Википедија

Štrpce

насељено место и седиште истоимене општине у Србији

Štrpce (alb. Shtërpce) je naseljeno mesto i sedište istoimene opštine u Srbiji, koje se nalazi u južnom delu Kosova i Metohije i pripada Kosovskom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 1.265 stanovnika.[b]

Štrpce
Skijalište Brezovica i Štrpce
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaKosovo i Metohija
Upravni okrugKosovski
OpštinaŠtrpce
Stanovništvo
 — 2011.Pad 1.265
Geografske karakteristike
Koordinate42° 14′ 22″ S; 21° 01′ 29″ I / 42.23948° S; 21.02460° I / 42.23948; 21.02460
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina975 m
Štrpce na karti Srbije
Štrpce
Štrpce
Štrpce na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj38236
Pozivni broj0290[1]
Registarska oznakaУР

Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarske opštine Štrpce površine 3530 ha. Posle ukidanja (31. decembra 1965. godine), Skupština Opštine Štrpce ponovo je formirana 10. avgusta 1988. godine. Sevce, Vrbeštica, Brezovica, Jažince, Štrpce, Berevce i još deset sela čine Sirinićku župu.

U mestu se nalazi Crkva svetog Nikole, podignuta 1576/77. godine, koja je pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od izuzetnog značaja,[2] u sklopu spomeničke celine Crkve Sirinićke župe.

Geografija uredi

Štrpce se nalazi u Sirinićkoj župi, a kroz naselje protiče reka Lepenac. Na teritorije opštine Štrpce nalazi se ski-centar Brezovica. Deo opštinske teritorije nalazi se u sastavu teritorije nacionalnog parka Šar planina, jednog od pet nacionalnih parkova u Republici Srbiji.

Istorija uredi

 
Crkva Svetog Nikole

U sastav srpske srednjovekovne države, Sirinićka župa je ušla početkom 13. veka, u vreme Stefana Prvovenčanog. U Sirinićkoj župi, u srednjem veku postojala su dva grada — (na mestu današnjeg sela Vrbeštica-Grčki grad) i Čajlije (turski čajlije=ostaci tvrđave, blizu Brezovice). Prvi, najstariji dosad otkriveni pomen Sirinićke župe nalazi se na jednom jevanđelju iz 13. veka pisanog na pergamentu koje se danas čuva u Nacionalnoj biblioteci u Parizu. Drugi pomen Sirinića podstiče iz 1331. godine, radi se o povelji kralja Stefana Dušana, izdatoj u pirgu manastira Hilandara, iz koje se vidi da je Sirinićka župa i ranije bila metoh manastira Hilandara.

Po turskom popisu iz 1455. godine u selu je bilo 65 srpskih domaćinstava. Mesna crkva svetog Nikole je sagrađena i živopisana 1576/77. godine. Sačuvan je fresko-natpis na kome je pobrojano devet ktitora na čelu sa seoskim popom. Istočno od naselja se nalazi crkva svetog Jovana Krstitelja, koja je podignuta 1911. godine na temeljima neke starije crkve. U naselju je očuvano i staro srpsko groblje.

Istorija Sirinića sve do turskih osvajanja bila je usko povezana sa svetogorskim manastirom. Naziv Sirinić (kao i planina Mlečno) jasno govore da se stanovništvo župe najviše bavilo stočarstvom. Otomanski popisi iz 16. veka pokazuju da u župi u to vreme nema albanskih naselja, već da su sva isključivo srpska.

Mesto je jedno od najlepših u Prištinskoj kazi u kojem 1900. godine ima 160 srpskih kuća. Pruža se uz reku Miljošticu, a kuće su niske i mračne pokrivene trskom. Selo je podeljeno na 10 mahala, koje su jedna uz drugu, a ima tri izvora dobre pijaće vode. Na sred sela je širok prostor zvani "Ulica", gde se meštani skupljaju radi dogovora. Do te ulice je dvospratna školska zgrada podignuta 1885. godine. Na gornjem spratu su velika, svetla učionica, soba za učitelja, druga soba za stvari i čardak. Ispod, na prvom spratu su kuhinja, štala i senik - tu može stanovati cela porodica. Oko škole su prostrano dvorište i bašta za učenje dece povrtarstvu. Najzaslužniji za otvaranje škole bili su paroh, pop Stojan Popović i trgovac Janićije Stojanović. Do 1900. godine tu su radili sledeći učitelji: Antonije Nikšić rodom iz Sretačke župe (1886-1892), Manojlo Lazarević rodom iz Prizrena (1892-1893), Triko Stojanović rodom iz Tetova (1894), Marko Sinadinović rodom iz Prizrena (1894), Manojlo Čemerikić rodom iz Prizrena (1894-1896) i Vladimir Popović rodom iz Sirinićke župe (od 1896. do 1900). Prema broju kuća ima malo đaka, a zbog nemaštine.[3]

U srpskoj osnovnoj školi slavila se školska slava Sv. Sava. Godine 1900. činodejstvovao je u crkvi i školi pop Stojan Popović, a svetosavsku besedu izgovorio mesni učitelj.[3]

Demografija uredi

Prema popisu iz 1981. godine mesto je bilo većinski naseljeno Srbima. Nakon rata 1999. godine većina Srba nije napuštala Štrpce.

Etnički sastav prema popisu iz 1981.[4]‍
Srbi
  
 1.911 97,2%
Romi
  
 14 0,7%
Jugosloveni
  
 8 0,4%
Hrvati
  
 7 0,4%
Crnogorci
  
 7 0,4%
Ukupno: 1.966
Etnički sastav prema popisu iz 2011.[5]‍
Srbi
  
 1.211 95,7%
Romi
  
 24 1,9%
Albanci
  
 17 1,3%
Ukupno: 1.265
  • Srbi su delimično bojkotovali popis pa tačan broj nije poznat

Broj stanovnika na popisima:

Demografija[6]
Godina Stanovnika
1948. 1.630
1953. 1.714
1961. 1.812
1971. 1.947
1981. 1.966
1991. 2.200

Poreklo stanovništva uredi

U Štrpcu su 1938. godine živeli rodovi:[7]

  • Račićevići (8 kuća, Sv. Petka), starosedeoci.
  • Đakonovčevići (4 kuća, Sv. Jovan), starosedeoci.
  • Krstićići (23 kuće, Sv. Nikola), stari doseljenici nepoznatog porekla.
  • Vlasačevići (4 kuća, Sv. Nikola), stari doseljenici nepoznatog porekla.
  • Gradoćevići (5 kuća, Sv. Nikola), stari doseljenici iz okoline Prizrena. Iz Štrpca su kasnije pobegli u Negotin i Zaječar zbog krvne osvete, a lozu im je nastavila nevesta koja je u to vreme bila sa detetom u rodu u Sevcu
  • Pečinoćevići (16 kuća, Sv. Nikola) su potomci pretka Đure. Stari su doseljenici iz okoline Pljevalja, odatle su se doselili u okolini Peći. U okolini Peći zadržali su se kraće vreme, a zatim se preselili u Mušutište kod Suve Reke. Posle kraćeg vremena odatle su se iselili i prešli u Đurince (zaselak sela Berevca, po kome je zaselak dobio ime). Đurin najstariji sin oženio se devojkom iz Štrpca koja nije imala braće i prešao da živi kod njenog oca. Posle njegove smrti nasledio je i slavu Svetog Jovana, ali svoju slavu Nikoljdan nije ostavljao, tako da i sada i njegovi potomci slave obe slave.
  • Boškoćevići (10 kuća, Sv. Arhanđeo), preci im se doselili iz okoline Berana u Podrimlju u Metohiji, a odatle se doselili krajem 18. veka u Štrpce, zbog krvne osvete.
  • Ljubići (10 kuća, Sv. Varvara), doseljeni krajem 18. veka iz Gore.
  • Kecići (22 kuća, Sv. Petka), doseljeni krajem 18. veka iz okoline Peći.
  • Nikolčevići (15 kuća, Sv. Stefan), doseljeni krajem 18. veka iz Gusinja. Čuvaju predanje da im se brat pretka koji se doselio u Štrpce, naselio u okolini Kačanika, a kasnije prešao u islam.
  • Mrđinci (18 kuća, Sv. Nikola), doseljeni krajem 18. veka iz Pološke oblasti.
  • Čanačevići (12 kuća, Sv. Arhanđeo), doseljeni krajem 18. veka iz Pološke oblasti.
  • Davidovići (13 kuća, Sv. Arhanđeo), doseljeni u početku 19. veka iz Slatine kod Kačanika.
  • Redžići (21 kuća, Sv. Nikola), doseljeni u početku 19. veka iz Pološke oblasti.
  • Grbići (5 kuća, Sv. Nikola), doseljeni u početku 19. veka Pološke oblasti.
  • Dogandžići (14 kuća, Sv. Nikola), doseljeni u početku 19. veka iz okoline Gostivara.
  • Tirići (6 kuća, Sv. Nikola), preseljeni iz Viče oko 1840. godine, dalja starina im je nepoznata.[8]

Vidi još uredi

Napomene uredi

  1. ^ Republika Kosovo (alb. Republika e Kosovës) jednostrano je proglašena država na teritoriji Republike Srbije, protivno Ustavu Srbije i Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija. Prema Rezoluciji 1244, cela teritorija Kosova i Metohije, pravno gledano, nalazi se u sastavu Srbije dok ne bude postignuto konačno rešenje. Srbija ne priznaje jednostrano otcepljenje, po međunarodnom pravu, njene teritorije, preciznije autonomne pokrajine pod privremenom upravom Ujedinjenih nacija (UNMIK). Vlada sa sedištem u Prištini ima defakto vlast nad većinom teritorije, dok pojedine strukture Srbije funkcionišu na severu i u srpskim enklavama.
  2. ^ Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.

Reference uredi

  1. ^ „Telefonski pozivni brojevi Srbije”. 381info.com. 
  2. ^ „Crkva Sv. Nikole — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU. 
  3. ^ a b "Carigradski glasnik", Carigrad 1900. godine
  4. ^ Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs
  5. ^ Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)
  6. ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
  7. ^ Naselja: Atanasije Urošević: Šarplaninska Župa Sirinić
  8. ^ Mileta Bukumirić: 1974: Onomastika Sirinićke Župe

Spoljašnje veze uredi


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Штрпце&oldid=27053855”