30. septembar
датум
30. septembar (30.9.) je 273. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (274. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 92 dana.
Događaji uredi
| septembar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
- 1399 — Osnivač engleske dinastije Lankaster Henri Bolingbrok postao kralj Henri IV, dan pošto je abdicirao Ričard II, prvi monarh u istoriji Engleske koji je napustio presto.
- 1846 — Američki zubar Vilijam Morton prvi upotrebio anesteziju prilikom vađenja zuba.
- 1912 — Srbija i Bugarska objavile mobilizaciju za rat protiv Turske. Prvi balkanski rat, od oktobra 1912. do maja 1913, u kom su se protiv Turske borile i Grčka i Crna Gora, završen oslobađanjem balkanskih naroda od turske vlasti.
- 1915 — Radoje Ljutovac, srpski artiljerac oborio protivnički avion topom. Verovatno prvo obaranje aviona tokom istorije ratovanja.
- 1918 — Stupilo je na snagu „Solunsko primirje“ kojim je efektivno okončano bugarsko učešće u Prvom svetskom ratu na strani Centralnih sila.
- 1941 — Počela prva nemačka ofanziva na Moskvu u jednoj od najvećih bitaka Drugog svetskog rata, koja je okončana u januaru 1942. porazom Nemaca.
- 1949 — Okončan je Berlinski vazdušni most uspostavljen posle sovjetske blokade Zapadnog Berlina krajem juna 1948, tokom kog su američki i britanski avioni obavili 277.264 letova i dopremili 2.323.738 tona namirnica.
- 1962 — Rasisti su izazvali nerede u Oksfordu u američkoj državi Misisipi kada je, na osnovu odluke federalnog suda, crnac Džejms Meredit upisan na Univerzitet Misisipija, koji su do tada pohađali samo belci.
- 1965 — Pripadnici indonežanskog pokreta „30. septembar“ su oteli šest generala i pokušali da izvrše državni udar. Generali nađeni mrtvi 3. oktobra, a protivudarom na vlast došao general Suharto. Smatra se da je u represalijama protiv komunista i njihovih simpatizera, koje su usledile, pobijeno oko pola miliona ljudi.
- 1966 — Nemački ratni zločinci Albert Šper i Baldur fon Širah izašli iz zatvora Špandau u kom su odslužili kaznu od 20 godina robije. U zatvoru koji je bio napravljen za 600 zatvorenika, ostao samo Rudolf Hes.
- Bocvana stekla nezavisnost.
- 1970 — Ričard Nikson doputovao u Beograd, u prvu posetu jednog američkog predsednika Jugoslaviji.
- 1980 — U simboličnom podsećanju na biblijska vremena Izrael uveo valutu šekel, koja je zamenila funtu.
- 1988 — U SSSR penzionisano pet funkcionera, među kojima i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Andrej Gromiko.
- 1990 —
- Srpsko nacionalno vijeće donelo odluku da se pristupi realizaciji pune političke i teritorijalne autonomije srpskog naroda u Hrvatskoj.
- SSSR je normalizovao diplomatske odnose sa Izraelom, prekinute tokom Šestodnevnog rata 1967. i uspostavio pune diplomatske odnose sa Južnom Korejom.
- 1991 — Vojnim udarom u Haitiju oboren sa vlasti predsednik Žan Bertran Aristid.
- 1992 —
- Pod pokroviteljstvom i u prisustvu kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji, predsednici Jugoslavije i Hrvatske Dobrica Ćosić i Franjo Tuđman potpisali Deklaraciju kojom su se obavezali na prestanak neprijateljstava i rešavanje spornih pitanja pregovorima.
- Moskovska banka distribuirala vaučere za privatizaciju kao deo vladinih ekonomskih reformi koje bi trebalo da milione Rusa pretvore u kapitaliste.
- 1993 — U seriji jakih zemljotresa u jugozapadnoj Indiji razoreno 36 sela, a poginulo najmanje 22.000 ljudi.
- 1994 — Završen šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobedom Valerija Salova.
- 1999 — Jedan od najvećih nemačkih književnika XX veka Ginter Gras dobio Nobelovu nagradu za književnost.
- 2000 — Uz podršku DOS i novoizabranom predsedniku Jugoslavije Vojislavu Koštunici svetska demokratska javnost iščekivala rasplet postizborne krize u Jugoslaviji. Rusija upozorila poraženog Slobodana Miloševića da ne koristi silu radi opstanka na vlasti.
- 2005 — Danske novine Jiland-Posten objavile su karikature Muhameda, izazvavši proteste u muslimanskim zemljama koji su ih videli kao bogohulne i islamofobične.
Rođenja uredi
- 1839 — Ljudevit Vuličević, srpski pisac, esejista, filozof i sveštenik. (prem. 1916)
- 1871 — Danica Bandić, srpska učiteljica, autorka drama i dečije književnosti. (prem. 1950)[1]
- 1882 — Hans Gajger, nemački fizičar. (prem. 1945)
- 1894 — Hugo Klajn, jugoslovenski lekar, reditelj, pisac i šekspirolog. (prem. 1981)[2]
- 1905 — Nevil Frensis Mot, britanski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1977). (prem. 1996)
- 1917 — Badi Rič, američki džez muzičar (bubnjar i vođa benda). (prem. 1987)
- 1921 — Debora Ker, škotska glumica. (prem. 2007)
- 1924 — Truman Kapote, američki književnik, scenarista i dramaturg. (prem. 1984)[3]
- 1927 — V. S. Mervin, američki pesnik i prevodilac. (prem. 2019)
- 1931 — Endži Dikinson, američka glumica.
- 1932 — Arsenije Jovanović, srpski reditelj, scenarista i prevodilac.
- 1940 — Zdravka Krstulović, hrvatska glumica. (prem. 2003)
- 1950 — Laura Eskivel, meksička spisateljica, scenaristkinja i političarka.
- 1957 — Fren Drešer, američka glumica.
- 1959 — Etore Mesina, italijanski košarkaški trener.
- 1962 — Zoran Arsić, srpski fudbaler i fudbalski sudija.
- 1962 — Frank Rajkard, holandski fudbaler i fudbalski trener.
- 1962 — Borislav Cvetković, srpski fudbaler i fudbalski trener.
- 1964 — Monika Beluči, italijanska glumica i model.
- 1966 — Bogdan Obradović, srpski teniski trener.
- 1968 — Anita Mančić, srpska glumica.
- 1970 — Dragan Mićanović, srpski glumac.
- 1971 — Džena Elfman, američka glumica.
- 1972 — Aleksandra Kovač, srpska muzičarka.
- 1975 — Marion Kotijar, francuska glumica, muzičarka i aktivistkinja za ekologiju.
- 1978 — Malgožata Glinka, poljska odbojkašica.
- 1980 — Stefan Lindeman, nemački klizač.
- 1980 — Martina Hingis, švajcarska teniserka.
- 1981 — Igor Kunjicin, ruski teniser.
- 1984 — Nemanja Rnić, srpski fudbaler.
- 1986 — Olivije Žiru, francuski fudbaler.
- 1987 — Dragana Dabović, srpska glumica.
- 1991 — Žofre Lovernj, francuski košarkaš.
- 1992 — Johanes Fojtman, nemački košarkaš.
- 1992 — Marko Čekinato, italijanski teniser.
- 1993 — Jovana Jakšić, srpska teniserka.
- 1997 — Maks Verstapen, holandski automobilista, vozač Formule 1.
Smrti uredi
- 1891 — Žorž Ernest Bulanže, francuski general. (rođ. 1837)
- 1937 — Mihail Džavahišvili, gruzinski i sovjetski pisac (rođ. 1880)
- 1955 — Džejms Din, američki glumac. (rođ. 1931)
- 1985 — Čarls Rihter, američki seizmolog. (rođ. 1900)
- 1989 — Oskar Davičo srpski i jugoslovenski književnik. (rođ. 1909)[4]
- 1991 — Toma Zdravković, srpski pevač narodne muzike. (rođ. 1938)
- 2007 — Milan Jelić, predsednik Republike Srpske. (rođ. 1956)
- 2010 — Toni Kertis, američki glumac. (rođ. 1925)
- 2014 — Martin Luis Perl, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku. (rođ. 1927)
- 2018 — Jadranka Pejanović, srpska glumica i novinarka. (rođ. 1979)
Praznici i dani sećanja uredi
Reference uredi
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 39.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 336.
- ^ „Biografija Truman Kapote”. bs.eferrit.com. Pristupljeno 20. 1. 2022.
- ^ „DAVIČO Oskar”. snp.org.rs. Pristupljeno 23. 1. 2022.
Literatura uredi
Vidi još uredi
