Božidar Maslarić

Božidar Maslarić (Dalj, kod Osijeka, 10. avgust 1895 — Zagreb, 5. april 1963), učesnik Prvog svetskog i Španskog građanskog rata, Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik FNRJ i NR Hrvatske, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

božidar maslarić
Božidar Maslarić
Lični podaci
Datum rođenja	(1895-08-10)10. avgust 1895.
Mesto rođenja	Dalj, kod Osijeka, Austrougarska
Datum smrti	5. april 1963.(1963-04-05) (67 god.)
Mesto smrti	Zagreb, NR Hrvatska, FNR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	1920.
Učešće u ratovima	Prvi svetski rat Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Vojska Kraljevine Srbije Internacionalne brigade NOV i PO Jugoslavije 1914—1918. 1936—1939. 1944—1945.
Čin	general-major u rezervi
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Božidar Maslarić drži govor prilikom osnivanja 129. internacionalne brigade, 1937. godine.

Bista Božidara Maslarića pokraj rodne kuće u Dalju.

Biografija

Rođen je 10. avgusta 1895. godine u selu Dalju, kod Osijeka. Osnovnu školu je završio u selu i nastavio školovanje u Osijeku. Tada se već uključio u aktivnost napredne srednjoškolske omladine.

Prvi svetski rat

Početak Prvog svetskog rata, 1914. godine, zatekao ga je na đačkoj ekskurziji u Srbiji. Iako još veoma mlad, javio se kao dobrovoljac u prvu jedinicu na koju je naišao u Beogradu. U Srpskoj vojsci je postao đak-narednik.

Godine 1915, pred naletom velike neprijateljske ofanzive, zajedno s glavninom Srpske vojske povlačio se ka jugu. Ranjen je na Solunskom frontu i upućen na lečenje u Tunis, a potom u Francusku, gde je kao stipendista srpske vlade najpre završio maturu, a zatim upisao studije.

U Kanu je, s grupom studenata iz Srbije i Hrvatske, osnovao marksistički klub. Članovi ovoga kluba su, 1. maja 1918. godine, učestvovali u radničkoj proslavi. Kraljevska vlada mu je posle ovoga, ukinula stipendiju, pa je bio prinuđen da se vrati u Jugoslaviju.

Međuratni rad u KPJ

Po povratku u Jugoslaviju, Božidar se učlanio u Socijalističku radničku partiju (komunista). U Beogradu je završio studije na Filozofskom fakultetu, a pred završetak studija zaposlio se kao nastavnik matematike i fizike u Somboru, ali je ubrzo, zbog revolucionarne aktivnosti, otpušten iz službe.

Zbog učešća u akcijama revolucionarnog pokreta, Maslarić je uhapšen, izveden pred Sud i, 7. jula 1922. godine, osuđen na dvogodišnju robiju koju je izdržao u zatvoru u Sremskoj Mitrovici.

Poslije izlaska s robije, 1924. godine, vratio se u Osijek, gdje je sve do 1928. godine radio u mesnoj organizaciji Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) i Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Uređivao je partijski list „Riječ radnika i seljaka“ i učestvovao na sastancima Pokrajinskog komiteta KPJ za Hrvatsku. U ovom periodu, više puta je hapšen i proganjan.

Maja 1926. godine, ilegalno je prešao granicu i učestvovao na Trećem kongresu KPJ u Beču, zatim se vraća u zemlju i radi na sprovođenju odluka Kongresa. Vlasti su ga iz Osijeka, 1928. godine, proterale u rodni Dalj i stavile u kućni pritvor. Tada ga je partijska organizacija ilegalno prebacila u Zagreb, odakle je upućen u emigraciju.

Najpre je izvesno vreme boravio u Beču, a potom je otišao u Moskvu, na Komunistički univerzitet nacionalnih manjina Zapada (KUNMZ), gde je bio u početku slušalac, a zatim i predavač, odatle je prešao na „Međunarodnu lenjinsku školu”.

Španski građanski rat

Glavni članci: Španski građanski rat i Jugoslovenski Španci

Kada je, 1936. godine, izbio Španski građanski rat, Maslarić je s ilegalnim dokumentima, preko Finske, Švedske i Francuske, došao da brani Špansku Republiku. Posle kraćeg boravka u Madridu, u Petoj regimenti, upućen je da organizuje gerilske grupe u Ekstremaduri. Učestvovao je u mnogim borbama. Ranjen je kod sela Vilar de Rene, 5. novembra 1936. godine. Kada je, posle lečenja, napustio bolnicu, ponovo se našao u prvim borbenim redovima.

Januara 1937. godine imenovan je za komandanta bataljona 62. španske brigade.

U borbama za vlast koje su usledile nakon likvidacije generalnog sekretara KPJ Milana Gorkića u Moskvi 1937. godine, Maslarić je bio Titov glavni saveznik u Španiji.

Posle poraza Španske republikanske armije, dospeo je u Alžir, a zatim u koncentracioni logor Bogari, na prilazima Sahari, odakle je uspeo da, u proleće 1939. godine, pobegne u Sovjetski Savez.

U Moskvi je radio u Kominterni, brinući se o invalidima, pripadnicima Internacionalnih brigada. U Moskvi je bio u prilici da se sretne i sarađuje s istaknutim ličnostima međunarodnog radničkog pokreta — Josipom Brozom Titom, Georgi Dimitrovom, Vilhelmom Pikom, i drugima.

Drugi svetski rat

U vreme Drugog svetskog rata, Maslarić je, zajedno s Veljkom Vlahovićem i Đurom Salajem, radio u redakciji „Slobodne Jugoslavije“, koja je preko Radio Moskve širila istinu o borbi Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. U Jugoslaviju se vratio 1944. godine i učestvovao je u borbama i organizovanju narodne vlasti.

Posleratni period

Posle oslobođenja, iako slabog zdravlja, učestvovao je u izgradnji vlasti u FNR Jugoslaviji. Izvesno vreme bio je upravnik Vojno-političke škole u Beogradu. Biran je za člana Centralnog komiteta SKJ na Petom, Šestom i Sedmom kongresu SKJ, Izvršnog komiteta CK SK Hrvatske, člana Saveznog odbora SSRN Jugoslavije i Predsedništva Glavnog odbora SSRN Hrvatske. Bio je narodni poslanik Savezne narodne skupštine i Sabora Narodne Republike Hrvatske.

Od 1946. do 1948. godine bio je predsednik Sveslovenskog komiteta u Beogradu, a od 1951. godine potpredsednik Vlade, a zatim potpredsednik Izvršnog veća Sabora NR Hrvatske. Imao je čin rezervnog general-majora Jugoslovenske narodne armije (JNA).

Umro je 5. aprila 1963. godine u Zagrebu. Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na zagrebačkom groblju Mirogoj.

Godine 1952. je objavio knjigu memoarske proze Moskva, Madrid, Moskva.

Odlikovan je mnogim jugoslovenskim odlikovanjima, među kojima su i — Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden partizanske zvezde prvog reda, Orden zasluga za narod prvog reda i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga peta). Beograd 1973. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.