Vardarska banovina

Vardarska banovina je bila banovina (pokrajina, regija) u Kraljevini Jugoslaviji od 1929. do 1941. godine. Nalazila se u južnom delu Kraljevine i obuhvatala je celu današnju Severnu Makedoniju, južne delove centralne Srbije i južne delove Kosova. Dobila je ime po reci Vardar i administrativno središte banovine je bilo Skoplje.

Vardarska banovina
1929.—1941.
Položaj Vardarske banovine
Glavni grad	Skoplje
Regija	Balkan
Zemlja	Kraljevina Jugoslavija
Stanovništvo	1.574.243 (1931)
Događaji
Status	bivša pokrajina
Vladavina
• Oblik	banovina
Ban
•	Živojin Lazić
Istorija
• Uspostavljeno	1929.
• Ukinuto	1941.
Prethodnik Sledbenik Bitoljska oblast (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca) Skopska oblast (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca) Bregalnička oblast (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca) Vranjska oblast (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca) Kosovska oblast (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca) Niška oblast (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca) NR Makedonija (DF Jugoslavija) FD Srbija (DF Jugoslavija) Kraljevina Bugarska Kraljevina Albanija Moravska banovina (Područje Vojnog zapovednika u Srbiji, Nacistička Nemačka)

Karta Vardarske banovine (1931)

Karta Vardarske banovine (1937)

Godine 1941, u Drugom svetskom ratu, sile Osovine su okupirale Vardarsku banovinu i podijelile je između Bugarske, okupacijskih zona nacističke Nemačke u Srbiji i okupacijskih zona fašističke Italije u Albaniji. Posle završetka Drugog svetskog rata, najveći dio banovine je postao deo Socijalističke Republike Makedonije, dok je manji severni deo pripao SR Srbiji. Obje republike su do 1991. godine bile u sastavu Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.

Demografija

Popis stanovništva Kraljevine Jugoslavije 1931. (po veroispovesti)
vera	broj vernika	%
pravoslavna	1.046.039	66,45%
rimokatolička	18.474	1,17%
evangelistička	430	0,02%
ostale hrišćanske	2.346	0,15%
islamska	499.362	31,72%
bez konfesije	7.594	0,48%
UKUPNO	1.574.245	100%

Upravna područja

Vardarska banovina se sastojala iz 44 sreza:

-

Šar-planina (Prizren), Gora (Dragaš), Podgora (Suva Reka)​​, Nerodimlje (Uroševac), Donji Polog (Tetovo), Gornji Polog (Gostivar), Galič (Rostuša), Debar, Struga, Gračanica (Priština), Kačanik,

Gnjilane, Preševo, Prespa (Resan), Ohrid, Kičevo, Kruševo, Porečki (Južni Brod), Prilep, Bitolj, Kavadar, Morihovo,

Negotin na Vardaru, Skoplje, Kumanovo, Veles, Ovče Polje (Sveti Nikola), Štip, Kočane, Radovište, Strumica, Dojran (Valandovo), Đevđelija,

Kriva Palanka, Kratovo, Carevo Selo, Maleš (Berovo), Bosiljgrad, Vlasotince, Jablanica, Leskovac, Masurica, Poljanica i Pčinja.

Banovi

Banovi Vardarske banovine u periodu 1929—1941. su bili:

Portret	Red	Ime i prezime (Datum rođenja i smrti)	Početak mandata	Kraj mandata	Stranka
	1.	Živojin Lazić (1876—1958)	9. oktobar 1929	1932
	2.	Dobrica Matković (1887—1973)	1932	1933
		Aleksa Stanišić (1877—1934)	mart 1934	26. avgust 1934
	3.	Dragoslav Đorđević	1933	1935
	4.	Ranko Trifunović (1878—1939)	1935	16. septembar 1936
	5.	Dušan Filipović (vd.)	16. septembar 1936	1936
	6.	Dragan Paunović	20. avgust 1936	1937
	7.	Marko Novaković	28. jul 1937	1939
	8.	Vladimir Hajduk-Veljković (1892—1939)	25. februar 1939	6. septembar 1939
	9.	Aleksandar Cvetković (vd.)	1939	1939
	10.	Aleksandar Andrejević (1877—?)	1939	1940
	11.	Živojin Rafajlović (1871—1953)	26. jun 1940	1941

Spomenici kulture

• 
  Spomen-kosturnica Zebrnjak 1937 godina
• 
  Srpsko vojno groblje u Bitolju.
• 
  Ristićeva palata
• 
  Kajmakčalan
• 
  Istorijske statue pre 1941, na levoj, Petar I Karađorđević(natpis je: Kralj Petar I, Oslobodilac).
• 
  Zgrada vardarske banovine (danas Skupština Republike Makedonije)

Vidi još

• Vardarska Makedonija
• Vardarska Srbija
• Skopljanska eparhija
• Ohridsko-bitoljska eparhija
• Zletovsko-strumička eparhija

Literatura

• Vladan Jovanović: Demografske odlike Vardarske banovine i problem samoidentifikacije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. septembar 2015)
• Vladan Jovanović: Vardarska banovina — društveno-politička skica
• Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.