Портал:Narodnooslobodilačka borba/Ličnosti/Vojvodina
Na ovoj stranici nalaze se biografije ličnosti vezanih za Narodnooslobodilački pokret u Vojvodini, o kojima nije sakupljeno dovoljno podataka da bi bili napisani samostalni članci ili neke od ovih ličnosti nisu relevantne za opštu enciklopediju, već se samo spominju u okviru članka o Hronologiji revolucionarnog radničkog pokreta, Komunističke partije Jugoslavije i Narodnooslobodilačke borbe ili u člancima o istaknutim ličnostima radničkog pokreta, Narodnooslobodilačke borbe i narodnim herojima.
Dejan Brankov uredi
Dejan Brankov (1914—1942) student prava i sekretar Okružnog komiteta KPJ za južni Banat.[1][2]
Rođen je 1914. godine u selu Dupljaji, kod Bele Crkve. Studirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu, gde se uključio u revolucionarni studentski pokret. U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) je primljen 1936. godine. Bio je član Okružnog komiteta KPJ za južni Banat.
Učesnik je Narodnooslobodilačkog rata od 1941. godine. Bio član Pokrajinskog vojnog komiteta, koji je na početku okupacije bio formiran pri Pokrajinskom komitetu KPJ za Vojvodinu. Kao rukovodilac Vojnog komiteta za južni Banat aktivno je radio na organizovanju Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) u južnom Banatu. Bio je i član Štaba partizanskih odreda za južni Banat, a kasnije komandant Okružnog štaba partizanskih odreda.
Nakon pogibije Brace Petrova, marta 1942. godine preuzeo je dužnost sekretara Okružnog komiteta KPJ za južni Banat. Avgusta 1942. godine zajedno sa Strahinjom Stefanovićem radio je na stvaranju Dubičkog partizanskog odreda. Zajedno sa Anđom Jovanović i Žarkom Zlatarom prebacio se u rumnski deo Banata u Banatsku klisuru, gde se povezao sa Žarkom Despotovićem i sa njim radio na odabiru najpogodnijeg terena za izgradnju skloništa i logorišta za partizanski odered. Prilikom obilaska Belobreškoj, 19. oktobra 1942. godine naišli su na rumunske graničare. Tom prilikom Brankov i Anđa Jovanović su bili teško ranjeni. Brankov je umro istog dana, dok je Anđa bila zarobljena i posle izlečenja predata šefu banatske policije Juraju Špileru, a kasnije streljana.
U znak sećanja na njega, ulice u Vršcu, Beloj Crkvi i Kovinu nose njegovo ime, a u rodnom selu mu je 1956. godine podignut spomenik, rad vajarake Ekatarine Ristivojev.
Gordana Ivačković uredi
Gordana Ivačković Crna student medicine i član Biroa Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu. [3][4][5][6]
Tokom studija na Medicinskom fakultetu u Beogradu, priključila se revolucionarnom studentskom pokretu i postala član KP Jugoslavije. U revolucionarnom pokretu je bila aktivna u Novom Sadu, gde je radila u tehnici Pokrajinskog komiteta KPJ.
Septembra 1940. godine na Šestoj pokrajinskoj konferenciji KPJ za Vojvodinu bila je izabrana za člana Biroa Pokrajinskog komiteta i delegata za Petu zemaljsku konfernciju KPJ, održanu u oktobru u Zagrebu. U PK KPJ za Vojvodinu je bila zadužena za tehniku Pokrajinskog komiteta.
Krajem septembra ili početkom oktobra 1941. godine bila je uhapšena u Novom Sadu od mađarske policije. Pred islednicima u zloglasnom zatvoru „Armija“ nije se dobro držala i postala je izdajnik. Pošto je bila član najužeg rukovodstva KPJ u Vojvodini znala je mnoge članove KPJ, simaptizere, saradnike, ilegalne stanove i baze. Sve je odala i što je izazvalo veliku policijsku provalu u organizaciju KPJ i NOP, kao i velika hapšenja.
Odala je i partijsku tehniku u Novom Sadu, a 5. oktobra 1941. je agente odvela na već zakazani sastanak sa rukovodstvom PK KPJ za Vojvodinu. Tom prilikom, policija je u ulici Kraljevića Marka postavila zasedu, u koju je upao Radivoj Ćirpanov i poginuo, dok su Žarko Zrenjanin i Toza Marković uspeli da se izvuku. Pored organizacija KPJ i NOP u Novom Sadu, njenom izdajom su stradale i druge organizacije u Vojvodini, a najviše u Bačkoj i Sremu. Preko nje je bio utvrđen i indentitet Ivana Vijoglavina, nakon čega je policija uspela da ga otkrije i ubije.
Zajedno sa grupom od 26 uhapšenih članova KPJ i NOP bila je izvedena pred sud i 21. novembra 1941. godine osuđena na smrt. Zbog velikih zasluga koje je učinila policiji, kazna joj je bila smanjena na 20 godina zatvora. Kaznu je izdržavala u Mađarskoj, a nakon završetka rata se nije vratila u Jugoslaviju.
Stefanovići uredi
Porodica Stefanović iz sela Izbišta, kod Vršca.[7]
- otac i majka Milan (1878—1942) i Draginja (1877—1944), streljani aprila 1942. u selu Neuzini, kod Sečnja
- četvorica sinova:
- Strahinja, student prava, član KPJ od 1936. godine, sekretar Okružnog komiteta KPJ za južni Banat. Poginuo 4. novembra 1942. u selu Pavlišu, zajedno sa Žarkom Zrenjaninom
- Relja, učitelj, partijski rukovodioc u Južnobanatskom partizanskom odredu. Poginuo januara 1944. godine u borbama odreda na teritoriji Rumunije.
- Momčilo (1910—1942), aktivista NOP-a. Obešen 14. oktobra 1942. u Samošu, kod Kovačice.
- Svetislav Stefanović (1903—1943), aktivista NOPa. Streljan 6. septembra 1943. na Bagljašu, kod Petrovgrada.
U znak sećanja na porodicu Stefanović, na njihovoj porodičnoj kući u Izbištu je postavljena spomen-ploča. Takođe jedna ulica u Izbištu nosi ime Strahinje Stefanovića.
Reference uredi
Literatura uredi
- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom I, knjiga VI — Borbe u Vojvodini. Beograd: Vojno-istorijski institut. 1955.
- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom I, knjiga XVII — Borbe u Vojvodini 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut. 1958.
- Milićević, Anđa; Milin, Ljubomir (1965). Žarko Zrenjanin. Beograd: Rad.
- Žene Srbije u Narodnooslobodilačkoj borbi. Beograd: Nolit. 1975.
- Momčilović, Đorđe (1977). Banat u Narodnooslobodilačkom ratu. Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Popović, Razumenka Zuma (1981). Spomenici Narodnooslobodilačke borbe i revolucije SR Srbije 1941—1945. Beograd: Narodna armija.
- Bošan-Simić, Magda; Simić, Nevena (2009). Zašto su ćutale? Ili majka i ćerka o istom ratu. Novi Sad.
