Miodrag Novaković Džudža
Miodrag Novaković Džudža (Ćuprija, 6. jun 1919 — Zaječar, 6. maj 1955), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, potpukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.
| miodrag novaković džudža | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Miodrag Novaković Džudža | |||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||
| Datum rođenja | 6. jun 1919. | ||||||||||
| Mesto rođenja | Ćuprija, Kraljevstvo SHS | ||||||||||
| Datum smrti | 6. maj 1955. (35 god.) | ||||||||||
| Mesto smrti | Zaječar, NR Srbija, FNR Jugoslavija | ||||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||||
| Delovanje | |||||||||||
| Član KPJ od | 1941. | ||||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1955. | ||||||||||
| Čin | potpukovnik | ||||||||||
| Heroj | |||||||||||
| Narodni heroj od | 27. novembra 1953. | ||||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||||
Biografija uredi
Rođen je 6. juna 1919. godine u Ćupriji. Poticao je iz radničke porodice, njegov otac Ranislav je bio radnik. Posle osnovne škole i četiri razreda gimnazije, izučio je grafički zanat. Kao mladi radnik, priključio se revolucionarnom radničkom pokretu. Bio je član Sindikata grafičkih radnika i simpatizer tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[1]
Nakon okupacije Kraljevine Jugoslavije, aprila 1941. godine priključio se Narodnooslobodilačkom pokretu (NOP) i učestvovao je u pripremama za oružani ustanak. Kada je 30. jula 1941. godine Formirana Paraćinsko-ćuprijska četa, u nju je ušla grupa od 13 iz Ćuprije, među kojima je bio i Miodrag. Pošto se istakao već u prvim oružanim akcijama odreda, bio je postavljen za desetara Belićke partizanske čete, a ubrzo potom je bio primljen u članstvo KPJ.[1]
Jedna od njegovih prvih uspešnijih akcija, bila je napad na selo Mijatovac, kod Ćuprije, 7. oktobra 1941. godine. On je tada komandovao jednim vodom Paraćinsko-ćuprijske čete i jednom desetinom Belićke čete. Oni su prvo napali selo Mijatovac, razbili neprijateljsku posadu i spalili opštinsku arhivu, a potom su prešli da desnu obalu Velike Morave i demontirali motorni mlin, koji je bio u vlasništvu folksdojčera Karla Ferlogera. Nakon ove akcije potopili su dve skele na levoj obali Velike Morave i srušili „Suvi most“ na pruzi Lanište-Bagrdan.[1]
U Levačkom srezu, kod sela Rekovca, Miodrag je sa svojom desetinom zarobio nekoliko četnika vojvode Bogdana Godića. Za ovaj podvig bio je javno, pred celim Pomoravskim partizanskim odredom pohvaljen od strane Petra Stambolića, delegata PK KPJ za Srbiju. Na Juhoru, Miodragovoj četi se priključila grupa rudara, koji su uspeli da od dve neeksplodirane avionske bombe naprave mine za miniranje železničke pruge. Istakao se i u napadu sa svojim vodom na nemačku kolonu, koja se kretala ka Lapovu i sa njom je vodio borbu „prsa u prsa“.[1]
U toku Prve neprijateljske ofanzive, početkom oktobra 1941. godine, Nemci su, zajedno sa ljotićevcima, nedićevcima i četnicima Koste Pećanca, preduzeli opšti napad na slobodnu teritoriju koju je držao Pomoravski partizanski odred. Posle upornih borbi, Nemci su 1. novembra počeli iz topova da tuku Juhor, pa je Štab Pomoravskog odreda doneo odluku da se zbog brojnosti neprijatelja, kao i mogućnosti da Odred bude razbijen, sve četiri čete povuku sa Juhora. U danonoćnim borbama, usled nadmoćnosti neprijatelja bila je razbijena Paraćinsko-ćuprijska partizanska četa. Miodrag je tada, sa grupom boraca, u selu Vrmdži uspeo da uhvati vezu sa Ozrenskim partizanskim odredom i prebaci se na njihov teren.[1]
Januara 1942. godine, zbog oštre zime i neprekidnih neprijateljskih gonjenja, Štab Ozrenskog odreda, uz prisustvo člana Okružnog komiteta KPJ za Niš Stanimira Veljkovića Zeleta, doneo je odluku da se Odred podeli na četiri grupe, kako bi lakše izbegao okruženje i uništenje. Grupa u kojoj je bio Miodrag, otišla je u sokobanjski kraj, gde je prezimela. U proleće Ozrenski odred se ponovo okupio i vodio je borbe protiv četnika, nedićevaca, ljotićevaca, Bugara i Nemaca. U blizini sela Galibabinac, kod Svrljiga 24. aprila 1942. godine Ozrenski odred je zajedno sa Svrljiškim partizanskim odredom vodio oštru borbu protiv ljotićevaca iz Petog dobrovoljačkog korpusa, koji su bili poslati u poteru za partizanima. Uprkos teškim borbama i prvobitnom neuspehu, ljotićevci nisu odustajali od namere da unište partizane na ovom terenu, pa su uz pomoć četničkog Belopalanačkog odreda otpočeli novu poteru za partizanima na Svrljiškim planinama.[1]
Početkom juna 1943. godine, na traženje rukovodilaca ustanka u jugoistočnoj Srbiji, sa Jastrebca je bila upućena jedna četa Južnomoravskog partizanskog odreda sa zadatkom da pomogne mobilizaciju boraca iz jugoistočne Srbije, kao i u jačanju Ozrenskog i Timočkog partizanskog odreda. Ova četa predvođena Miodragom je u noći 8/9. juna, zajedno sa grupom Ozrenaca, napala rudnik uglja kod Aleksinca. Ovaj rudnik čuvali su Bugari i nedićevci, a partizani su uspeli da onesposobe tri rudarska okna, dok su se u četvrtom Bugari utvrdili. Ova uspešna akcija imala je veliki odjek u aleksinačkom kraju.[1]
Juna 1944. godine bio je postavljen za komandanta 19. srpske udarne brigade, sa kojim je učestvovao u završnim borbama za oslobođenje zemlje. U toku rata bio je pet puta ranjavan.[1]
Posle oslobođenja, nastavio je profesionalnu vojnu karijeru u Jugoslovenskoj armiji i imao je čin potpukovnika. Izvesno vreme je radio u Dvanaestoj upravi Niške armijske oblasti, a kasnije je bio načelnik Štaba divizije.[1]
Umro je 6. maja 1955. godine u Zaječaru.[1][2]
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su Orden zasluga za narod drugog reda, Orden za hrabrost i Orden partizanske zvezde trećeg reda. Ordenom narodnog heroja je odlikovan 27. novembra 1953. godine.[1][2]
Ulica u Ćupriji, u kojoj se nalazi njegova rodna kuća nosi njegovo ime. Na njegovoj rodnoj kući SUBNOR Ćuprije mu je postavio spomen-ploča, a u centru grada mu je podignuta spomen-bista. Njegovo ime nosi i kasarna Vojske Srbije u Ćupriji, a dugi niz godina njegovo ime je nosila i Tehnička škola u Ćupriji.
Vidi još uredi
Reference uredi
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija. Beograd. 1973.
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
