Rog Afrike
Rog Afrike (engl. Horn of Africa) ili Somalsko poluostrvo, poluostrvo je u istočnoj Africi[1][2][3][4] koje zalazi u Arapsko more i leži duž južne strane Adenskog zaliva. On je najistočniji deo afričkog kontinenta, a ime je dobio zbog sličnosti sa nosorogovim rogom.
| Rog Afrike | |
|---|---|
.svg) | |
| Države Roga Afrike |
1 suverena država sa ograničenim priznanjem |
| Demonim (i) | Regionalni demonimi: Nacionalni demonimi:
|
| Glavne regionalne organizacije | |
| Populacija | 140.683.144 (2020 procena.) |
| Površina | 1.882.757 km2 |
| Glavni maternji jezici | |
| Glavni strani službeni jezici |
|
| Religija | Sunizam, hrišćanstvo, tradicionalne vere, judaizam (ranije u Etiopiji, većina je migrirala u Izrael) |
| Vremenske zone | UTC+03:00 |
| Valuta | |
| Prestonice | Džibuti (Džibuti) Asmara (Eritreja) Adis Abeba (Etiopija) Mogadiš (Somalija) Hargeisa (Somaliland) |
| Totalni BDP (PKM) | $247,751 milijardi (2016) ($2,020 po stanovniku) |
| Totalni BDP (nominalno) | $102,057 milijardi (2016) ($832 po stanovniku) |
Termin Rog Afrike se odnosi na veću regiju koja obuhvata države:[1][2][3][5][6][7][8] Džibuti, Etiopiju, Eritreju i Somaliju. Cela regija se prostire na približno 2.000.000 km² na kom živi priližno 115 miliona stanovnika (Etiopija: 96,6 miliona, Somalija: 15,4 miliona, Eritreja: 6,4 miliona i Džibuti: 921,8 hiljada). U širem geografskom smislu, u ovu regiju se ponekad uključuju i Kenija (cela ili samo njen istočni deo), kao i ostrvo Sokotra, a ponekad i Južni Sudan. U antičko i srednjovekovno doba u zapadnom svetu je bila poznata kao „zemlja Barbarije i Etiopljana“.[9][10][11] Regionalne studije na Rogu Afrike izvode se u poljima kao što su etiopske studije i somalske studije.
Imena uredi
Ovo poluostrvo je poznato pod raznim imenima. Stari Grci i Rimljani nazivali su ga Regio Aromatica ili Regio Cinnamonifora zbog aromatičnih biljaka ili Regio Incognita zbog njegove neistražene teritorije. U antičko i srednjovekovno doba Rog Afrike se nazivao Bilad al Barbar („Zemlja Berbera“).[9][10][11] Takođe je poznat kao Somalsko poluostrvo ili, somalskim jezikom, Geska Afrika, Jasirada Somali ili Gakandulka Somali.[12] Na drugim lokalnim jezicima naziva se „Afrički rog“ ili „Rog Afrike“: na amharskom የአፍሪካ ቀንድ yäafrika qänd, na arapskom القرن الأفريقي al-qarn al-'afrīqī, na oromskom Gaaffaa Afriikaa i na tigrinjskom ቀርኒ ኣፍሪቃ q’ärnī afīrīqa. Često se naziva jednostavno „Rogom“, dok ga stanovnike ponekad kolokvijalno nazivaju Rog Afrike.[13][14] Ponekad se koristi izraz Veliki rog Afrike, bilo da uključuje susedne severoistočno afričke zemlje ili da bi se razlikovala šira geopolitička definicija Roga Afrike od užih poluostrvskih definicija.[14][15] Pojedini mediji i naučnici region definišu kao Abesinsko poluostrvo.[16]
Geografija i klima uredi
Rog Afrike je aridna regija gotovo jednako udaljena od ekvatora i rakove obratnice.
Sokotra je malo ostrvo u Indijskom okeanu blizu somalske obale, koji se smatra delom Afrike. Površine je 3.600 kvadratnih km, a pripada Jemenu, najjužnijoj zemlji na Arapskom poluostrvu.
Istorija uredi
Drevna istorija uredi
Kraljevstvo Aksum bilo je smješteno u Etiopiji, Eritreji i Jemenu, a postojalo je između 3. i 11. veka. Zbog strateškog položaja Roga Afrike, kraljevstvo je tokom prošlosti ograničavalo pristup Crvenom moru.
Tokom starog veka regija je bila izvor bioloških resursa. Stari Egipćani, Grci i Rimljani slali su ekspedicije u regiju radi tamjana, smirne, zmajeve krvi i cinobera, sledivši Put tamjana. Zbog velikog bogatstva mirodijama Rimljani su tu regiju nazivali Regio Aromatica.
Moderna istorija uredi
Rog Afrike je regija koja se neprestano nalazi u krizi. Etiopija zauzima najveći deo Roga Afrike, a u njoj živi oko 85% stanovništva tog područja. Etiopska istorija je jako označena sukobima između muslimana i hrišćana zbog resursa i prostora za življenje, jednako kao i između nacionalizma i marksizma-lenjinizma u modernim vremenima. Ostatak regije takođe se suočava s neprekidnim ratovima. Posledica građanskog rata koji je 1977. izbio u Somaliji jeste nefunkcionalna nacionalna vlast od 1991. godine. Sukobi su se takođe pojavili u Džibutiju i Eritreji.
Regija je redovno pod udarom prirodnih katastrofa kao što su suše (Etiopija) ili poplave (Somalija) koje posebno teško pogađaju ruralna područja. Posledica toga je jedan od najviših nivoa neuhranjenosti u svetu, te se u regiji neprestano pojavljuju velike humanitarne krize. Između 1982. i 1992. godine na Rogu Afrike je umrlo oko dva miliona ljudi zbog rata i gladi.
Rog Afrike je od 2002. godine u fokusu pažnje SAD, Francuske, Nemačke i jedanaest afričkih nacija u kontekstu rata protiv terorizma.
Kultura i etnicitet uredi
Zemlje na Rogu Afrike međusobno su kulturno povezane i mnogo su bliže Arabiji nego ostatku Afrike. Lokalni ljudi su dugo vremena koristili plug za obrađivanju zemlje, a kao domaće životinje su čuvali arapske jednogrbe deve. Neke važne etnolingvističke grupe na Rogu su:
- u Džibutiju: afarski (Danakil) i Somalci (Isa),
- u Eritreji: afarski, Beni-Amer (Bedža), Hedarebi, Kunami (Baza), Nara (Nijaletik), Saho (Irob), Rašajda, Tigre i Tigrinja,
- u Etiopiji: amharski (Etiopljani, Abesinci), Afar (Danakil, Adali), Agau/Avandži i Agau/Kamir, Bale, Borana, Dasenač (Rešidžat), Gavada (Gauvada), Gurage/Silti, Hamer, Harari (Adere), Komani, Libido (Marako), Mesengo (Majang), Mursi, Oromci (Azebul i Gala), Kemanti, Saho, Sidama, Somalci, San, Tigrinja i Zajs,
- u Somaliji: Dabare, Digil-Rahavlin, Gar, Džidu, Šambara (Goša), Somalci, Svahili (Barave) i Tuni.
Ekonomija uredi
Države regije obilato zavise od nekoliko ključnih izvoznih proizvoda:
Ekologija uredi
.jpg)
Rog Afrike je Uneskova vruća tačka biodiverziteta, te jedna od dve u potpunosti aridne. Usprkos svemu Rog Afrike jako pati od prekomerne ispaše, te je ostalo još samo 5% njegovog izvornog habitata. Druga velika pretnja na ostrvu Sokotri je razvitak infrastrukture.
Fauna uredi
Rog Afrike je dom 220 vrsta sisara. Među ugroženim vrstama te regije nalazi se nekoliko antilopa poput bejre, dibataga, srebrnog dik-dika i Spikove gazele. Ostale značajne vrste uključuju somalskog divljeg magarca, pustinjsku bradavičastu svinju, hamadrijase, somalskog pigmejskog gerbila, amodila i Spekeovog pektinatora. Grevijeva zebra je jedinstveni divlji konj u regiji.
Neke važne vrste ptica na Rogu jesu crni boubou, zlatnokrila zimovka, Linaria johannis i džibutski frankolin.
Na Rogu Afrike se nalazi više endemičnih gmizavaca nego bilo gde u Africi. Od oko 285 vrsta preko 90 je pronađeno isključivo ovde. Među endemične rodove gmizavaca spadaju Haackgreerius, Haemodracon, Ditypophis, Pachycalamus i Aeluroglena. Polovina tih rodova je jedinstvena za ostrvo Sokotru. Vodozemci su za razliku od gmizavaca slabo zastupljeni u regiji.
Na području Roga Afrike nalazi se oko 100 vrsta slatkovodnih riba, a otprilike njih 10 su endemične. Među endemičnim vrstama nalaze se pećinski stanovnici somalska slepa kopljača i somalska pećinska riba.
Flora uredi
Procenjuje se da se na Rogu Afrike nalazi 5.000 vrsta vaskularnih biljaka od kojih je polovina endemična. Endemizam je najrazvijeniji na Sokotri i severnoj Somaliji. Regija ima dve endemične biljne porodice: Barbeyaceae i Dirachmaceae. Među ostalim značajnim vrstama spada stablo krastavca koje živi jedino na Sokotri, Bankvaleova palma (Livistona carinensis), jeheb orah i somalska ciklama.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b Sandra Fullerton Joireman, Institutional Change in the Horn of Africa, (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."
- ^ a b Encyclopædia Britannica, inc, Jacob E. Safra, The New Encyclopædia Britannica, (Encyclopædia Britannica: 2002), p.61: "The northern mountainous area, known as the Horn of Africa, comprises Djibouti,Ethiopia, Eritrea, and Somalia."
- ^ a b Michael Hodd, East Africa Handbook, 7th Edition, (Passport Books: 2002), p. 21: "To the north are the countries of the Horn of Africa comprising Ethiopia, Eritrea, Somaliland, Djibouti, and Somalia."
- ^ Robert Stock, Africa South of the Sahara, Second Edition: A Geographical Interpretation, (The Guilford Press; 2004), p. 26
- ^ Robert Stock, Africa South of the Sahara, Second Edition: A Geographical Interpretation, (The Guilford Press: 2004), p. 26
- ^ Felter, Claire (1. 2. 2018). „Somaliland: The Horn of Africa’s Breakaway State”. Council on Foreign Relations. Pristupljeno 24. 3. 2021.
- ^ Michael Hodd, East Africa Handbook, 7th Edition, (Passport Books: 2002), pp. 21
- ^ Encyclopaedia Britannica, inc, Jacob E. Safra, The New Encyclopaedia Britannica, (Encyclopaedia Britannica: 2002), pp. 61
- ^ a b J. D. Fage, Roland Oliver, Roland Anthony Oliver, The Cambridge History of Africa, (Cambridge University Press: 1977), p.190
- ^ a b George Wynn Brereton Huntingford, Agatharchides, The Periplus of the Erythraean Sea: With Some Extracts from Agatharkhidēs "On the Erythraean Sea", (Hakluyt Society: 1980), p.83
- ^ a b John I. Saeed, Somali – Volume 10 of London Oriental and African language library, (J. Benjamins: 1999), p. 250.
- ^ Ciise, Jaamac Cumar. Taariikhdii daraawiishta iyo Sayid Maxamad Cabdille Xasan, 1895–1920. JC Ciise, 2005.
- ^ Teklehaimanot, Hailay Kidu. "A Mobile Based Tigrigna Language Learning Tool." International Journal of Interactive Mobile Technologies (iJIM) 9.2 (2015): 50–53.
- ^ a b Schmidt, Johannes Dragsbaek; Kimathi, Leah; Owiso, Michael Omondi (2019-05-13). Refugees and Forced Migration in the Horn and Eastern Africa: Trends, Challenges and Opportunities (na jeziku: engleski). Springer. ISBN 978-3-030-03721-5.
- ^ Schreck, Carl J., and Fredrick HM Semazzi. "Variability of the recent climate of eastern Africa." International Journal of Climatology 24.6 (2004): 681–701.
- ^ „Xenophobia threatens to undermine Sudan's revolution | Refugees | al Jazeera”.
Literatura uredi
- Beshah, Girma; Aregay, Merid Wolde (1964). The Question of the Union of the Churches in Luso-Ethiopian Relations (1500–1632). Lisbon: Junta de Investigações do Ultramar and Centro de Estudos Históricos Ultramarinos.
- Negash, Tekeste (2005). Eritrea and Ethiopia: the Federal Experience. Uppsala, Sweden: Nordiska Afrikainstitutet.
- Shillington, Kevin (2005). Encyclopedia of African History. CRC Press.
- Cana, Frank Richardson (1911). „Somaliland”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 25 (11 izd.). str. 378–384.
- Rozoff, Rick. „AFRICOM's First War: U.S. Directs Large-Scale Offensive in Somalia”. Information Clearing House. Arhivirano iz originala 15. 11. 2013. g. Pristupljeno 9. 9. 2013.
- „DoD Establishing U.S. Africa Command”. United States Department of Defense. 6. 2. 2007. Pristupljeno 6. 2. 2007.
- „Africans Fear Hidden U.S. Agenda in New Approach to Africom”. Fox News. Associated Press. 30. 9. 2008. Arhivirano iz originala 2. 4. 2013. g. Pristupljeno 30. 9. 2008.
- „CJTF-HOA Factsheet”. Hoa.africom.mil. Arhivirano iz originala 16. 9. 2012. g. Pristupljeno 26. 1. 2012.
- „Scud affair draws US apology”. BBC News. 12. 12. 2002.
- „U.S. lets Scud ship sail to Yemen”. CNN. 12. 12. 2002. Pristupljeno 20. 4. 2011.
- „Suspected Pirates Captured Off Somali Coast”. United States Central Command. 22. 1. 2007. Arhivirano iz originala 10. 5. 2008. g. Pristupljeno 3. 11. 2007.
- „Seychelles coastguard vessel rescues fishermen from Somali pirates”. France 24. 29. 3. 2010. Pristupljeno 13. 1. 2022.
- Thome, Wolfgang H. (30. 3. 2010). „Robust Response Seychelles Coast Guard intercepts pirates and rescues crew”. eTurboNews.com. Arhivirano iz originala 10. 7. 2011. g. Pristupljeno 13. 1. 2022.
- US Does Not Plan to Send Troops Against Al-Qaida in Somalia, US: State Department, Arhivirano iz originala 28. 11. 2010. g.
Spoljašnje veze uredi
Mediji vezani za članak Rog Afrike na Vikimedijinoj ostavi- History of the Horn of Africa
- Horn of Africa News Agency
- Horn of Africa Biodiversity Hotspot
- Horn of Africa Concerns from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives
- Combined Joint Task Force – Horn of Africa official website
- Global Governance Institute Analysis on the Horn of Africa and the EU
