Salaš (Zaječar)

Salaš
Salaš;
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Zaječarski
Grad	Zaječar
Stanovništvo
— 2011.	688
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 06′ 23″ S; 22° 18′ 35″ I / 44.106333° S; 22.309833° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	234 m
	Salaš Salaš na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	19224
Pozivni broj	019
Registarska oznaka	ZA

Salaš je naseljeno mesto grada Zaječara u Zaječarskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 688 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 962 stanovnika).

Ukazom Kralja od 29. juna 1921. godine naselje je dobilo status varošice.

Do 1965. ovo naselje je bilo sedište Opštine Salaš koju su činila naseljena mesta: Brusnik, Velika Jasikova, Glogovica, Dubočane, Jelašnica, Klenovac, Koprivnica, Mala Jasikova, Metriš, Salaš, Tabakovac, Čokonjar (sva sada u opštini Zaječar), Popovica, Sikole i Trnjane (sada u opštini Negotin).

Demografija

Prema popisu stanovništva iz 2011. god. u naselju Salaš živi 704 stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 43,7 godina (42,7 kod muškaraca i 44,7 kod žena). U naselju ima 278 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,45.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima , a u poslednja tri popisa, primetan je pad u broju stanovnika.

Salaš se prostire sa obe strane regionalnog puta Zaječar - Negotin, i nalazi se na 26km od Zaječara i 25km od Negotina. Smešten je u podnožju planine Deli Jovan.

Po predanju, pre 300 godina na mestu sadašnjeg naselja Salaš postojala su dva naselja: jedno u Latovi a drugo u Klisuri. Stanovnici prvog zvali su se "Umčani" a drugog "Salašani". Tek kada su se premestili na današnje mesto, naselje je dobilo ime Salaš, i to po salašima (vrsta poljskog seoskog imanja) iz kojih je bilo sastavljeno tadašnje naselje. Ali i posle spajanja selo nije bilo stalno na današnjem mestu, jer se zbog turskog zuluma nekoliko puta premeštalo. Prvo se premestilo u Studenac, odatle u Zlopatnik, pa u Odamrlu i tek u 18. veku povratilo se na današnje mesto. Kada je pored sela napravljen put Zaječar-Negotin otpočeli su pored njega podizati kuće, a kad je sagrađena sreska kuće sve je više kuća podizano i Salaš je postao ekonomski centar za okolinu. Posle Prvog svetskog rata Salaš je proglašen za varošicu.

Najstariji i najmnogobrojniji stanovnici su pomenuti Umčani i Salašani, čiji su preci po predanju došli pre "300-400 i više godina iz Stare Srbije i od Kosova".

U osnivače Salaša spada veliki rod Udovičići čiji su preci, po predanju, došli iz Rusije. To su: Ilići, Mišići, Stanojevići, Milići, Miloševići, Todorovići, Milosavljevići, kao i Rašići, Rajičići, Sozdanovići, Sojkići, Radivojevići, Stojanovići, Stančevići i Slavići). Svi slave Đurđevdan.

U osnivače Salaša spadaju i Apčići, Ćirkovići, Stojkičići, Krčmarevci, Šukići, Grnčarevići,Radojevci, Golubičići, Cakići, Lekići, Živulovići, Krštenčići, Đurići, Čupići, Blagići, Jelići i Miloševići, koji su doseljeni sa Kosova. Kasnije su se naselili Kostadinovići, Baba Janjići, Popovići, Pavlovići, Stojanovići, Cajkići, Milosavljevići.

Salaš je zbijenog tipa i podeljen je na varošicu, Gornji kraj i Donji kraj. Gornji kraj je na zapadu, a Donji kraj sa obe strane Salaške reke. Duž puta se nalaze crkva, osnovna škola "Jovan Jovanović Zmaj", Dom zdravlja, državne ustanove, hotel, prodavnice.

Crkva Svete Trojice je sagrađena sredinom 19. veka, što je i seoska zavetina.

Najstariji ostatak iz prošlosti je "latinska kaldrma", koja se prepoznaje idući od Nerezine za Salašku reku, na potok Točak i Gustu Šumu, pa do Praznovreće. To je 7 metara široki tvrdi rimski put. Latinsko groblje je u Latovi, ali od njega ima malo ostataka. U okolini Salaša nailazi se na rudarska okna iz nekadašnjeg rudnika zlata, a prema sikolskoj reci se krajem 19. veka vadio mrki ugalj.

Na Langerovim kartama iz 1736.god. zabeleženo je naselje "Sallach", kada je "sveštenik u svojoj nuriji imao 70 kuća". Od putopisaca je 1784.god. je zabeležen kao "Szallasch", a 1807.god se pominje knez Miša Selaški, dok je već 1811. zapisan kao Salaš u aktima Kneževine Srbije. Godine 1846. selo je imalo 99 kuća, 1866. godine 130 kuća, a 1924. godine 269 kuća.

Najveći privredni subjekat je Poljoprivredno dobro "Salaš" koje raspolaže sa 5.000 hektara zemlje i koje je nekada bilo najveće najveće poljoprivredno preduzeće u Srbiji posle beogradskog PKB.

U Salašu postoji fudbalski klub "Deli Jovan" koji je osnovan 1918. godine, a posle pauze od preko dvadeset godina obnovljen je 2014. godine i takmiči se u međuopštinskoj ligi.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[1]
Godina	Stanovnika
1948.	1.260
1953.	1.243
1961.	1.414
1971.	1.217
1981.	1.118
1991.	1.122	1.106
2002.	962	1.054
2011.	688

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[2]

Srbi	884	91,89%
Romi	25	2,59%
Crnogorci	8	0,83%
Vlasi	7	0,72%
Jugosloveni	7	0,72%
Rumuni	4	0,41%
Hrvati	2	0,20%
Makedonci	2	0,20%
Rusi	1	0,10%
Bugari	1	0,10%
Albanci	1	0,10%
nepoznato	9	0,93%

Stanovništvo prema polu i starosti^[3]


	m	ž
?	3	6
80+	13	15
75—79	23	26
70—74	25	39
65—69	39	38
60—64	30	45
55—59	31	25
50—54	28	27
45—49	38	39
40—44	46	28
35—39	18	33
30—34	23	33
25—29	16	22
20—24	26	25
15—19	27	24
10—14	35	30
5—9	29	21
0—4	17	19
Prosek :	42,7	44,7

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	309	321	399	387	365	376	359

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	93	109	59	53	20	19	4	2	0	0	2,67

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena
Muški	386	77	262	29	18
Ženski	425	65	257	85	18
UKUPNO	811	142	519	114	36

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	132	51	0	0	5
Ženski	130	51	0	0	2
UKUPNO	262	102	0	0	7
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	2	4	17	9	5
Ženski	0	0	20	19	3
UKUPNO	2	4	37	28	8
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	4	8	4
Ženski	0	1	3	12	8
UKUPNO	0	1	7	20	12
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	10	0	0	13
Ženski	3	0	0	8
UKUPNO	13	0	0	21

Reference

^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura

Kosta Jovanović: "Negotinska Krajina i Ključ", istraživanja iz 1912., 1914. i 1920. i 1921. godine
Feliks Kanic: "Srbija - zemlja i stanovništvo"

Spoljašnje veze

[1] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[2] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[3] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]