Prvenstvo Jugoslavije u fudbalu
Prva savezna liga Jugoslavije je bio najviši rang takmičenja u Kraljevini Jugoslaviji (1923–1940), pa nakon Drugog svetskog rata u SFRJ (1945–1992). Liga je postala potpuno profesionalna 1967.[1] UEFA je kao naslednika prvenstva proglasila Prvu ligu SR Jugoslavije.
 Grb fudbalskog saveza nakon 1945. | |
| Sport | Fudbal |
|---|---|
| Osnovana | 1923. god. |
| Ugašena | 1992. god. |
| Država |  Kraljevina Jugoslavija SFR Jugoslavija |
| Konfederacija | UEFA |
| Stepen | 1 |
| Niži stepen | Druga savezna liga |
| Domaći kup | Kup Jugoslavije Superkup Jugoslavije |
| Međunarodna takmičenja | Kup evropskih šampiona Kup pobednika kupova Kup UEFA Kup sajamskih gradova Mitropa kup Balkanski kup |
| Najviše titula | FK Crvena zvezda (19 titula) |
Prvenstva Kraljevine SHS/Kraljevine Jugoslavije uredi
Prvo prvenstvo Kraljevine Jugoslavije održano je 1923. po kup sistemu, a prvak je bio Građanski iz Zagreba, dok je prvo prvenstvo po liga-sistemu bilo 1927, a osvojio ga je Hajduk iz Splita.
U razdoblju od 1923. do 1940. održano je ukupno 17 prvenstava, kup-sistemom su odigrano 6 dok su ostala prvenstva igrana kao lige. Šampioni su bili isključivo iz Hrvatske (Građanski, Konkordija i HAŠK iz Zagreba te Hajduk iz Splita) i Srbije (BSK i Jugoslavija iz Beograda).
| Sezona | Prvak | Drugoplasirani | Trećeplasirani (polufinalisti) |
| 1923.* |  Građanski
|
 SAŠK Sarajevo
|
 Jugoslavija
|
| 1924.* | Jugoslavija
|
 Hajduk
|
SAŠK Sarajevo Somborski SK
|
| 1925.* | Jugoslavija
|
Građanski
|
 Bačka Slavija
|
| 1926.* | Građanski
|
Jugoslavija
|
Hajduk Slavija
|
| 1927. | Hajduk
|
 BSK Beograd
|
 HAŠK
|
| 1928. | Građanski
|
Hajduk
|
BSK Beograd
|
| 1929. | Hajduk
|
BSK Beograd
|
Jugoslavija
|
| 1930. |  Konkordija
|
Jugoslavija
|
Hajduk
|
| 1931. | BSK Beograd
|
Hajduk
|
Građanski
|
| 1932.* | Konkordija
|
Hajduk
|
BSK Beograd Jugoslavija
|
| 1933. | BSK Beograd
|
Hajduk
|
Jugoslavija
|
| 1934. | Prvenstvo nije održano | ||
| 1935. | BSK Beograd
|
Jugoslavija
|
Građanski
|
| 1936.* | BSK Beograd
|
 Slavija
|
 NAK Novi Sad SK Ljubljana
|
| 1936/37. | Građanski
|
Hajduk
|
BSK Beograd
|
| 1937/38. | HAŠK
|
BSK Beograd
|
Građanski
|
| 1938/39. | BSK Beograd
|
Građanski
|
Jugoslavija
|
| 1939/40. | Građanski
|
BSK Beograd
|
Slavija
|
Napomena:
U sezonama označenima sa (*) prvenstvo se igralo po kup-sistemu, a u onima koje nisu tako označene čitavo prvenstvo ili deo prvenstva se igrao kao liga.
Građanski, Konkordija i HAŠK iz Zagreba su dekretom ukinuti 1945., a na njihovim temeljima je nastao Dinamo (stadion od HAŠK-a, a većina igrača od Građanskog).
SAŠK Sarajevo - danas klub SAŠK-Napredak Sarajevo nastavlja njegovu tradiciju.
Večna tabela prvenstava Kraljevine SHS/Kraljevine Jugoslavije u fudbalu iz sezona koje su se igrale kao lige uredi
U sezonama koje su se igrale po ligaškom sistemu, svi timovi su međusobno igrali po 2 puta, kao domaćin i kao gost. Svaka pobeda je nosila 2 a svaki nerešeni rezultat po 1 bod.
| Poz. | Klub | Grad | S | IG | P | N | I | GD | GP | GR | Bod. | Najbolji plasman | Najgori plasman | Osvojenih titula |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | BSK | Beograd | 11 | 144 | 93 | 22 | 29 | 410 | 182 | +228 | 208 | 1. | 4. | 4 |
| 2 | 1. HŠK Građanski | Zagreb | 9 | 129 | 74 | 17 | 38 | 275 | 165 | +110 | 165 | 1. | 6. | 3 |
| 3 | Hajduk | Split | 11 | 144 | 66 | 32 | 46 | 310 | 228 | +82 | 164 | 1. | 7. | 2 |
| 4 | Jugoslavija | Beograd | 9 | 129 | 58 | 26 | 45 | 234 | 181 | +53 | 142 | 1. | 6. | 0 |
| 5 | HAŠK | Zagreb | 9 | 124 | 52 | 21 | 51 | 221 | 230 | -9 | 125 | 1. | 7. | 1 |
| 6 | Slavija | Sarajevo | 7 | 116 | 44 | 17 | 55 | 187 | 230 | -43 | 105 | 3. | 9. | 0 |
| 7 | BASK | Beograd | 5 | 96 | 37 | 17 | 42 | 183 | 192 | -9 | 91 | 4. | 8. | 0 |
| 8 | Konkordija | Zagreb | 3 | 94 | 34 | 20 | 40 | 169 | 193 | -24 | 88 | 1. | 10. | 1 |
| 9 | Ljubljana | Ljubljana | 3 | 58 | 16 | 12 | 30 | 68 | 123 | -45 | 44 | 8. | 9. | 0 |
| 10 | Primorje | Ljubljana | 2 | 38 | 11 | 8 | 19 | 60 | 90 | -30 | 40 | 8. | 9. | 0 |
| 11 | Slavija | Osijek | 4 | 66 | 12 | 9 | 45 | 72 | 187 | -115 | 33 | 6. | 10. | 0 |
| 12 | Jedinstvo | Beograd | 2 | 40 | 12 | 8 | 20 | 48 | 66 | -18 | 32 | 6. | 8. | 0 |
| 13 | SAŠK | Sarajevo | 3 | 20 | 8 | 1 | 11 | 40 | 48 | -8 | 17 | 4. | 5. | 0 |
| 14 | Građanski | Skoplje | 1 | 22 | 7 | 2 | 13 | 31 | 57 | -26 | 16 | 10. | 10. | 0 |
| 15 | Sparta | Zemun | 1 | 22 | 5 | 3 | 14 | 21 | 60 | -39 | 13 | 11. | 11. | 0 |
| 16 | Vojvodina | Novi Sad | 1 | 20 | 3 | 4 | 13 | 22 | 53 | -31 | 10 | 11. | 11. | 0 |
| 17 | Slavija | Varaždin | 1 | 22 | 4 | 2 | 16 | 23 | 54 | -31 | 10 | 12. | 12. | 0 |
| 18 | SAND | Subotica | 1 | 5 | 2 | 0 | 3 | 11 | 12 | -1 | 4 | 4. | 4. | 0 |
| 19 | Mačva | Šabac | 1 | 10 | 1 | 2 | 7 | 8 | 27 | -19 | 4 | 6. | 6. | 0 |
| 20 | Ilirija | Ljubljana | 1 | 5 | 1 | 1 | 3 | 5 | 9 | -4 | 3 | 6. | 6. | 0 |
Poz = Pozicija; S = Učestvovao sezona; IG = Igrao utakmica; P = Pobedio; N = Nerešeno; I = Izgubio; GD = Postigao golova; GP = Primio golova; GR = Gol razlika; Bod. = Bodova ; 1. = Osvajao prvo mesto ; 2. = Osvajao drugo mesto ; 3. = Osvajao treće mesto
Večna tabela prvenstava Kraljevine SHS/Kraljevine Jugoslavije u fudbalu iz sezona koje su se igrale kao kup uredi
| Klub | Grad | Osvajač | Finalista | Polufinalista | Učesnik četvrtine finala | Učesnik osmine finala |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jugoslavija | Beograd | 1924, 1925 | 1926 | 1923, 1932 | / | / |
| 1. HŠK Građanski | Zagreb | 1923, 1926 | 1925 | / | 1924, 1932 | / |
| Hajduk | Split | / | 1924, 1932 | 1926 | 1923, 1925 | 1936 |
| BSK | Beograd | 1936 | / | 1932 | / | / |
| Konkordija | Zagreb | 1932 | / | / | / | 1936 |
| SAŠK | Sarajevo | / | 1923 | 1924 | 1925, 1926 | / |
| Slavija | Osijek | / | / | 1925, 1926 | 1924, 1936 | / |
| Bačka | Subotica | / | / | 1925 | 1923, 1926 | / |
| Slavija | Sarajevo | / | 1936 | / | / | / |
| Somborski SK | Sombor | / | / | 1924 | / | / |
| Ljubljana | Ljubljana | / | / | 1936 | / | / |
| Ilirija | Ljubljana | / | / | / | 1923, 1924, 1925, 1926 | / |
| NAK | Novi Sad | / | / | 1936 | / | / |
| Vojvodina | Novi Sad | / | / | / | 1932 | / |
| Viktorija | Zagreb | / | / | / | 1932 | / |
| BASK | Beograd | / | / | / | 1932 | / |
| Krajišnik | Banja Luka | / | / | / | 1936 | / |
| Građanski | Skoplje | / | / | / | 1936 | / |
| Radnički | Kragujevac | / | / | / | / | 1936 |
| Crnogorac | Cetinje | / | / | / | / | 1936 |
| Građanski | Niš | / | / | / | / | 1936 |
| ŽAK | Velika Kikinda | / | / | / | / | 1936 |
| ŽAK | Subotica | / | / | / | / | 1936 |
Prvenstvo FNR Jugoslavije/SFR Jugoslavije uredi
.svg){kind=small}
Napomene:
1 Zadnje kolo je poništio FSJ, zbog navodnog nameštanja utakmica. U poslednje kolo su Partizan i C. Zvezda ušli sa istim brojem bodova, ali je Partizan imao bolju gol-razliku za jedan gol. Partizan je u poslednjem kolu pobedio u Beogradu Željezničar sa 4:0, a Crvena zvezda pobedila u Sarajevu sa 4:0. Partizan je počeo utakmicu sa 15 min. zakašnjenja i to je izazvalo buru negodovanja jer je rezultat u Beogradu (Partizan-Željezničar) „pratio“ rezultat utakmice u Sarajevu (Sarajevo-C. Zvezda). Odigrano je novo kolo, koje Partizan nije hteo da igra smatrajući da je odigrao pošteno svoju utakmicu i posle 15 minuta čekanja, sudija je odsvirao kraj, a utakmica je službeno registrovana sa 0:3. U isto vreme je Crvena zvezda odigrala ponovljenu utakmicu u Sarajevu i izgubila sa 2:1, ali je zbog bolje gol-razlike postala prvak. Kazne za nameštanje nisu ostale samo na tome; veliki broj prvoligaških klubova je bio kažnjen sa 6 negativnih bodova koji su im dodeljeni u sledećem prvenstvu.
2 Prvenstvo je započelo sa brojnim, ali ne svim klubovima koji su imali 6 negativnih bodova. Sud Udruženog rada Srbije je poništio ovu odluku godinu nakon što ju je FSJ doneo. Ipak, u evro kupove su otišli prvaci prema tabeli koja je bila rezultat odluke FSJ-a na čelu sa, od tada u legendu ušlim, Slavkom Šajberom.
Prva liga SR Jugoslavije uredi
Ovo prvenstvo se igralo od raspada SFR Jugoslavije 1992/93. do 2003. godine, kada je SR Jugoslavija promenila ime u Srbija i Crna Gora.
| Sezona | Prvak | Drugoplasirani | Trećeplasirani | Golgeter | Golova |
|---|---|---|---|---|---|
| 1992/93 | Partizan | Crvena zvezda | Vojvodina | Anto Drobnjak (Crvena zvezda) Vesko Mihajlović (Vojvodina) |
22 |
| 1993/94 | Partizan | Crvena zvezda | Vojvodina | Savo Milošević (Partizan) | 21 |
| 1994/95 | Crvena zvezda | Partizan | Vojvodina | Savo Milošević (Partizan) | 30 |
| 1995/96 | Partizan | Crvena zvezda | Vojvodina | Vojislav Budimirović (Čukarički) | 23 |
| 1996/97 | Partizan | Crvena zvezda | Vojvodina | Zoran Jovičić (Crvena zvezda) | 21 |
| 1997/98 | Obilić | Crvena zvezda | Partizan | Saša Marković (Crvena zvezda) | 27 |
| 1998/99 | Partizan | Obilić | Crvena zvezda | Dejan Osmanović (Hajduk Kula) | 16 |
| 1999/00 | Crvena zvezda | Partizan | Obilić | Mateja Kežman (Partizan) | 27 |
| 2000/01 | Crvena zvezda | Partizan | Obilić | Petar Divić (OFK Beograd) | 27 |
| 2001/02 | Partizan | Crvena zvezda | Sartid | Zoran Đurašković (Mladost Lučani) | 27 |
| 2002/03 | Partizan | Crvena zvezda | OFK Beograd | Zvonimir Vukić (Partizan) | 22 |
Uspešnost klubova uredi
Kraljevina SHS/Kraljevina Jugoslavija uredi
| Klub | Prvak | Drugoplasirani | Trećeplasirani (polufinalista) |
|---|---|---|---|
| BSK Beograd
|
1931, 1933, 1935, 1936, 1939. | 1927, 1929, 1938, 1940. | 1928, 1932, 1937. |
| Građanski Zagreb
|
1923, 1926, 1928, 1937, 1940. | 1925, 1939. | 1931, 1935, 1938. |
| HNK Hajduk Split
|
1927, 1929. | 1924, 1928, 1931, 1932, 1933, 1937. | 1926, 1930. |
| Jugoslavija Beograd
|
1924, 1925. | 1926, 1930, 1935. | 1923, 1929, 1932, 1933, 1939. |
| Konkordija Zagreb
|
1930, 1932. | ||
| HAŠK Zagreb
|
1938. | 1927. | |
| Slavija Sarajevo
|
1936. | 1940. | |
| SAŠK Sarajevo
|
1923. | 1924. | |
| Slavija Osijek
|
1925, 1926. | ||
| Somborski SK
|
1924. | ||
| Bačka Subotica
|
1925. | ||
| NAK Novi Sad
|
1936. | ||
| SK Ljubljana
|
1936. |
FNR Jugoslavija/SFR Jugoslavija uredi
| Klub | Prvak | Drugoplasirani | Trećeplasirani |
|---|---|---|---|
.PNG){kind=small} Crvena zvezda
|
1951, 1953, 1956, 1957, 1959, 1960, 1964, 1968, 1969, 1970, 1973, 1977, 1980, 1981, 1984, 1986 (po FSJ-u), 1988, 1990, 1991, 1992. | 1949, 1950, 1952, 1961, 1972, 1978, 1982, 1986 (po Sudu UR Srbije), 1989. | 1947, 1954, 1965, 1974, 1975, 1979, 1987 (po Sudu UR Srbije). |
 Partizan
|
1947, 1949, 1961, 1962, 1963, 1965, 1976, 1978, 1983, 1986 (po Sudu UR Srbije), 1987 (po Sudu UR Srbije). | 1954, 1956, 1958, 1959, 1968, 1970, 1984, 1986 (po FSJ-u), 1987 (po FSJ-u) 1988, 1992. | 1948, 1950, 1953, 1960, 1967, 1969, 1985, 1991. |
 Hajduk
|
1950, 1952, 1955, 1971, 1974, 1975, 1979. | 1948, 1953, 1976, 1981, 1983, 1985. | 1949, 1951, 1957, 1961, 1978, 1982, 1989, 1990. |
 Dinamo
|
1948, 1954, 1958, 1982. | 1947, 1951, 1960, 1963, 1966, 1967, 1969, 1977, 1979, 1990, 1991. | 1955, 1962, 1964, 1968, 1971, 1976, 1983. |
 Vojvodina
|
1966, 1989. | 1957, 1962, 1975. | 1959, 1992. |
 Sarajevo
|
1967, 1985. | 1965, 1980. | |
 Željezničar
|
1972. | 1971. | 1963, 1984. |
| Vardar | 1987 (po FSJ-u). | ||
 Velež
|
1973, 1974, 1987 (po Sudu UR Srbije). | 1966, 1970, 1986, 1987 (po FSJ-u), 1988. | |
 OFK Beograd
|
1955, 1964. | 1972, 1973. | |
 Radnički Beograd
|
1956, 1958. | ||
 Radnički Niš
|
1980, 1981. | ||
 Lokomotiva Zagreb
|
1952. | ||
 Sloboda Tuzla
|
1977. |
Spisak golgetera uredi
Kompletna lista igrača sa preko ukupno 100 postignutih golova u prvenstvima 1946-1992 SFR Jugoslavija
| # | Ime | Golova | Klub | Ligaška karijera |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Slobodan Santrač | 218 | OFK Beograd, Partizan, Galenika | 1965–1983 |
| 2 | Darko Pančev | 169 | Vardar, Crvena zvezda | 1982–1992 |
| 3 | Dušan Bajević | 166 | Velež Mostar | 1966–1977, 1981–1983 |
| 4 | Bora Kostić | 158 | Crvena zvezda | |
| 5 | Frane Matošić | 149 | Hajduk Split | 1946–1953 |
| 6 | Todor Veselinović | 145 | Vojvodina | 1951–1961 |
| =7 | Stjepan Bobek | 129 | Partizan | 1946–1956 |
| =7 | Zoran Prljinčević | 129 | Radnički Bg, C. zvezda, OFK Beograd | |
| 9 | Dušan Savić | 120 | Crvena zvezda | 1973–1982 |
| 10 | Dragan Džajić | 113 | Crvena zvezda | 1961–1975 |
| 11 | Vojin Lazarević | 112 | Sutjeska, Crvena zvezda | 1962–1970, 1972–1974 |
| 12 | Josip Bukal | 111 | Željezničar | 1963–1973, 1977–1978 |
| 13 | Petar Nadoveza | 108 | Hajduk Split | 1963–1973 |
| 14 | Kosta Tomašević | 105 | Crvena zvezda, Spartak Subotica | 1946–1956 |
| 15 | Vahid Halilhodžić | 104 | Velež Mostar | 1972–1981 |
| 16 | Snješko Cerin | 103 | Dinamo Zagreb | |
| 17 | Petar Nikezić | 102 | Vojvodina, Osijek | 1967-1978, 1979-1982 |
| 18 | Zlatko Vujović | 100 | Hajduk Split | 1977–1986 |
Spisak ukupnih nastupa uredi
Kompletna lista igrača sa najviše nastupa u prvenstvima 1946-1992 SFR Jugoslavija
Napomene uredi
Reference uredi
- ^ Moving with the ball: the migration of professional footballers by Pierre Lanfranchi and Matthew Taylor, pag. 119