Luka Vučinić
Luka Vučinić (Rogami, kod Podgorice, 31. oktobar 1922 — Beograd, 14. januar 1992), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore i narodni heroj Jugoslavije.
| luka vučinić | ||||
|---|---|---|---|---|
 Luka Vučinić | ||||
| Lični podaci | ||||
| Datum rođenja | 31. oktobar 1922. | |||
| Mesto rođenja | Rogami, kod Podgorice, Kraljevina SHS | |||
| Datum smrti | 14. januar 1992. (69 god.) | |||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija, SFR Jugoslavija | |||
| Profesija | društveno-politički radnik | |||
| Delovanje | ||||
| Član KPJ od | avgusta 1941. | |||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | |||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska armija | |||
| Čin | pukovnik u rezervi | |||
| Heroj | ||||
| Narodni heroj od | 10. jula 1953. | |||
| Odlikovanja |
| |||
Biografija
urediRođen je 31. oktobra 1922. godine u Rogamima, kod Podgorice. Potiče iz učiteljske porodice. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a gimnaziju je do sedmog razreda učio u Podgorici. Pošto je 1939. godine postao član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), bio je izbačen iz gimnazije, pa je školovanje morao nastaviti u Peći.
Narodnooslobodilačka borba
urediAprila 1941. godine, posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, napustio je Peć i vratio se u rodno mesto. Odmah se uključio u pripreme za ustanak i radio je na prikupljanju oružja, municije i druge vojne opreme. U Trinaestojulskom ustanku, učestvovao je u borbama u okolini Podgorice. Zbog iskazane hrabrosti u prvim borbama, avgusta 1941. godine je bio primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Potom je bio određen za pratioca Blaža Jovanovića, sekretara Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru i Ivana Milutinovića, delegata Vrhovnog štaba NOPOJ-a.
Aprila 1942. godine, kada je Blažo Jovanović preuzeo dužnost komandanta Zetskog partizanskog odreda, Luka je bio određen za političkog komesara jedne čete. Kao izuzetno hrabrog i sposobnog borca, Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru ga avgusta 1942. godine, zajedno sa Radom Boškovićem i Petrom Sekulićem, upućuje iz Pipera u Bosnu, da uspostavi vezu sa Vrhovnim štabom i Centralnim komitetom KPJ. Posle dvadeset dana probijanja kroz nepoznate krajeve i neprijateljsku teritoriju, uspevaju da izvrše zadatak. Luka tada ostaje u Bosni i stupa u Petu proletersku crnogorsku udarnu brigadu, u kojoj je kasnije bio postavljen za političkog komesara Druge čete u Četvrtom bataljonu.
Sa Petom proleterskom crnogorskom brigadom, prošao je mnoge borbe, a često se isticao hrabrošću. U napadu na selo Rosulje, blizu Bugojna, septembra 1942. godine, vešto se provukao pored neprijateljskih straža, uskočio u dobro čuvani logor, bacio bombe na ustaše, okupljene oko vatre i naneo im znatne gubitke. Ubrzo potom, kod Bistrog, u blizini Travnika, bio je jedan od prvih boraca iz tri bataljona koji je ušao u neprijateljsko uporište. Tada je zarobljeno i ubijeno oko 200 neprijateljskih vojnika. Pred napad Četvrtog bataljona na voz i prugu Donji Vakuf–Bugojno, kada je trebalo uništiti dobro utvrđeni dvospratni bunker iz koga je kontrolisan jedini prelaz — most na nabujalom Vrbasu, odmah se sa još dva druga javio kao dobrovoljac i uspešno izvršio akciju.
Decembra 1942. godine, kada je glavnina Pete proleterske crnogorske brigade prebacila na teritoriju Skender Vakuf–Kotor Varoš–Banja Luka, Druga četa je posle desetodnevnih borbi, uspela da odbrani deo slobodne teritorije i da uhvati vođu četnika sa tog područja — Buda Todića. U znak priznanja Luki Vučiniću na ovom poduhvatu, komandant brigade Sava Kovačević mu je lično poklonio pištolj zarobljenog četničkog vođe. Još jedan sličan podvig izveo je januara 1943. godine, kada je prilikom zauzimanja Šeher Varoši, zarobio ustaškog komandanta grada.
Bitka na Neretvi
urediNa početku Četvrte neprijateljske ofanzive, kada je Četvrti bataljon razrušio prugu Donji Vakuf–Travnik, bio je opkoljen jakim ustaškim snagama od oko 800 ljudi. Tada je Druga četa bila određena kao zaštitnica, a Luka je zatim da bi spasao što više svojih boraca, zajedno sa Vecom Radičevićem, narodnim herojem, štitio povlačenje. Njih dvojica su tek sutradan uspeli da se vrate u četu, a do tada je većina boraca mislila da su poginuli. Druge noći bitke za Prozor, februara 1943. godine, Druga četa je uspela da uništi tri bunkera, prva prodre u grad i oslobodi taoce iz bioskopa. I ovog puta Luka i Veco Radičević su bili prvi borci koji su ušli u Prozor. Prilikom oslobođenja Nevesinja, posle teške noćne borbe, otvorio je vatru na neprijatelja iz neposredne blizine i tako omogućio bombašima da se privuku i unište neprijateljsko utvrđenje. Ovim podvigom, bio je otvoren put prema Nevesinju, koje je bilo oslobođeno za sat vremena.
Bitka na Sutjesci
urediU proboju na Sutjesci, 13. juna 1943. godine, bio je teško ranjen — pao je pored svog komandanta Save Kovačevića. Njegovi drugovi su mislili da je poginuo, pa su ga prekrili šatorskim krilom. Osvestio se tek kada su, u njegovoj neposrednoj blizini, nemački vojnici ubijali preostale partizanske ranjenike. Napravio se mrtav, a zatim se odvukao do reke, gde mu je deset dana ukazivao pomoć jedan saborac. Tokom promene položaja, Vučinić je pod težinom zadobijenih rana zastao i poručio svom saborcu da ga ostavi, što je ovaj u prvi mah odbio, ali se u dogovoru sa Vučinićem ipak sklonio u obližnji šumarak, za slučaj da naiđe četnička grupa. Potpuno iznemoglog, posle devet dana, našle su ga partizanke Ika Perović i Jagoda Bogićević i prenele do sela Izgori, a potom u okolinu Podgorice. Njegov saborac se u međuvremenu pridružio jednoj partizanskoj četi, a njima ostavio kravu koju su on i Vučinić vodili sa sobom. O ovome događaju, pisao je i Vladimir Dedijer u svom „Dnevniku“.[1]
Posle ozdravljenja, bio je postavljen za sekretara Mesnog komiteta KPJ u Piperima, na čijem području je tada u veoma teškim uslovima, jer je ovo bila četnička teritorija, radilo oko 120 ilegalaca, međusobno nepovezanih. Jedne noći, Vučinić je sam razoružao četničku zasedu, a narednih dana je sa Vojom Todorovićem i Olgom Popović, upao u četnički štab u Kopilju i komandantu četnika Grujoviću postavio ultimatum da prestane s progonima ilegalaca. On je ovo prihvatio, što je imalo veliko moralno dejstvo na pristalice Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) u Piperima. Nešto kasnije, u borbi s četnicima Baja Stanišića, Luka je bio teško ranjen. Slomljene noge, prenošen je s jednog mesta na drugo, dok nije prebačen u oslobođeno Berane, gde je postavljen za političkog komesara i partijskog rukovodioca Korpusne bolnice. Zbog ozbiljnosti povreda, bio je upućen u Italiju na lečenje, gde je bio operisan. Tokom boravka u Bariju, vršio je dužnost sekretara partijske ćelije u Sanitetskoj misiji.
Posleratni period
urediPosle oslobođenja Jugoslavije, nalazio se na raznim rukovodećim dužnostima u organima bezbednosti. Najpre u Odeljenju za zaštitu naroda (OZN) za Beograd i Jugoslaviju, potom u Upravi državne bezbednosti (UDB) i Saveznom sekretarijatu za unutrašnje poslove (SSUP). Početkom pedesetih godina je kao operativac Udbe, preko Berlina, otišao u Vašington, da uz pomoć tadašnjeg jugoslovenskog ambasadora u SAD, Vlada Popovića, nabavi Gajgerov brojač za potrebe Savezne komisije za nuklearnu energiju FNRJ.[2]
Bio je i lični pratilac predsednika FNRJ Josipa Broza Tita, prilikom njegovih putovanja u — Veliku Britaniju, maja 1953. godine; Tursku, aprila 1954. godine; Grčku, juna 1954. godine; Indiju i Burmu, januara 1955. godine. Penzionisan je 1971. godine, kao specijalni savetnik Saveznog sekretara za unutrašnje poslove SFRJ. Imao je čin pukovnika JNA u rezervi.
Umro je 14. januara 1992. u Beogradu.
Nosilac Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su Orden za hrabrost i dr. Ordenom narodnog heroja je odlikovan 10. jula 1953. godine.
Porodica
urediČitava porodica Luke Vučinića učestvovala je u Narodnooslobodilačkoj borbi od 1941. godine. Otac Vučina je bio borac Četvrtog bataljona Pete proleterske crnogorske brigade i poslanik Crnogorske antifašističke skupštine narodnog oslobođenja (CASNO)[3], kao i njegova majka Ljubica (1898—1989), koja je bila je borac Treće čete Četvrtog bataljona. Starija sestra Branka (1921—1987) se nalazila na mestu bolničarke u Četvrtom bataljonu, u koji je stigla iz saniteta Prve proleterske udarne brigade[4], mlađa sestra Anka je bila borac Druge čete Četvrtog bataljona, dok je Lukin mlađi brat Spaso bio borac Treće čete Četvrtog bataljona.[5] Lukin stariji brat Branko nalazio se najpre u Prvoj proleterskoj udarnoj brigadi, na dužnosti obaveštajnog oficira Drugog bataljona, potom je bio angažovan u Politodelu Šeste ličke divizije NOVJ i kao pomoćnik političkog komesara Pratećeg bataljona Vrhovnog štaba NOV i POJ; posle rata bio je na službi u Jugoslovenskoj armiji i Upravi državne bezbednosti, a od 1948. do 1957. godine i lični sekretar Josipa Broza Tita.[4][6][7][8] Vučinić je u ratu izgubio strica Marka (1898—1943) i strinu Hildu (1910—1943), koji su poginuli tokom Pete neprijateljske ofanzive.[1][5]
Reference
uredi- ^ a b Vladimir Dedijer: DNEVNIK 1941-1944, knjiga II;znaci.org, 1981
- ^ Jovo kapičić intervju sa tamom nikčević;issuu.com, 2014
- ^ SASTAV PETE CRNOGORSKE PROLETERSKE BRIGADE u danima njenog formiranja juna 1942. godine;znaci.org
- ^ a b Miloš Vuksanović - Prva proleterska brigada;znaci.org, 1981
- ^ a b Peta proleterska crnogorska brigada Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. septembar 2020);znaci.org
- ^ Prva proleterska brigada;znaci.org
- ^ Šesta proleterska divizija;znaci.org, 1964
- ^ JOSIP BROZ TITO — SABRANA DJELA, Tom 23, I izdanje;pisi.co.rs, 1982
Literatura
uredi- Šesta proleterska divizija. Zagreb: Epoha. 1964.
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
- Miloš Vuksanović Prva proleterska brigada. Beograd: Narodna knjiga — Institut za savremenu istoriju. Titograd: Pobjeda. 1981.
- Vladimir Dedijer Dnevnik 1941—1944 (druga knjiga). Rijeka: GRO Liburnija. 1981.
- Josip Broz Tito — sabrana djela (tom 23, prvo izdanje). Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod. 1982.
- Selim Numić Dobra zemljo, lažu. Beograd: Filip Višnjić. 1989.
