Hronologija Narodnooslobodilačke borbe oktobar 1942.
Hronološki pregled važnijih događaja vezanih za Narodnooslobodilačku borbu naroda Jugoslavije, koji su se desili tokom oktobra meseca 1942. godine:
| ← septembar | Hronologija Narodnooslobodilačke borbe u 1942. | novembar → | ||||||||||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
2. oktobar
uredi- U toku noći 2/3. oktobra u selu Trnovu, kod Mrkonjić Grada, četnici na prevaru uhvatili i potom ubili trojicu rukovodilaca iz Treće sandžačke udarne brigade — Vladimira Kneževića Volođu (1915—1942), komandanta brigade; Rifata Burdžovića Tršu (1913—1942), zamenika političkog komesara brigade i Tomaša Žižića (1909—1942), komandanta Četvrtog bataljona. Posle ubistva, četnici su njihova tela bacili u provaliju zvanu „Grujića jama“, duboku preko dvadeset metara. Partizani dugo nisu znali šta se desilo sa njima, verovali su da su zarobljeni i odvedeni u Banja Luku, a njihova imena su se nalazila i na spiskovima za razmenu sa Nemcima. Kasnije su sumnjali da su ubijeni od četnika, ali je tek februara 1943. godine otkrivena prava istina o njihovom stradanju, kada je Komanda mrkonjićkog područja uhvatila njihove ubice. Posle rata, Knežević, Burdžević i Žižić proglašeni su za narodne heroje.[1][2][3][4]
3. oktobar
uredi- U selu Uništa, blizu Bosanskog Grahova formirana je Druga dalmatinska udarna brigada.
- U borbi sa četnicima kod sela Bukovice, blizu Tuzle, poginuo Omer Maslić (1913—1942), zamenik političkog komesara Trećeg bataljona Šeste istočnobosanske udarne brigade i narodni heroj.
- CK KPJ uputio Blažu Jovanovića i Dušana Mugošu, kao svoje delegate na Prvu zemaljsku konferenciju KP Albanije, koja je održana u martu 1943. godine. Oni su u Albaniju stigli 16. decembra i tamo radili na učvršćivanju KP Albanije i organizovanju konferencije.
5. oktobar
uredi- U Maksimirskoj šumi, kod Zagreba, ustaše streljale šest srednjoškolaca, koji su bili osuđeni zbog pripreme ubistva ustaškog funkcionera Ivice Kralja i saradnje sa Narodnooslobodilačkim pokretom.
- U noći 5/6. oktobra, u blizini sela Brodac Donji, kod Bijeljine, Šesta istočnobosanska brigada se preko Save prebacila u Srem. Potisnuta borbama sa četnicima, Štab brigade je doneo odluku da se glavnina brigade (Prvi i Treći bataljon) prebaci preko Save i poveže sa sremskim partizanima. U istočnoj Bosni je ostao Drugi bataljon sa političkim komesarom brigade Cvijetinom Mijatovićem. Odmah po prelasku Save, brigada se povezala sa borcima Bosutske partizanske čete, a nedugo potom Uglješa Danilović, član Pokrajinskog komiteta KPJ za BiH, koji se prebacio zajedno sa brigadom, povezao se sa Štabom Trećeg sremskog odreda. Prelazak brigade u Srem imao je veliki vojno-politički značaj u povezivanju partizana Srema i istočne Bosne, kao i daljeg razvoja Narodnooslobodilačke borbe u ovim krajevima.[5][6][7]
7. oktobar
uredi- Jedinice Prve proleterske i Treće krajiške brigade i Četvrtog krajiškog partizanskog odreda oslobodile Ključ. U ovoj borbi ubijeno je 80, a zarobljeno 90 ustaša; zaplenjen jedan tenk i drugi ratni materijal.
11. oktobar
uredi- U selu Budićima kod Pakraca, formirana je Prva slavonska udarna brigada.
13. oktobar
uredi- U Ljubljani streljan Valentin Rožanc (1895—1942), aktivista Komunističke partije Slovenije i narodni heroj.
14. oktobar
uredi- Na Filipovom putu, koji kroz Bosutsku šumu vodi od Jamene do Morovića, Glavnina Šeste istočnobosanske brigade, Prvi (fruškogorski) bataljona Trećeg sremskog odreda i Bosutska partizanska četa razbile nemački bataljon 718. divizije, jačine 180 ljudi, koji je došao iz pravca Jamene. Nemci nisu očekivali partizane, što je unelo zabunu u redovima njihove prethodnice, ali su se brzo konsolidovali dolaskom glavnine svojih snaga. U žestokim borbama, koje su trajale pet sati, nemački bataljon je bio razbijen i u delovima se povukao u pravcu Jamene. Uz znatne gubitke na obe strane, partizani su zaplenili znatan ratni materijal — čitavu komoru, jednu radio-stanicu, dva minobacača sa 150 mina, četiri puškomitraljeza, veći broj pušaka i oko 10.000 metaka.[8][9][10]
15. oktobar
uredi- Formirana je Šesta primorsko-goranska brigada.
17. oktobar
uredi- U Drvaru održana svečanost na kojoj je Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito izvršio smotru Druge proleterske udarne brigade i njenom komandantu Ljubodragu Đuriću predao brigadnu zastavu, koja je potom predata prvom zastavniku brigade Mihailu Vukajloviću. Nakon smotre brigade Tito je borcima održao govor.
- Jedinice Prve i Druge brigade Prve operativne zone Hrvatske vodile su teške borbe protiv jakih italijanskih snaga, iz Prve brdske divizije i Divizije „Lombardija“, kdo Perjasice i Poloja na Kordunu. Posle dvodnevnih borbi, neprijatelj je bio prinuđen da se povuče u Karlovac. U ovim borbama poginulo je oko 200, a zarobljeno oko 50 italijanskih vojnika; a zaplenjen je jedan tenk, dve poljska topa, sedam kamiona i druga ratna oprema.
22. oktobar
uredi23. oktobar
uredi- Jedinice Druge i Četvrte brigade Prve operativne zone Hrvatske likvidirale su jako neprijateljsko uporište u selu Tušiloviću, na Kordunu. U ovoj borbi ubijeno je 50, a zarobljeno 430 ustaško-domobranskih vojnika.
28. oktobar
uredi- Prilikom napada Prve i Druge proleterske i Četvrte krajiške brigade na italijansko-četničke snage u Bosanskom Grahovu, poginuo Radiša Radosavljević Šoša (1919—1942), borac Druge proleterske udarne brigade i narodni heroj.
29. oktobar
uredi- U blizini podkozarskog sela Bukovica, na Laktaša, zarobljeni domobran ubio komandanta Proleterskog bataljona Bosanske krajine Huseina Hodžića (1913—1942), narodnog heroja.[11]
Reference
uredi- ^ Hronologija NOB 1963, str. 353–355.
- ^ Narodni heroji 1 1982, str. 388.
- ^ Narodni heroji 1 1982, str. 128.
- ^ Narodni heroji 2 1982, str. 386.
- ^ Leksikon NOR 2 1980, str. 1090.
- ^ Leksikon NOR 2 1980, str. 1129.
- ^ Petovar & Trikić 1982, str. 162.
- ^ Hronologija NOB 1963, str. 363–365.
- ^ Atanacković 1968, str. 263.
- ^ Petovar & Trikić 1982, str. 175–179.
- ^ Narodni heroji 1 1982, str. 287.
Literatura
uredi- Hronologija oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojnoistorijski institut. 1963. COBISS.SR 50018311
- Atanacković, Žarko (1968). Srem u Narodnooslobodilačkom ratu i socijalističkoj revoluciji. Šimanovci: Mesna zajednica / Mesni odbor SUBNOR Šimanovci. COBISS.SR 185976327
- Hronologija revolucionarne delatnosti Josipa Broza Tita. Beograd: Export-press. 1978. COBISS.SR 50094343
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49291527
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom II. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49300743
- Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1919—1979. tom II 1941—1945. Beograd: Narodna knjiga; Institut za savremenu istoriju. 1980. COBISS.SR 49272583
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
- Petovar, Rudi; Trikić, Savo (1982). Šesta proleterska istočno-bosanska brigada. Beograd: Vojnoizdavački zavod. COBISS.SR 21061383
