Petar Prlja
Petar Prlja (Cetinje, 28. januar 1911 – Bradina, kod Konjica, februar 1943) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| petar prlja | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 28. januar 1911. |
| Mesto rođenja | Cetinje, Kraljevina Crna Gora |
| Datum smrti | mart 1943. (32 god.) |
| Mesto smrti | Bradina, kod Konjica, ND Hrvatska |
| Profesija | radnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1936. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | NOV i PO Jugoslavije |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 27. novembra 1953. |
Biografija uredi
Rođen je 28. januara 1911. godine na Cetinju. Njegov otac Đuro je bio službenik Poreske uprave, a majka domaćica. Pošto je porodica bila mnogočlana sa 10 članova, dosta se teško živelo. Osnovnu školu i tri razreda gimnazije učio je u rodnom gradu, a potom je završio električarski zanat i zaposlio se kao električar u Cetinjskoj elektrani.[1]
Kao mladi radnik, družio se sa revolucionarnom omladinom i radnicima i tako se priključio revolucionarnom radničkom pokretu. Zbog učestvovanja u radničkim akcijama, često je bio proganjan od policije i otpuštan s posla. U periodu kolonizacije, tokom 1928. i 1929. godine prešao je Metohiju, gde se takođe uključio u radnički pokret. Kao veoma aktivan, 1936. godine je bio primljen u članstvo tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[1]
Bio je učesnik i jedan od organizatora, niza radničkih demonstracija u Peći, Đakovici i Skoplju. Bio je jedan od dobrovoljaca koji su pošli u Španiju, da se bore protiv fašizma, ali je sa grupom drugova bio otkriven u Petrovcu na Moru i uhapšen. Godine 1937. je bio postavljen za sekretara Sreskog komiteta KPJ u Đakovici, ali je 1938. ponovo bio uhapšen, kada je sa grupom drugova bio otkriven na ilegalnom zboru na planini Suhi, kod manastira Visokih Dečana. Tokom 1939. i 1940. godine je učestvovao u demonstracijama, tokom kojih je bilo sukoba sa policijom, a maja 1940 je za vreme jednih demonstracija bio ranjen. Pošto je policija stalno tragala za njim, od marta 1940. do aprila 1941. godine je živeo u ilegali.[1]
Aprila 1941. godine se odazvao mobilizaciji i učestvovao je u kratkotrajnom Aprilskom ratu. Posle kapitulacije Jugoslovenske vojske, izbegao je zarobljavanje i otišao u Podgoricu. Tu se povezao sa partijskom organizacijom i učestvovao u organizovanju Trinaestojulskog ustanka. U toku ustanka, stupio je u Lovćenski partizanski odreda, gde je bio komandir čete, a sa njim je učestvovao i u borbi za Pljevlja, desecmbra 1941. godine. Tokom ove borbe, naročito se istakao – s manjom grupom boraca, ostao je u vojnim kasarnama i oficirskim stanovima, i ceo dan uspešno odolevao italijanskim jurišima i dejstvu artiljerije i bacača.[1]
Sa ostalim borcima Lovćenskog bataljona, u Rudom je stupio u tada formiranu Prvu proletersku udarnu brigadu. Već u prvim borbama ove brigade, u istočnoj Bosni, ponovo se istakao. U borbi s nemačkim skijaškim odredom, koji je, 21. januara 1942. godine, napao delove Romanijskog partizanskog odreda i bataljon Prve proleterske, na Pjenovcu, Petar je sa delovima svoje čete, svojim mitraljezom marke „breda“ iz neposredne blizine naneo osetne gubitke neprijatelju. Na ovaj način spasao je Štab i deo boraca Petog šumadijskog bataljona. U ovoj borbi, poginulo je 59 partizana, a među njima i narodni heroji – Slaviša Vajner Čiča, Milan Ilić Čiča i Dragan Pavlović.[1]
Učestvovao je i u legendarnom maršu preko Igmana, u noću 27/28. januara 1942. godine, na temperaturi od 40 stepeni ispod nule. Tokom ovog napornog marša, uginuo je jedan konj u Pratećem vodu, pa je Petar sam izneo teški mitraljez uz Izgman. Kao politički delegat voda u Pratećem vodu, u svim borbama je u streljačkom stroju učestvovao sa teškim mitraljezom, što je veoma doprinosilo moralu boraca. Isticao se i u borbama na Ulogu i Župi, kod Kalinovika, na Večerinovcu, kod Mojkovca i u borbama za Konjic i Livno.[1]
U toku borbi za Konjic, za vreme Četvrte neprijateljske ofanzive februara 1943. godine, njegov Prvi crnogorski bataljon Prve proleterske brigade je zaposeo Ivan-sedlo, na Ivan planini. Tu u blizini sela Bradina, kod Konjica, su vođene žestoke borbe, tokom kojih je Petar dejstvovao sa svojim teškim mitraljezom. Sa svojim saborcima, odbio je tri neprijateljska juriša, ali je poginuo od direktnog pogodka avionske bombe.[1]
Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 27. novembra 1953. proglašen je za narodnog heroja.[2][1]
U toku Narodnooslobodilačkog rata, kao borci Prve proleterske udarne brigade poginula su i dvojica njegove braće — Milutin Milo (1922—1943), za vreme bitke na Sutjesci i Božidar Božo (1919—1944), u borbama sa balistima kod Uroševca.[1][3]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž z Narodni heroji Jugoslavije (tom drugi) 1982, str. 131.
- ^ „Odlikovani Ordenom narodnog heroja”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 29. 11. 1953. str. 15.
- ^ Spomenica crnogorskim antifašistima 2000, str. 476.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija tom VI. Beograd. 1973.
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
- Spomenica crnogorskim antifašistima 1941-1945. Cetinje. 2000.
