe is a source for Indo-European languages in Europe”. bioRxiv. 522 (7555): 207—211. Bibcode:2015Natur.522..207H. PMC 5048219
. PMID 25731166. arXiv:1502.02783 . bioRxiv 10.1101/013433 Proverite vrednost parametra |biorxiv=$1 (pomoć). doi:10.1038/NATURE14317. Pristupljeno 3. 4. 2018. - ^ Allentoft, Morten E.; Sikora, Martin; Sjögren, Karl-Göran; Rasmussen, Simon; Rasmussen, Morten; Stenderup, Jesper; Damgaard, Peter B.; Schroeder, Hannes; Ahlström, Torbjörn; Vinner, Lasse; Malaspinas, Anna-Sapfo; Margaryan, Ashot; Higham, Tom; Chivall, David; Lynnerup, Niels; Harvig, Lise; Baron, Justyna; Casa, Philippe Della; Dąbrowski, Paweł; Duffy, Paul R.; Ebel, Alexander V.; Epimakhov, Andrey; Frei, Karin; Furmanek, Mirosław; Gralak, Tomasz; Gromov, Andrey; Gronkiewicz, Stanisław; Grupe, Gisela; Hajdu, Tamás; Jarysz, Radosław (2015). „Population genomics of Bronze Age Eurasia”. Nature. 522 (7555): 167—172. Bibcode:2015Natur.522..167A. PMID 26062507. S2CID 4399103. doi:10.1038/nature14507.
- ^
Mathieson, Iain; Lazaridis, Iosif; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Llamas, Bastien; Pickrell, Joseph; Meller, Harald; Guerra, Manuel A. Rojo; Krause, Johannes; Anthony, David; Brown, Dorcas; Fox, Carles Lalueza; Cooper, Alan; Alt, Kurt W.; Haak, Wolfgang; Patterson, Nick; Reich, David (14. 3. 2015). „Eight thousand years of natural selection in Europe”. bioRxiv: 016477. doi:10.1101/016477 . Pristupljeno 3. 4. 2018 — preko biorxiv.org.
- ^ „Steppe migrant thugs pacified by Stone Age farming women”. ScienceDaily. Faculty of Science - University of Copenhagen. 4. 4. 2017.
Spoljašnje veze uredi
- „Pontic steppe”. Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund.
- Google maps: Pontic-Caspian steppe