Vladimir Kolarov Koča
Vladimir Kolarov Koča (Melenci, kod Velikog Bečkereka, 2. avgust 1914 – Veliki Bečkerek, 26. jul 1941) bio je pesnik, komunistički revolucionar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.
| vladimir kolarov koča | |
|---|---|
 Vladimir Kolarov Koča | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 2. avgust 1914. |
| Mesto rođenja | Melenci, kod V. Bečkereka,  Austrougarska |
| Datum smrti | 26. jul 1941. (26 god.) |
| Mesto smrti | Veliki Bečkerek,  okupirani Banat |
| Porodica | |
| Supružnik | Ruža Šulman |
| Delovanje | |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
Biografija uredi
Rođen je 2. avgusta 1914. godine u selu Melenci, kod Velikog Bečkereka. Njegov otac Marko bio je učitelj i poginuo je u Prvom svetskom ratu. Koča se potom sa majkom Emiljom preselio u Veliki Bečkerek, gde je ona dobila posao kao vaspitačica. Osnovnu školu i gimnaziju, završio je u tada već Petrovgradu. Potom se u Beogradu upisao na Tehnički fakultet, na Odsek za arhitekturu. Kao učenik Petrovgradske gimnazije, postao je član literarne sekcije „Bratstvo“, gde je pisao pesme, uglavnom socijalnog karaktera. Pred kraj školovanja, 1932. godine objavio je zbirku pesama Svanuće i socijalnu poemu O mladoj radnici u velikoj fabrici. Pored toga, ispoljio je i veliki talenat za crtanje. Takođe, kao gimnazijalac se priključio omladinskom revolucionarnom pokretu i postao član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ).[1][2][3]
Revolucionarni rad uredi
Po dolasku na studije u Beograd, 1933. godine, aktivno se uključio u revolucionarni studentski pokret na Beogradskom univerzitetu. U jesen 1936. godine priključio se Akademskom pozorištu i bio član njegove Uprave. U ovom pozorištu bili su aktivni i drugi revolucionarni studenti - Jurica Ribar, Slobodan Princip, Olga Marasović i dr. Pored aktivnosti na Univerzitetu, aktivno je politički delovao u rodnom kraju, gde je odlazio za vreme raspusta. Zajedno sa Svetozarom Markovićem i Stevanom Jovanovićem, tokom 1935. i 1936. godine, politički je delovao u Petrovgradu, posebno rukovodeći skojevskom organizacijom i radeći sa omladinom. Krajem 1936. i početkom 1937. godine, policija je izvršila veliku provalu u petrovgradsku partijsku organizaciju. Tada je uhapšen veliki broj komunista i poznatih aktivista radničkog pokreta u Petrovgradu i okolini, među kojima su bili Svetozar Marković i Stevan Jovanović. Posle Tozinog izlaska iz zatvora, aktivno je sa njim radio na organizovanju OMPOK-a - omladinskog pokreta u Vojvodini, u kome su komunisti imali veliki uticaj. Koča je bio jedan od čelnika tog pokreta i jedan od njegovih najviđenijih aktivista, a marta 1937. godine je bio izabran u njegov Glavni odbor.[1][2][3]
Aprila iste godine bio je organizator Osnivačke skupštine Omladinskog pokreta za Banat u Petrovgradu. Posebno se angažovao u organizaciji kulturne aktivnosti OMPOK-a, a bio je i organizator manifestacije „Dani vojvođanske kulture XIX veka“, koja je bila održana 23. maja 1937. godine u Petrovgradu. Bio je člana Redakcije časopisa „Naš život“, koji je bio glasilo OMPOK-a. Kao student arhitekture bio je dobar crtač, pa je izradio naslovne strane prva dva ovog časopisa. Takođe je u nekoliko brojeva ovog časopisa objavio niz publicističkih radova. Zbog velikog angažovanja na radu OMPOK-a bio je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), tokom 1937. godine. Kada je marta 1938. godine zabranjen rad Omladinskog pokreta, napisao je članak „Nije istina da nas više nema“. Posle zabrane OMPOK-a, nastavio je sa delovanjem među vojvođanskom omladinom, pa je početkom aprila 1938. godine bio jedan od organizatora velike kulturne priredbe u Sremskim Karlovcima, povodom šezdesete godišnjice smrti Đure Jakšića i šezdesete godišnjice rođenja Vase Stajića. Takođe, bio je prisutan na jednom sastanku vodećih aktivista legalnog Omladinskog pokreta u Vojvodini, na kome je Pavle Pap govorio o novim zadacima revolucionarne omladine, u skladu sa zbivanjima na evropskoj političkoj sceni i razvojem političke situacije u zemlji. Takođe, tokom 1938. godine bio je aktivan na publicističkom polju i sarađivao je u časopisu „Naša knjižica“, koji je u stvari bio nastavak zabranjenog lista „Naš život“. Zajedno sa Stevanom Jovanovićem, bio je član Redakcije tog lista. Iste godine bio je jedan od saradnika Vojvođanskog zbornika, koji je tokom te godine izlazio u Vojvodini.[1][2][3]
Na Univerzitetu u Beogradu, delovao je među vojvođanskom studentskom omladinom u „Udruženju Vojvođana“ okupljenih oko „Vojvođanske akademske trpeze“, popularno zvane „Vojvođanska menza“. Takođe, delovao je i u Sokolu, Ratarskoj omladini, Udruženju akademičara Petrovgrada i dr. U Vojvođanskom pokretu, kao delu Udružene opozicije, popularisao je platformu Narodnog fronta, odnosno Stranke radnog naroda, iza koje je stajala KPJ kao okosnica ovog fronta. Pored svih ovih aktivnosti, Koča je radio i na obnovi organizacija SKOJ-a i KPJ u Petrovgradu i okolini, odnosnom čitavom severnom Banatu. Godine 1938. je postao član sekretar Okružnog komiteta SKOJ-a za severni Banat i pročelnik jedne „ćelije“ u Petrovgradu. Početkom 1939. godine postao je član, a ubrzo potom i sekretar Mesnog komiteta KPJ za Petrovgrad. Takođe bio je i član Okružnog komiteta KPJ za severni Banat. Novembra 1938. godine je bio uhapšen u Petrovgradu, zajedno sa Stevanom Jovanovićem, njegovim bratom Đurom i još nekoliko aktivista revolucionarnog pokreta. Pošto su se svi uhapšenici pred islednicima dobro držali, bili su pušteni u decembru, zbog nedostaka dokaza.[1][2][3]
Krajem 1939. godine zaposlio se u Novom Sadu u Savezu autobuskih preduzeća. Preko Sonje Marinković, tada se uključio u revolucionarni radnički pokret Novog Sada. Aprila 1940. godine, bio je uhapšen sa Sonjom i još nekoliko drugova. Posle kraćeg boravka u istražnom zatvoru, bili su pušteni na slobodu, usled nedostaka dokaza. Posle toga se vratio u Petrovgrad, gde je početkom maja bio uhapšen, u velikoj policijskoj provali u petrovgradsku partijsku organizaciju. Tada je bilo uhapšeno dvadesetak članova KPJ i SKOJ-a i istaknutih aktivista radničkog pokreta, među kojima su bili Žarko Zrenjanin, Stevan Jovanović, Toza Marković, kao i Kočina verenica Ruža Šulman. Tokom policijske istrage, svi su bili žestoko mučeni. Policijski agenti su Koču tukli pred njegovom vernicom, preteći mu da će i nju pretući. Takođe, pretili su mu da će uhapsiti i njegovu majku Emiliju. Uprkos svemu, svi uhapšenici su se dobro držali. Pred Okružni sud u Petrovgradu bili su izvedeni u oktobru 1940. godine i usled nedostatka dokaza oslobođeni.[1][2][3]
Po izlasku iz zatvora, politički je delovao u Petrovgradu, kao sekretar Mesnog komiteta KPJ. Neposredno pred početak rata, aktivno je sarađivao sa Svetozarom Markovićem Tozom, organizacionim sekretarom i Žarkom Zrenjaninom, političkim sekretarom Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu. Nakon pristupanja Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu, 25. marta 1941. godine, Koča je zajedno sa Servom Mihaljem, sekretarom OK KPJ za severni Banat, pripremao masovne antifašističke demontstracije. Pošto je policija zabranila demonstracije i zapretila da će, ukoliko do njih dođe upotrebiti oružje, Koča i Servo su odustali od demonstracija.[1][2][3]
Narodnooslobodilačka borba uredi
Odmah po napadu Sila osovina na Jugoslaviju, 6. aprila 1941. godine, Koča se zajedno sa grupom svojih drugova, odlučio da se prijavi kao dobrovoljac u Jugoslovensku vojsku. Oni su najpre krenuli u Pančevo, a odatle su preko Beograda i Užica, stigli u Sarajevo, gde je trebalo da se formira jedna studentsko-đačka dobrovoljačka jedinica. Pošto je ubrzo došlo do kapitulacije, Koča se sa svojim drugovima, vratio u Petrovgrad. Kao sekretar MK KPJ za Petrovgrad, aktivno je radio na organizovanju Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) i uključivanju omladine. Zajedno sa Žarkom Turinskim, organizovao je partijski kurs za rukovodstvo skojevskih i partijskih organizacija severnog Banata.[1][2][3]
Tokom maja i juna 1941. godine, kao rukovdilac tehnike OK KPJ za severni Banat radio je na organizovanju ilegalnih štamparija u kojima su štampani proglasi i leci. Razni propagandni antifašistički materijali štamapni su na srpskom, ali i mađarskom i nemačkom jeziku. Posle sednice Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, održanom 23. juna 1941. godine u Velikom Bečkereku, na kojoj je doneta odluka o podizanju ustanka u Vojvodini, Koča je sa Žarkom Turinskim radio na organizovanju priprema za oružani ustanak. Na Okružnom savetovanju KPJ za Severni Banat, početkom jula bio je formiran Sreski partizanski štab i za njegovog komandanta je bio određen Bora Mikin, a za političkog komesara Koča Kolarov.[1][2][3]
Njegova aktivnost na organizoavnju prvih partizanskih odreda u Vojvodini, nije dugo trajala, jer je već 23. jula 1941. godine bio uhapšen u bazi OK KPJ za severni Banat, u vinogradu svog saradnika Zorana Nićetina Mire, u okolini Bečkereka. Zajedno sa njim uhapšena je i njegova verenica Ruža Šulman. Nakon hapšenja bili su zatvoreni u zatvoru Banatske perfekture u Bečkereku, gde su bili mučeni i maltretirani. Pošto su partizani u Banatu, već uveliko otpočeli sa akcijama paljenja žita, 25. jula je bilo spaljeno žito na Bošnjakovom salašu, kod Bečkereka. U znak odmazde, okupator je odlučio da na tom salašu strelja petoro uhapšenika. Za streljanje su tada, pored Koče i Ruže Šulman bila određena i trojica uhapšenih aktivista NOP-a - Jevrejin Samuel Frank, brat od tetke Ruže Šulman, kao i Stojan Arsenov i Tiberije Aldan, uhapšenici iz Kikinde. Na dan streljanja 26. jula 1941. godine, uhapšenici su do mesta pogubljenja sprovedeni kroz Bečkerek. Okupljene građane, Koča je tada pozivao na oružanu borbu i uzvikivao antifašističke parole.[1][2][3]
Posle sinovljeve smrti Narodnooslobodilačkom pokretu se priključila Kočina majka Emilija Mila Kolarov, koja je posle oslobođenja Petrovgrada, 22. oktobra 1944. godine na Prvoj okružnoj konferenciji Antifašističkog fronta žena (AFŽ) Petrovgrada bila izabrana za predsednicu Okružnog odbora AFŽ Petrovgrada. [4]
U znak sećanja na Koču Kolarova, njegovo ime danas nose ulice u Zrenjaninu, Novom Sadu i Novom Kneževcu. Njegovo ime je od 1962. do 1993. godine nosila Zrenjaninska gimnazija, u čijem mu je dvorištu 1963. godine podignuta spomen-bista, rad vajarke Ljubice Tapavički. [5]
Vidi još uredi
Reference uredi
Literatura uredi
- Enciklopedija Jugoslavije (peti tom). JLZ Zagreb 1962. godina.
- Žene Srbije u NOB. „Nolit“ Beograd, 1975. godina.
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941-1945 (prvi tom). „Narodna knjiga“ Beograd i „Partizanska knjiga“ Ljubljana, 1980. godina.
- Razumenka, Popović Zuma (1981). Spomenici Narodnooslobodilačke borbe i revolucije SR Srbije 1941-1945. Beograd.
- Đorđe Momčilović Zrenjaninske vatre - Zrenjanin u ratu i revoluciji. Zrenjanin 1987. godine.
