Ljubiša Urošević
Ljubiša Urošević (Ribare, kod Jagodine, 26. mart 1920 — Bukinje, kod Tuzla, 4. oktobar 1943) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i potpukovnik NOVJ.
| ljubiša urošević | |
|---|---|
 Spomenik u OŠ „Ljubiša Urošević” | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 26. mart 1920. |
| Mesto rođenja | Ribare, kod Jagodine, Kraljevstvo SHS |
| Datum smrti | 4. oktobar 1943. (23 god.) |
| Mesto smrti | Bukinje, kod Tuzle, ND Hrvatska |
| Profesija | vojno lice |
| Delovanje | |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije |
| Čin | potpukovnik |
Kao artiljerijski poručnik Jugoslovenske vojske učestvovao je u Aprilskom ratu 1941, a nakon okupacije se priključio partizanima. U toku ustanka u Srbiji, nalazio se na dužnosti komandanta Pomoravskog partizanskog odreda. Nakon sloma ustanka, učestvovao je u Sandžaku u sređivanju stanja u partizanskim jedinicama.
Kao sposoban vojni rukovodilac bio je na raspolaganju Vrhovnom štabu, koji ga je upućivao na razne dužnosti — komandant Durmitorskog odreda, komandant bataljona u Drugoj proleterskoj brigadi. Od novembra 1942. nalazio se na dužnostima u štabovima Četvrte operativne zone u Dalmaciji, Devete dalmatinske i Druge proleterske divizije. Poginuo je na dužnosti načelnika Štaba 16. vojvođanske divizije, kada je tokom Prve tuzlanske operacije upao u nemačku zasedu.
Biografija uredi
Rođen je 26. marta 1920. u Ribaru, kod Jagodine. U rodnom mestu je završio osnovnu školu, a Nižu gimnaziju u Ćupriji. Potom je pohađao Nižu školu Vojne akademije, nakon čega je tekao čin artiljerijskog potporučnika Jugoslovenske vojske. Početka Aprilskog rata 1941. zatekao ga je u Gornjem Matejevcu, kod Niša.[1]
Ustanak u Srbiji 1941. uredi
Nakon brze kapitulacije Jugoslovenske vojske, uspeo je da izbegne zarobljavanje i vratio se u rodno selo. Nemireći se sa okupacijom zemlje, povezao se sa komunistima koji su radili na organizovanju ustanka i priključio im se. Kada je 23. jula 1941. na Đurđevom brdu, kod Jagodine, formiran Pomoravski partizanski odred, postavljen je za njegovog komandanta. Kako je Odred bio u formiranju, najpre je formirana Belička partizanska četa, sa oko šesdeset boraca, a on je bio njen komandir. Zajedno sa njim, u Štabu Odreda, odnosno čete, kao politički komesar nalazio se Boško Đuričić, advokat iz Jagodine.[2][3]
Pod njegovom komadom, Pomoravski NOP odred je tokom ustanka u Srbiji, u leto i jesen 1941, izveo veiše uspešnih akcija u Pomoravlju, od kojih se ističu — rušenje železničkog mosta kod Gilja na pruzi Beograd—Niš, kada je došlo do prekida saobraćaja u trajanju od nekoliko dana; borba s Nemcima i ljotićevcima u selu Ostrikovac, kod Ćuprije, kada je na juriš poveo borce Seničke partizanske čete i među prvima ubacio bombu u školsku zgradu, gde su se nalazili Nemci i ljotićevci, a tom prilikom je bio i lakše ranjen.[4]
Već u prvim akcijama došla je do izražaja njegova vojnička sposobnost, pa je bio cenjen kao sposoban komandant. Posebno se isticao u pravljenju zaseda i zamki, kojima je uspevao da doskoči brojnijem i bolje naoružanom neprijatelju. U okolini Jagodine je tokom 1941. uspešno organizovao i lično rukovodio sa nekoliko uspešnih zaseda. U Dragoselu je 7. septembra 1941. sa šezdeset boraca organizovao zasedu nemačkoj motorizovanoj koloni koja se iz pravca Kragujevca kretala prema Jagodini. Tom prilikom ubijeno je troje, a zarobljeno sedmoro nemačkih vojnika, kao i veća količina naoružanja i druge vojne opreme. Već sutradan, 8. septembra, na mostu kod kod Krive Ćuprije, sa odabranom grupom boraca Beličke partizanske čete, postavio je zasedu koloni automobila sa Nemcima, koji su se iz pravca Bagrdana kretali ka Jagodini. Kada je neprijateljska motorizovana kolona naišla na most, partizani su iz zasede otvorili vatru, pa je tom prilikom ubijeno 28 nemačkih vojnika, a tri kamiona su spaljena.[4]
Učestvovao je na savetovanje Glavnog štaba NOP odreda Srbije, održanom 16. septembra 1941. u Dulenima, kod Kragujevca. U toku Prve neprijateljske ofanzive, u jesen 1941, uspeo je da tokom višednevnih borbi iz Pomoravlja u Sandžak dovede glavninu Pomoravskog odreda, od 150 boraca. U ovom periodu, glavnina partizanskih jedinica iz zapadne Srbije i Šumadije, pod pritiskom nadmoćnijih neprijateljskih snaga, bila je primorana na povlačenje. Prilikom reorganizacije partizanskih jedinica, u rejonu Kokinog Borda, početkom decembra 1941, od boraca Drugog šumadijskog i Pomoravskog partizanskog odreda formiran je Šumadijski bataljon, a za njegovog komandanta je postavljen Urošević. Prilikom sređivanja stanja u reorganizovanim partizanskim jedinicama organizovao je stražarsku obuku i nastavu gađanja, koji je lično kontrolisao.[5]
Nakon Prve neprijateljske ofanzive 1942. uredi
Njegove vojničke sposobnosti bile su zapažene od strane partzanskih rukovodioca, pa je početkom januara 1942. povučen je u Srpsko-sandžački štab, koji je bio formiran od članiva Glavnog štab NOP odreda Srbije i Glavnog štaba NOP odreda Sandžaka. Nekoliko meseci kasnije, stavljen je na raspolganje Vrhovnom štabu NOP i DVJ, gde je radio na operativnim poslovima. Maja 1942. tokom boravka Vrhovnog štaba na Durmitoru, privremeno je preuzeo dužnost komandanta Durmitorskog partizanskog odreda, a juna 1942. prilikom polaska glavnine partizanskih snaga u Bosansku krajinu, upućen je na dužnost komandanta Prvog bataljona Druge proleterske udarne brigade, umesto poginulog Radoslava Kovačevića Buđonija.[6] Pod njegovom komandom, borci Prvog užičkog bataljona su tokom pohoda proleterskih brigada, vodili uspešne borbe prilikom uništenja neprijateljskih bunkera na pruzi Mostar—Sarajevo i uporišta u dolini Vrbas, kao i prilikom napada na Kupres i zauzimanja Mrkonjić Grad.[5]
Nakon oslobođenja Mrkonjić Grada, izvršena je kadrovska reorganizacija u Štabu Druge proleterske brigade, kao i štabovima njenih bataljona. Tada je iz brigade povučena grupa vojno-političkih rukovodilaca, koji su upućeni na druge zadatke. Dužnost komandanta Prvog bataljona Urošević je predao Ratku Sofijaniću, ranijem komandantu brigade.[7]
Na štabnim dužnostima 1942—1943. uredi
Dolaskom Vrhovnog štaba i proleterskih brigada u Bosansku krajinu, kao i stvaranjem slobodne teritorije poznate kao Bihaćka republika, novembra 1942. počela je nova etapa u razvoju Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ). Urošević je tada upućen u Dalmaciju, gde je preuzeo dužnost načelnika Štaba Četvrte operativne zone Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske. Ovu dužnost predao je decembra 1942. Velimiru Škorpiku, pošto je bio plan da vrati u Vrhovni štab, radi formiranja artiljerijske škole za niži komandni kadar. Kako je i dalje ostao u Štabu zone, obavljao je dužnost zamenika načelnika. Ovu dužnost nastavio je da obavlja i nakon formiranja Štaba Devete dalmatinske divizije, februara 1943. godine.[8]
Tokom Četvrte neprijateljske ofanzive, odnosno bitke na Neretvi, divizija je u okolini Imotskog i u zapadnoj Hercegovini vodila odbrambene borbe protiv četnika i Nemaca. Nakon prebacivanja preko Neretve, Vrhovni štab NOV i POJ je diviziju angažovao za prenos ranjenika preko planine Prenj i zaštitu Centralne bolnice, što je izazvalo epidemiju tifusa, koji je značajno umanjio brojnost jedinica divizije. Oslobođenjem Nevesinja, divizija je osatala u Nevesinjskom polju, radi odbijanja neprekidnih italijansko-četničkih napada. Usled umanjenog brojnog stanja i borbene efikasnosti divizija je srdinom aprila rasformirana, a njeno ljudstvo upućeno u druge jedinice. Urošević je tada stavljen na raspologanje Vrhovnom štabu, koji ga je u periodu maj—jun 1943, tokom Pete neprijateljske ofanzive, odnosno bitke na Sutjesci, rasporedio na dužnost pomoćnika načelnika Štaba Druge proleterske divizije.[9]
Kada je 2. jula 1943. formirana Šesnaesta vojvođanska divizija postavljen je za načelnika Štaba. Zajedno sa njim, u Štabu divizije su bili komandant i politički komesar — Danilo Lekić Španac i Stefan Mitrović.[10] Nakon formiranja, jedinice divizije su u učestvovale u borbama u istočnoj Bosni, gde su 5. jula oslobodile Zvornik, 10. avgusta Bijeljinu, 11. septembra Vlasenicu, 16. septembra Bosansku Raču, 24. septembra ponovo Bijeljinu i 29. septembra ponovo Zvornik. Zajedno sa snagama Trećeg bosanskog korpusa, Šesnaesta divizija je od 29. septembra učestvovala u Prvoj tuzlanskoj operaciji.[11]
Pogibija uredi
Nakon oslobođenja Tuzle, Ljubiša Urošević je 4. oktobra 1943 krenuo automobilom iz Tuzle za Dobrnju u Štab Trećeg korpusa na sastanak. U međuvremenu, grupa Nemaca se ubacila iza partizanskih položaja i postavila zasedu na raskrsnici puta koji iz Bukinja vodi za Dobrnju. Nemci su propustili automobil sa obezbeđenjem, a dočekali auto u kojem su bili Ljubiša Urošević, načelnik Štaba Trećeg korpusa Jovan Vukotić, zamenik političkog komesara Majevičkog odreda i šofer. Od prvih hitaca poginuli su šofer i zamenik komesara, dok su Vukotić i Urošević, iako ranjeni, uspeli da iskoče iz kola. Ubrzo ih je sustigao jedan borac iz pratnje, pa su jedno vreme nastavili zajedno. Kako je Urošević bio ranjen u stomak i dosta iskrvario, svoju opremu sa dokumentima predao je pratiocu i uputio ga u Štab korpusa, a zadržao samo otkočen pištolj. Kada se ovaj borac sa desetinom vratio nisu ga našli.[12]
Imao je čin potpukovnika NOVJ.
Ukazom Predsedništva AVNOJ-a posthumno je 6. jula 1945. odlikovan Ordenom zasluga za narod prvog reda.[13]
Osnovna škola u Ribaru nosi njegovo ime.
Reference uredi
- ^ „Ratni komandant Ljubiša Urošević”. ribare.atspace.com. n.d.
- ^ Vitorović 1967, str. 72.
- ^ Vitorović 1967, str. 87.
- ^ a b Druga proleterska 1965, str. 887.
- ^ a b Druga proleterska 1965, str. 888.
- ^ Avramović 1992, str. 55.
- ^ Avramović 1992, str. 71.
- ^ „MEMOARI JUGOSLAVENSKOG REVOLUCIONARA VICKA KRSTULOVIĆA: Deveta dalmatinska divizija”. tacno.net. 18. 04. 2020.
- ^ Leksikon NOR 1 1980.
- ^ Panić 1980, str. 60.
- ^ Leksikon NOR 2 1980.
- ^ Panić 1980, str. 130.
- ^ „Službeni list DFJ 90/45” (PDF). slvesnik.com.mk. 20. 11. 1945. str. 974.
Literatura uredi
- Druga proleterska brigada. Beograd: Vojnoizdavački zavod. 1965. COBISS.SR 512160861
- Vitorović, Aleksandar (1967). Srbija u Narodnooslobodilačkoj borbi — Centralna Srbija. Beograd: Nolit/Prosveta. COBISS.SR 153265159
- Panić, Radovan (1980). Treća vojvođanska NOU brigada. Beograd: Vojnoizdavački zavod. COBISS.SR 135072775
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49291527
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom II. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49300743
