Mihajlo Kovač
Mihajlo Kovač (rusin. i ukr. Михайло Ковач; Šid, 27. oktobar 1909 — Novi Sad, 17. jun 2005) bio je istaknuti kulturno–prosvetni radnik, novinar, književni stvaralac i dobitnik Nagrade za životno delo Društva književnika Vojvodine (1982). Bio je jedan od najznačajnijih rusinskih (po poreklu), odnosno ukrajinskih (po opredeljenju) književnika sa područja bivše Jugoslavije, odnosno današnje Srbije.[1][2][3][4]
Mihajlo Kovač | |
|---|---|
| Datum rođenja | 27. oktobar 1909. |
| Mesto rođenja | Šid, Austrougarska |
| Datum smrti | 17. jun 2005. (95 god.) |
| Mesto smrti | Novi Sad, Srbija i Crna Gora |
Biografija uredi
Mihajlo Kovač se rodio 27. oktobra 1909. godine u Šidu kao peto od jedanaestero dece Janka Kovača, radnika na železnici i Ane, rođene Kulič. Osnovnu i građansku školu završio je u rodnom Šidu, da bi zatim Učiteljsku školu završio u Križevcima 1929. godine. Poticao je iz rusinske porodice, ali je tokom školovanja pristao uz ukrajinski nacionalni pokret, prihvativši ukrajinski nacionalni identitet. Pošto je tadašnji križevački grkokatolički biskup Dionizije Njaradi bio veliki zagovornik podvođenja svih Rusina pod ukrajinski nacionalni korpus, takva politika je sprovođena u svim upravnim i prosvetnim ustanovama Križevačke grkokatoličke biskupije, tako da je talas ukrajinizacije zahvatio i mladog Mihajla Kovača, koji je do kraja života ostao privržen tezi po kojoj Rusini nisu poseban narod, već samo ogranak šire ukrajinske nacije.[5][6][7]
Profesionalna i kulturno-prosvetna delatnost do 1941. godine uredi
Kao učitelj je u periodu od 1929. do 1931. godine radio u selima Bapska-Novak, Markušica i Antin. U Ruski Krstur na mesto učitelja dolazi 1931. godine i u njemu ostaje do 1941. godine, kada je na početku mađarske okupacije kao lice koje je u Bačku došlo posle 1918. godine, napustio tu teritoriju. Njegova delatnost u Ruskom Krsturu bila je raznovrsna: režirao je amaterske pozorišne predstave, bio je sekretar Rusinskog narodnog prosvetnog društva, prve kulturno-prosvetne organizacije Rusina u tadašnjoj Jugoslaviji, a bio je i osnivač i urednik prvog časopisa za decu na jeziku Rusina Bačke i Srema pod nazivom "Naša zahratka" (rsn. Naša zagradka - Naš vrt).
Profesionalna i kulturno-prosvetna delatnost od 1941. godine uredi
Učitelj u Bikić Dolu je bio od 1941. do 1952. godine, gde je između ostalog bio i jedan od osnivača Kulturno-prosvetnog društva "Ivan Kotljarevski", kao i dopisnik lista "Ruske slovo" iz tog mesta. Učitelj u Novom Sadu postaje 1952. godine i tu dužnost, zajedno sa dužnošću sekretara Kulturno-umetničkog društva "Maksim Gorki", obavlja do 1966. godine, kada postaje deo obnovljene redakcije na rusinskom jeziku Radio Novog Sada, gde je bio autor i urednik emisije "Kulturna panorama" sve do penzionisanja 1973. godine. Posle penzionisanja bavio se gotovo isključivo književnim radom. Umro je u Novom Sadu 17. juna 2005. godine.
Otac je Ivana Kovača, poznatog kompozitora, profesora i dekana Akademije umetnosti u Novom Sadu.
Književni rad uredi
Posebno značajno za vojvođanske Rusine je književno stvaralaštvo Mihajla Kovača. Prvu pripovetku, "Atamanov sin", objavio je 1927. godine u listu "Ruski novini". Pisao je prvenstveno dramske tekstove, poeziju i prozu. Dobitnik je Nagrade za životno delo Društva književnika Vojvodine za 1982. godinu. Njegova dela su prevođena na srpski, ukrajinski, slovački, rumunski, mađarski i esperanto jezik.
Odabrana bibliografija uredi
Drama
- Zbornїk teatralnih falatoh, 1962.
Poezija
- Moй švet, 1964.
- Pisnї Dїda Zagradara, 1979.
- Švetla večarovo, 1985.
- Я dub čevotočni, 1989.
- Hižočko stara, 1990.
Proza
- Cihi vodi, 1970.
- Dzecinski švet,1971.
- Gric Bandurik, 1972. (zajedno sa Štefanom Hudakom)
- Perši radosci, 1977.
- Ceglяrnя, 1982.
- Na okraїsku, 1983.
- Glїboki korenї, 1987.
- Kapka po kapku život odceka, 1988.
- Dlugoka draga nomadska, 1990.
- Diяspora, 1992.
Reference uredi
- ^ Tamaš 1984.
- ^ Tamaš 1997.
- ^ Tamaš 2002.
- ^ Tamaš 2009.
- ^ Ramač 2012, str. 333-348.
- ^ Ramač 2018, str. 63–73.
- ^ Mihajlo Fejsa (2021): Sprovođenje infamnog plana mera za rešenje problema Ukrajinaca-Rusina u Srbiji
Literatura uredi
- Biljnja, Vladimir (1987). Rusini u Vojvodini: Prilog izučavanju istorije Rusina Vojvodine (1918-1945). Novi Sad: Dnevnik.
- Ramač, Janko (2012). „Nacionalne orijentacije Rusina u Kraljevini SHS/Jugoslaviji u periodu između dva svetska rata” (PDF). Vojvođanski prostor u kontekstu evropske istorije: Zbornik radova. Novi Sad: Filozofski fakultet. str. 333—348.
- Ramač, Janko (2018). „Osnovni pravci, težnje i dileme u kulturno-prosvetnom i nacionalnom životu Rusina u Jugoslaviji (1945-1970)” (PDF). Kiїvsьkі іstoričnі studії. 6 (1): 63—73.
- Tamaš, Julijan (1984). Rusinska književnost: Istorija i status. Novi Sad: Matica srpska.
- Tamaš, Юliяn (1997). Istoriя ruskeй literaturi. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Tamaš, Julijan (2002). Istorija rusinske književnosti. Novi Sad: Prometej, Ruske slovo.
- Tamaš, Юliяn (2009). Єvangelista Mihaйlo Kovač: Studiя. Novi Sad: Ruske slovo.
