Ratko Dugonjić

Ratomir Rato Dugonjić (Trebinje, 10. januar 1916 — Sarajevo, 27. jun 1987) bio je pravnik, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Bosne i Hercegovine, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

ratko dugonjić
Ratko Dugonjić
Lični podaci
Datum rođenja	(1916-01-10)10. januar 1916.
Mesto rođenja	Trebinje, Austrougarska
Datum smrti	27. jun 1987.(1987-06-27) (71 god.)
Mesto smrti	Sarajevo, SR BiH, SFR Jugoslavije
Profesija	pravnik
Delovanje
Član KPJ od	1937.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije 1941—1945.
U toku NOB	sekretar CK SKOJ-a
Predsednik Skupštine SR BiH
Period	1963 — 1967.
Prethodnik	Đuro Pucar Stari
Naslednik	Džemal Bijedić
Predsednik Predsedništva SR BiH
Period	1974 — 1978.
Prethodnik	niko
Naslednik	Raif Dizdarević
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja	jugoslovenska odlikovanja: inostrana odlikovanja:

Biografija

Rođen je 10. januara 1916. godine u Trebinju. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, gimnaziju u Sarajevu, a Pravni fakultet u Beogradu. Još kao učenik gimnazije u Sarajevu, priključio se revolucionarnom omladinskom pokretu. Za vreme studija u Beogradu, bio je jedan od najaktivnijih članova revolucionarnog studentskog pokreta, koji je bio pod uticajem tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Zbog svog velikog angažmana u pokretu, Ratko je 1937. godine primljen je u članstvo KP Jugoslavije.

Kao član Partije još više se angažovao u političkom radu i najviše učestvovao u obnovi organizacija Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), koje su bile razbije tokom Šestojanuarske diktature. Sarađivao je Ivom Lolom Ribarom i drugim članovima CK SKOJ-a. Po zadatku Partije prešao je iz Beograd u Sarajevo, pošto studenti prava tada nisu bili u obavezi da slušaju predavanja, u Beograd je odlazio samo da polaže ispite. Po završetku Pravnog fakulteta, da bi ostao u kontaktu sa studentima, po zadatku Partije, 1940. godine upisao je Šumarski fakultet u Sarajevu.

Aktivno se bavio fudbalom i igrao je za sarajevske klubove „Slavija“ i „SAŠK“. Kao fudbaler je često putovao u veće gradove Jugoslavije — Beograd, Split, Ljubljanu, Zagreb, Osijek i Skoplje. Ta putovanja koristio je za nošenje ilegalnog partijskog materijala. U to vreme njegova veza u Zagrebu bio je Ivan Milutinović, a u Beogradu Svetozar Vukmanović Tempo. Godine 1939. kada je pri Pokrajinskom KPJ za Bosnu i Hercegovinu formirana omladinska komisija Ratko Dugonjić je postao njen član. Na predlog Ive Lole Ribara 1940. godine uključen je u Centralni komitet Saveza komunističke omladine Jugoslavije. Njegov politički rad nije ostao neopažen od strane policije. Još ranije se našao na spisku radničkih i komunističkih aktivista, zbog čega je stalno proganjan od policije, a pred rat je uhapšen i jedno vreme je proveo u istražnom zatvoru u Sarajevu.

U ratu

Aprilski rat i okupacija Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine zatekli su ga u Sarajevu. Nekoliko dana potom u Sarajevo je došao Ivo Lola Ribar, gde je boravio kod svog rođaka Miljenka Cvitkovića, španskog borca. Ratko se sa njima često susretao i aktivno radio na organizovanju novog načina ilegalnog rada i stanju u SKOJ-u u uslovima okupacije. U periodu do početka ustanka, jula 1941. godine, više puta je putovao u Zagreb i Beograd, na sednice Centralnog komiteta SKOJ-a i susretao se sa drugim članovima CK SKOJ-a — Jožom Vlahovićem, Jovanom Stojsavljevićem i drugima. Bio je jedan od organizatora ustanka u Sarajevu i okolini. Radio je na organizovanju udarnih i diverzantskih grupa, koje su bile sastavljene uglavnom od skojevaca i izvršavala sabotaže i diverzije u gradu.

Kada je formiran Semizovački partizanski odred, postavljen je za njegovog političkog komesara. Sa odredom je učestvovao u prvim ustaničkim akcijama u okolini okupiranog Sarajeva. Septembra 1941. godine nalazio se u oslobođenom Užicu, gde je tada bilo sedište CK KPJ, CK SKOJ-a i Vrhovnog štaba NOP odreda Jugoslavije. Tu mu je Lola Ribar poverio dužnost sekretara Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za BiH i vratio se u Bosnu. Najpre je do početka 1942. godine boravio u istočnoj Bosni, odakle je imao direktnu vezu sa Hercegovinom, ali pošto nije bilo nikakvih veza sa Bosanskom krajinom, on je otišao tamo. Posle kraćeg boravka u Bosanskoj krajini krenuo je u Hercegovinu. Na putu za Hercegovinu, u Seonici se susreo sa Vrhovnim štabom i Josipom Brozom Titom. U Hercegovini je proveo oko mesec dana, a potom se uputio na Mlinište, gde se tada, septembra 1942. godine, nalazio Vrhovni štab. Tu se susreo sa Lolom Ribarom i Mikom Špiljkom, tada jedinim živim članovima Centralnog komiteta SKOJ-a. Na sastanku su odlučili da se formira novo jezgro CK SKOJ-a, a on je postao organizacioni sekretar CK SKOJ-a. Posle pogibije Ive Lole Ribara, novembra 1943. godine, preuzeo je dužnost političkog sekretara CK SKOJ-a i na ovoj dužnosti ostao je sve do 1948. godine, kada je SKOJ ujedinjen sa Narodnom omladinom Jugoslavije.

Kao organizacioni sekretar CK SKOJ-a imao je značajnog udela u organizovanju i aktivnosti Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije (USAOJ). Učestvovao je na oba ratna kongresa ove organizacije — u Bihaću, decembra 1942. i Drvaru maja 1944. godine. Vršio je i značajne funkcije u organizovanju narodne vlasti na oslobođenoj teritoriji. Bio je većnik AVNO Jugoslavije i ZAVNO Bosne i Hercegovine. Pored političkog rada učestvovao je i u borbama. Jedna od najznačajnijih bitaka u kojoj je učestvovao je desant na Drvar, kada se sa članovima SKOJ-a i USAOJ-a vratio u opkoljeni grad i učestvovao u zaštiti prilaza pećini u kojoj se nalazio Vrhovni štab NOV i POJ.

Posle rata

Posle oslobođenja Jugoslavije, kao sekretar CK SKOJ-a i predsednik USAOJ-a aktivno je učestvovao u organizovanju prvih omladinskih radnih akcija (Pruga „Brčko-Banovići“ i „Šamac-Sarajevo“). Bio je sekretar Gradskog komiteta KPJ u Beogradu, ministar lake industrije u Vladi FNRJ, sekretar Gradskog komiteta KPJ u Sarajevu, predsednik Narodnog fronta Bosne i Hercegovine. Potom se nalazio na funkciji ambasadora FNRJ u Narodnoj Republici Poljskoj i Ujedinjenoj Arapskoj Republici. Posle povratka u zemlju, obavljao je dužnost predsednika Skupštine SR Bosne i Hercegovine, od 1963. do 1967. godine; predsednika Savezne konferencije Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije, od 1967. do 1974. godine i Predsednika Predsedništva Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, od maja 1974. do aprila 1978. godine.

Bio je član Politbiroa Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine i član Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, od Petog do Osmog kongresa, a od 1966. i član Predsedništva CK SKJ. Biran je za poslanika Savezne skupštine i skupštine Bosne i Hercegovine u više saziva. Bio je član Predsedništva SFRJ i Saveta federacije.

Umro je 27. juna 1987. godine u Sarajevu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden rada sa crvenom zastavom, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem i Orden za hrabrost. Od inostranih, odlikovan je 1972. godine, Ordenom Britanskog carstva u rangu velikog krsta. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Zanimljivosti

Kao gimnazijalac u Sarajevu, Rato Dugonjić je četiri godine igrao u fudbal u tadašnjem prvoligašu FK Slaviji iz Sarajeva. Prvotimac je postao sa 17,5 godina. Debitovao je u Sarajevu, 16. jula 1933. godine, na utakmici Slavija – Sloga 2:1. U te četiri sezone odigrao je dosta utakmica i postigao golova. Dve su ostale upamćene, kada je u senzacionalnoj pobedi Slavije nad višestrukim prvakom Kraljevine Jugoslavije, Građanskim iz Zagreba, u prvenstvu 1934/35. dobro igrao i postigao jedan gol. Jednu od svojih najboljih igara u dresu Slavije pružio je Dugonjić u prvenstvenoj utakmici protiv Hajduka iz Splita u Sarajevu 30. juna 1935. godine. Pobedila je Slavija 2:1, a gol odluke postigao je Dugonjić u 67. minuti.

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga druga), Beograd 1971. godina
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975. 
• Milomir Marić „Deca komunizma“. „Mladost“, Beograd 1987. godina.
• Acović, Dragomir (2013). Slava i čast - Odlikovanja među Srbima: Srbi među odlikovanjima. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-1750-2.