Vojo Todorović Lerer
Vojo Todorović — Lerer (Mostar, 12. mart 1914 — Beograd, 3. oktobar 1990) bio je učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije, general-pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.
| vojo todorović | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Vojo Todorović Lerer | |||||||||
| Lični podaci | |||||||||
| Ime pri rođenju | Samuel Lerer | ||||||||
| Datum rođenja | 12. mart 1914. | ||||||||
| Mesto rođenja | Mostar, Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 3. oktobar 1990. (76 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija, SFR Jugoslavija | ||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||
| Delovanje | |||||||||
| Član KPJ od | marta 1934. | ||||||||
| Učešće u ratovima | Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba | Internacionalne brigade NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1937–1939. 1941–1974. | ||||||||
| Čin | general-pukovnik | ||||||||
| Heroj | |||||||||
| Narodni heroj od | 20. decembra 1951. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Biografija uredi
Rođen je 12. marta 1914. u Mostaru kao Samuel Lerer, a odrastao u Sarajevu u radničkoj porodici jevrejskog porekla. Gimnaziju je završio 1933. godine u Sarajevu, a zatim je studirao veterinu, a potom agronomiju u Zagrebu. Na Zagrebačkom univerzitetu prišao je naprednom studentskom pokretu. Oktobra 1933. godine postao je član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), a 1934. primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Zbog revolucionarne delatnosti bio je uhapšen februara 1936. godine, ali je decembra iste godine na sudu oslobođen zbog nedostatka dokaza.
Septembra 1937. godine otišao je da se kao dobrovoljac bori na strani Španske Republike. U ratu je bio borac mitraljeske čete bataljona „Đuro Đaković“.
Februara 1939. godine našao se sa ostalim španskim dobrovoljcima u koncentracionim logorima Francuske, a zatim je 1941. godine, posle okupacije Jugoslavije, uspeo da se prebaci u Nemačku, gde je bio član Partijskog komiteta grupe španskih dobrovoljaca.
Neposredno posle napada Nemačke na Sovjetski Savez, uspeo je pomoću partijskih veza da se krajem jula 1941. godine prebaci u Jugoslaviju i da dođe u Bosansku krajinu. Prvo je bio komandant bataljona „Gavrilo Princip“ na sektoru Bosanskog Grahova, a zatim komandant Glamočkog bataljona. Decembra 1941. godine bio je zamenik komandanta Prve krajiške udarne brigade, a krajem godine postao je njen komandant. Istakao se naročito 1942. godine u borbama kod Bosanskog Novog i Budimlić-Japre, kao i u napadu na aerodrom Rajlovac.
Avgusta 1943. godine, Prva krajiška brigada, kojom je komandovao Todorović, postigla je značajnu pobedu: napala je aerodrom Rajlovac kod Sarajeva, sa koga su u toku Četvrte i Pete neprijateljske ofanzive uzletali neprijateljski avioni i napadali snage Narodnooslobodilačke vojske. Borba za aerodrom u neposrednoj blizini Sarajeva trajala je čitavu noć. Nemci su pokušali da dovuku pojačanje oklopnim vozom, ali je i voz uništen. Krajiški partizani izvojevali su pobedu uništivši 34 aviona. Za tu pobedu Vrhovni komandant NOV i POJ pohvalio je borce i rukovodioce Prve krajiške brigade. Kao zamenik komandanta i komandant Prve krajiške brigade, Todorović je imao velike zasluge za njena borbena dejstva prilikom oslobođenja Jajca, Bihaća i drugih mesta. Avgusta iste godine bio je postavljen za zamenika komandanta Četvrte krajiške udarne divizije.
Marta 1944. bio je postavljen za komandanta 39. krajiške divizije. Kraj rata zatekao ga je na dužnosti komandanta Desete krajiške udarne divizije. U završnim borbama za oslobođenje Jugoslavije, Todorović je kao komandant divizije upao kod Zidanog Mosta četiri kilometra duboko u neprijateljske položaje i zahtevao od ustaša bezuslovnu predaju. Kada su ovi pokušali da ga zarobe, uspeo je da se probije i prepliva Savu, posle čega su jedinice Desete krajiške divizije likvidirale neprijateljske snage i prisilile ih na predaju.
Todorović je u toku rata bio nekoliko puta pohvaljivan od viših štabova za uspešne borbe.
Posle rata, ostao je u profesionalnoj vojnoj službi Jugoslovenske narodne armije (JNA). Bio je pomoćnik glavnog inspektora JNA, zamenik načelnika Prve uprave Generalštaba JNA, pomoćnik predsednika Planske komisije FNRJ za vojni sektor, načelnik IV i III uprave Generalštaba i Uprave pešadije JNA.
Od 1965. je bio član Kontrolne komisije SKJ, a od 1967. član Saveta federacije. Penzionisan je u činu general-pukovnika JNA, 1974. godine.
Zajedno sa Boškom Šiljegovićem, bio je urednik prvog izdanja Vojne enciklopedije, od 1958. do 1969. godine.
Umro je 3. oktobra 1990. godine u Beogradu. Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden ratne zastave, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. decembra 1951. godine.
Literatura uredi
- Jugoslovenski savremenici: ko je ko u Jugoslaviji. „Sedma sila“ Beograd, 1957. godina.
- Narodni heroji Jugoslavije. Ljubljana — Beograd — Titograd: Partizanska knjiga — Narodna knjiga — Pobjeda. 1982.
