Kovilj
Kovilj (mađ. Kabol) je naseljeno mesto u Srbiji u gradu Novom Sadu u Južnobačkom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 5.151 stanovnika.
Kovilj | |
|---|---|
 | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobački |
| Grad | Novi Sad |
| Gradska opština | Novi Sad |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 5.151 |
| — gustina | 53/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 13′ 24″ S; 20° 01′ 11″ I / 45.223333° S; 20.019666° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 89 m |
| Površina | 105,1 km2 |
.svg)  Kovilj Kovilj na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 21243 |
| Pozivni broj | 021 |
| Registarska oznaka | NS |
Donji Kovilj se prvi put spominje 1554, a Gornji Kovilj 1702. Naselja su se spojila 1870. Pored Kovilja se nalazi poznati manastir Kovilj. Manastir je obnovljen 1705—1707, prema legendi da je na tom mestu Sveti Sava sagradio manastir u 13. veku. U mestu postoje i dve srpske pravoslavne crkve, iz 1824/28 i 1846. godine.
Istorija
urediU Gornjem Kovilju prva poznata pravoslavna crkva stajala je otprilike dva metra zapadno od današnje. Ta srpska bogomolja posvećena prazniku Letnjem Sv. Nikoli, je "tronosana" 6. maja/25. aprila 1738. godine od strane episkopa bačkog Visariona Pavlovića. Nova crkva je podignuta 1827-1829. godine na istom mestu. Pripravljanje cigle počelo je još 1824. godine, a trošak radova je izneo 6617 f. 69. krajcara. Nju je 7. juna/26. maja 1829. godine "tronosao" episkop bački Gedeon Petrović i sada prazniku Vaznesenju Gospodnjem posvetio., (Crkva Voznesenja Gospodnjeg Gornjokoviljska)
U Donjem Kovilju je odavno postojala mala "gotska" pravoslavna crkva. Njena lokacija je bila ulica koja vodi sa ritskog nasipa od Sremskih Karlovaca za koviljski manastir. Tu je (1893) stojao na mestu njenog oltara veliki drveni krst poboden. U toj crkvi je na prvi dan Uskrsa 1836. godine poslednja služba održana, pa je kao vrlo trošna u proleće 1837. godine "razorena". Do gradnje novog hrama, služba se odvijala u kući koviljskog trgovca Jovanovića. Spremanje za gradnju krenulo je od 1839. godine. Ta kuća - mesto je pred samu gradnju za te svrhe i otkupljena. Uz tu kuću građena je nova crkva 1842-1845. godine. Osveštao ju je 14/2. decembra 1845. godine prota žabaljski Maksim Popović, a kao i stara i ova je Sv. apostolu Tomi bila posvećena.[1]
Nakon završetka građanskog rata u Ugarskoj 1848-1849. godine procenjivana je materijalna šteta po Šajkaškim crkvama. Tada su postojala dva Kovilja - Gornji i Donji. Štetu su prijavila oba naselja. Tako je Gornji Kovilj podneo zahtev za naknadu štete koja je po njoj iznosila 12.649 f. 39 novčića. Poverenstvo je takođe izvršilo procenu i ponudilo naknadu: za crkvene utvari - 810 f. a za opravu i unutrašnji nameštaj još 7.236 f. što ukupno iznosi 8.046 f. Sa tom sumom se složilo Ministarstvo ratno u Beču. Kada je reč o Donjem Kovilju, ova opština je tražila 10.825 f. 48 novčića. I tu je Poverenstvo smatralo drugačije: za crkvene utvari svim opštinama je ponuđeno isto - 810 f. a za opravu i unutrašnji nameštaj crkve odredili su iznos od 6.136 f. Ukupno im je odobreno i od strane Ministarstva vojnog u Beču, 6.946 f.[1]
Broj stanovnika u oba Kovilja raste u drugoj polovini 19. veka. Gornji Kovilj ima 1880. godine 2461 stanovnika, od kojih je najviše Srba - 2169. Drugih nacija je mnogo manje: Mađara 121, Nemaca 85, a "ostalih" 86. Za deset godina javljaju se pripadnici i drugih nacija u gornjem Kovilju, a 1890. godine ukupan broj iznosi 4768. Najviše se - višestruko povećala brojnost Mađara i Nemaca; Mađara sada ima čak 1679. To je zato što je u međuvremenu kolonizovano novo naselje u gornjekoviljskom ataru - "Tisa-Kalmanfalva", sa Mađarima i Nemcima. Ostali po brojnosti slede: Nemaca 626, Slovaka 35, Rumuna 4, Rutena 37, Hrvata 2, a "ostalih" 34. Kada je reč o Donjem Kovilju, to je duplo manje mesto sa Srbima koji apsolutno dominiraju. Po poisu iz 1880. godine u mestu živi 1335 Srba, 184 Mađara, 35 Nemaca, a "ostalih" - 86. Za deset godina ukupan broj stanovnika sa 1636, porasta je na 1957 duša. Sada, 1890. godine zabeležene su brojke: Srba 1627, Mađara 212, Nemaca 49, 2 Slovaka, 17 Rutena, 17 Hrvata i 34 "ostalih" stanovnika.[1]
Po pravoslavnoj parohijskoj statistici sa kraja 1891. godine vide se razlike između Gornjeg i Donjeg Kovilja. Gornji Kovilj tada ima 2385 pravoslavnih stanovnika, 428 pravoslavnih domova, jednog sveštenika, 274 učenika i 3 osnovne škole (zgrade). U Donjem Kovilju ima u isto vreme 1724 pravoslavnih stanovnika, 312 pravoslavnih domova, jednog sveštenika, 262 učenika i samo jednu osnovnu školu.[2]
Demografija
urediU naselju Kovilj živi 4376 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,8 godina (37,5 kod muškaraca i 40,1 kod žena). U naselju ima 1750 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,19.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 5 | 8 | ||
| 80+ | 29 | 74 | ||
| 75—79 | 67 | 110 | ||
| 70—74 | 97 | 144 | ||
| 65—69 | 145 | 180 | ||
| 60—64 | 161 | 164 | ||
| 55—59 | 124 | 128 | ||
| 50—54 | 192 | 192 | ||
| 45—49 | 257 | 213 | ||
| 40—44 | 215 | 193 | ||
| 35—39 | 193 | 201 | ||
| 30—34 | 203 | 162 | ||
| 25—29 | 170 | 188 | ||
| 20—24 | 216 | 190 | ||
| 15—19 | 216 | 204 | ||
| 10—14 | 183 | 179 | ||
| 5—9 | 157 | 146 | ||
| 0—4 | 150 | 143 | ||
| Prosek : | 37,5 | 40,1 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 2.290 | 718 | 1.399 | 105 | 67 | 1 |
| Ženski | 2.351 | 448 | 1.393 | 433 | 77 | 0 |
| UKUPNO | 4.641 | 1.166 | 2.792 | 538 | 144 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.245 | 482 | 4 | 1 | 257 |
| Ženski | 740 | 230 | 0 | 0 | 143 |
| UKUPNO | 1.985 | 712 | 4 | 1 | 400 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 40 | 61 | 122 | 18 | 56 |
| Ženski | 1 | 9 | 114 | 16 | 10 |
| UKUPNO | 41 | 70 | 236 | 34 | 66 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 3 | 36 | 38 | 14 | 11 |
| Ženski | 8 | 40 | 20 | 46 | 71 |
| UKUPNO | 11 | 76 | 58 | 60 | 82 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 77 | 0 | 0 | 25 | |
| Ženski | 28 | 0 | 0 | 4 | |
| UKUPNO | 105 | 0 | 0 | 29 | |
Saobraćaj
urediKovilj je direktno povezan na auto-put A1 (Subotica – Beograd) koji prolazi kroz atar sela, a do samog mesta može se doći lokalni putem Budisava – Kovilj i državnim putem IIA reda 114 (Čurug – Žabalj – Šajkaš – Kovilj).
Kovilj je sa Novim Sadom, Budisavom i Kaćem povezan linijom javnog prevoza br. 24.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b v "Srpski sion", Karlovci 1893. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1892. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
