Википедија

Glumačka dinastija Popović

Glumačka dinastija Popović značajna je srpska glumačka dinastija. Rodonačelnik ove čuvene porodice je sveštenik Luka Popović iz Vranjeva.[a] Lukina šira po­rodica, uključujući sinove, kćeri, snaje, zetove, unuke i praunuke, dala je srpskom pozorištu dvade­setak istaknutih glumaca, a mnogi od njih su bili i vrsni pevači i reditelji.[1]

Stara zgrada Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, kuća Lazara Dunđerskog koju je on iznajmljivao Pozorištu za simboličnu jednu forintu godišnje. Zgrada je izgorela u požaru 22. januara 1928. godine.
Izgled Narodnog pozorišta 1895. godine - prvobitan izgled do 1914. Fotografija M. Jovanovića

Ova „umetnička dinastija” je jedno vreme sačinjavala gotovo polovinu trupe Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, posebno dobrodošli srpskom pozorištu u periodu njegovog nastajanja. Predstavljali su moćan i veoma uticajan porodični krug, ne samo u glumačkoj ekipi nego i u organima Društva za Srpsko narodno pozorište.[2] Oni su dugo predstavljali glumačku osnovu Srpskog narodnog pozorišta, a po osnivanju Narodnog pozorišta u Beogradu predstavljali su kostur i te ekipe.[3]

Prota Luka Popović iz Vranjeva uredi

 
Crkva Sv. Jovana Preteče u Vranjevu (Novi Bečej)

Luka Popović (2. februar 1808 − 1854)[1] je rođen u Vranjevu. Prema podacima matice rođenih srpske pravoslavne crkve u Vranjevu stoji da je muško dete Luka Popov (ne Popović) sin Timoteja i majke Stefanije, rođen 15. februara 1808. godine.[b] Imao je dve mlade sestre: Sofiju, rođenu 1810. i Ekaterinu, rođenu 1812. godine. Braće nije imao. Nije poznato da li je cela porodica Timoteja Popova, ratara iz Vranjeva, promenila prezime u Popović, ali je poznato da je Luka nosio prezime Popović još kao đak Gimnazije u Sremskim Karlovcima. [v][g]

Luka Popović je službovao kao sveštenik u Vranjevu do 1847. godine. Bio je poznat ljubiteljima crkvenog pojanja i poklonicima lepe reči u Sremskim Karlovcima i u Vranjevu.[4] Oženio se Milicom, domaćicom,[5] sa kojom je imao (pouzdano se zna) sedmoro dece. Godine 1847. prelazi za sveštenika u malo selo Ovsenicu, u rumunskom delu Banata, a odatle u Ivandu, takođe u Rumuniji.

Pop Luka je umro 1854. godine. Za njim je ostala brojna porodica sa sedmoro nezbrinute dece. Iako je posle očeve smrti najstarija Katarina imala 22, a Draginja 20 godina, svi su oni živeli od očevih popovskih prinadležnosti. [d] Takva materijalna situacija predstavljala je jedan od glavnih razloga da se sva deca Luke Popovića opredele za pozorište, a srpsko pozorište dobije vrlo darovite glumice u godinama kada se velikim grehom smatrala i sama pojava devojke na pozornici, a kamoli da se „šminka i ljubi na sceni”.[3]

Potomci prote Luke uredi

Deca uredi

 
Draginja Ružić, ćerka popa Luke
 
Ljubica Kolarović, ćerka popa Luke
 
Spomenik na grobnici porodice Ružić na Almaškom groblju u Novom Sadu, gde je sahranjeno nekoliko članova dinastije Popović: Draginja Ružić, ćerka popa Luke, njen suprug Dimitrije Ružić, Milka Marković, ćerka Draginjine sestre Sofije i Milkin sin Dimitrije Mitica Marković. Spomenik je jedan od Trideset nadgrobnih spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika koji su kao Prostorna kulturno-istorijska celina 1999. godine proglašeni za spomenik kulture[6]

Katarina−Katica Popović (1832?) uredi

Katarina−Katica Popović rođena je 1832. ili početkom 1833. godine u Vranjevu. Bila je najstarija ćerka sveštenika Luke Popovića iz Vranjeva.[3] Glumom se bavila kratko, u pozorištu u Beogradu, a nekoliko meseci tokom 1861. godine nastupala je i u Srpskom narodnom pozorištu, prevashodno u epizodnim ulogama. Kako nije imala osobitog dara za glumački poziv, ubrzo je napustila scenu.[7] Njena ćerka Emilija Popović postigla je daleko veći uspeh.[8]

Draginja Ružić (1834 — 1905) uredi

Draginja Ružić (rođena Popović) bila je članica ansambla Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Smatra se prvom srpskom profesionalnom glumicom.[9] važila je za jednu od najtalentovanijih glumica svog vremena. Bila je udata za čuvenog glumca Dimitrija−Mitu Ružića[10]

Glavni članak: Draginja Ružić

Ljubica Kolarović (1836 — 1890) uredi

Ljubica Kolarović (rođena Popović) bila je jedna od najboljih glumica kod Srba u drugoj polovini 19. veka. Karijeru je započela u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu, a zatim nastupala u putujućim pozorišnim trupama, kao i u Hrvatskom narodnom kazalištu u Zagrebu.[11] Karijeru je završila u beogradskom Narodnom pozorištu, gde je zapamćena kao jedna od prvih zvaničnih primadona. Bila je udata za glumca Dimitrija Kolarovića. Veliki glumački uspeh postigla je i njena ćerka Zorka Todosić.[4]

Glavni članak: Ljubica Kolarović

Lazar−Laza Popović (1839 — 1892) uredi

Lazar—Laza Popović, glumac, reditelj i upravnik putujućeg pozorišta, ostao je upamćen i kao glavni i gotovo jedini reditelj beogradskog Narodnog pozorišta u njegovoj prvoj sezoni. Najveće zasluge mu se pripisuju za vaspitavanje generacije mladih talenata koji su počinjali u njegovom putujućem pozorištu i kasnije zauzimali najvidnija mesta na srpskim pozornicama. Sa svojom družinom provodio je propagandu pozorišta na širokom južnoslovenskom području i podsticao osnivanje mnogobrojnih amaterskih i profesionalih teatara. U prvom braku bio je oženjen glumicom Marijom Adelshajm-Popović.[12] Nedugo posle smrti prve supruge Laza se ženi Vidosavom, domaćicom, sa kojom je imao devetoro dece, od kojih se nekoliko posvetilo glumi. Najviše uspeha imao je Luka Popović, a uspešne su bile i Zorka Popović-Premović i Danica Popović.[13]

Glavni članak: Laza Popović (glumac)

Jelisaveta−Jeca Dobrinović (1841 — 1898) uredi

Jelisaveta−Jeca Dobrinović (rođena Popović) glumom je počela da se bavi dosta kasno, tek u svojoj 27. godini, na nagovor Antonija Hadžića, tadašnjeg upravnika Srpskog Narodnog Pozorišta. Upamćena je, između ostalog i po tome što je na glumačku karijeru pristala pod uslovom − da što češće igra samo uloge starijih žena. Njena želja bila je prihvaćena. Bila je udata za čuvenog glumca Peru Dobrinovića. Do kraja karijere ostala je u matičnom pozorištu.[14]

Glavni članak: Jelisaveta Jeca Dobrinović

Sofija Maksimović Vujić (1851 — 1921) uredi

Sofija Maksimović Vujić (rođena Popović) bila je glumica u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu gde je, sa kraćim pauzama, provela gotovo ceo glumački vek. Kratko vreme igrala je i u Hrvatskom narodnom kazalištu u Zagrebu. Bila je udata za kompozitora i dirigenta Aksentija Maksimovića, sa kojim je imala ćerku Milicu (Milku) Marković, takođe čuvenu srpsku glumicu. Posle smrti prvog muža bila je udata za osiječkog veleposednika i trgovca Petra Vujića.[15]

Glavni članak: Sofija Maksimović Vujić

Paja Popović (1852 — 1876) uredi

Paja Popović je najmlađe dete sveštenika Luke Popovića. Završio je preparandiju i službovao kao učitelj u Deligradu. Glumačku karijeru počeo je 1872. godine u trupi svog brata Laze Popovića. Od 1. septembra 1874. do 12. novembra 1875. bio je u trupi Đorđa Peleša, a od oktobra 1875. do smrti bio je član Srpskog narodnog pozorišta. Sahranjen je na Almaškom groblju u Novom Sadu.

  •  
    Dimitrije Ružić, muž Draginje Ružić (Popović)
  •  
    Dimitrije Kolarović, muž Ljubice Kolarović (Popović)
  •  
    Pera Dobrinović, muž Jelisavete-Jece Dobrinović
  •  
    Aksentije Maksimović, muž Sofije Maksimović Vujić

Unuci uredi

 
Zorka Todosić, ćerka Ljubice Kolarović i unuka popa Luke
 
Milka Marković, ćerka Sofije Maksimović Vujić i unuka popa Luke
 
Ljubica Teodosijević, ćerka Zorke Todosić, unuka Ljubice Kolarović i praunuka popa Luke

Emilija Popović (1859 — 1917) uredi

Emilija Popović, ćerka Katarine-Katice Popović, bila je krajem 19. i početkom 20. veka jedna od najboljih srpskih dramskih umetnica. Igrala je u putujućim pozorišnim trupama a zatim, do kraja glumačke karijere, u Narodnom pozorištu u Beogradu.[8] Igrala je glavnu ulogu u filmu „Jadna majka”, trećem igranom filmu snimljenom u Srbiji, koji na žalost nije sačuvan.[16]

Glavni članak: Emilija Popović

Zorka Todosić (1864 — 1936) uredi

Zorka Todosić (roćena Kolarović) ćerka je glumačkog para Ljubice Kolarović (Popović) i Dimitrija Kolarovića. Bila je poznata srpska glumica, više od 20 godina prvakinja Narodnog pozorišta u Beogradu. Naročito se isticala kao subreta u operetama i u pevačkim ulogama u komadima iz narodnog života, da bi se u zrelijim godinama dokazala i u komediji i drami. Zauzima posebno mesto u galeriji naših najznačajnijih pozorišnih umetnica kao velika tragetkinja i prvoklasna operetska pevačica, koja je nosila glavne operetske uloge i kroz njih popularizovala operetu u Srbiji.[4] Zorka Todosić bila je među prvim pevačima koji su uživo nastupali na talasima tek osnovanog Radio Beograda.[17] U braku sa Milanom Teodosijevićem[đ] Dobila je ćerku Ljubicu Teodosijević, koja se takođe posvetila pozorištu.[18]

Glavni članak: Zorka Todosić

Milka Marković (1869 – 1930) uredi

Milka Marković (rođena Milica Maksimović), ćerka je Sofije Maksimović Vujić, Srpskom narodnom pozorištu i Aksentija Maksimovića, kompozitora i kapelnika u istom pozorištu. Bila je jedna od najboljih srpskih dramskih umetnica. Smatra se prvaom ženom rediteljem kod Srba.[15] Glumila je u Narodnom pozorištu u Beogradu i Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu. odlikovana je za svoj rad ordenom Svetog Save V reda. Bila je udata za glumca Mihaila Markovića i u tom braku dobila sina Dimitrija-Miticu Markovića, kasnije takođe glumca i reditelja Srpskom narodnom pozorištu.[19]

Glavni članak: Milka Marković

Luka Popović (1878 – 1914) uredi

Luka Popović, sin glumca Lazara-Laze Popovića, bio je srpski glumac, pevač i reditelj, pripadnik generacije srpskih glumaca prvog modernog doba. Kao glumac i pevač nastupao je u Narodnom pozorištu u Beogradu, Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu i Narodnom pozorištu u Skoplju, gde se oprobao i kao reditelj.[20] Bio je i član putujućih pozorišnih trupa. Osnovao je i vodio srpsko pozorište za iseljenike u Americi, gde se upoznao i zbližio sa Mihajlom Pupinom.[21]

Glavni članak: Luka Popović (glumac)

Zorka Popović-Premović (1886 — 1909) uredi

Zorka Popović-Premović, ćerka glumca Lazara-Laze Popovića, stupila je na pozornicu još kao devojčica, 1898. godine i ostala u beogradskom Narodnom pozorištu, kao jedna od mladih nada, sve do svoje tragične smrti 1909. godine, kada ju je ubio ljubomorni muž.[22]

Danica Popović (?) uredi

Danica Popović, ćerka glumca Lazara-Laze Popovića, nastupala je u beogradskom Narodnom pozorištu od 1900. do 28. februara 1909. godine.[23]

Praunuci uredi

Ljubica Teodosijević (1881 — 1905) uredi

Ljubica Teodosijević (udata Spiridonović) bila je ćerka Zorke Todosić. Rođena je 1881. godine u Zemunu. Kako bi se što bolje pripremila za glumački poziv, obrazovala se prvo u Beogradu, a potom u Beču. Prvi put na scenu je stupila je 24. novembra 1901. godine u ulozi poštarke Kriste u opereti Ptičar, u kojoj se njena majka proslavila. Beogradska štampa dočekala je sa iskrenim oduševljenjem. Iste godine verila se za glumca Aleksandra Radovića, da bi ubrzo raskinula tu veridbu i 1903. godine udala se za glumca Ristu Spiridonovića. Tokom 1903. i 1904. godine igrala je u niškom pozorištu Sinđelić s velikim uspehom, ali nije uspela da postigne veći uspeh jer je već 1905. godine umirla od tuberkuloze.[4]

Dimitrije-Mitica Marković (1896 – 1949) uredi

Dimitrije Mitica Marković sin je glumice i rediteljke Milke Marković i glumca glumca Mihaila Markovića. Ovaj srpski glumac, reditelj i pevač poslednji je izdanak čuvene srpske glumačke dinastije pop-Luke iz Vranjeva. Kao školovani glumac i pevač nastupao je u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu i Narodnom pozorištu u Banjoj Luci, a kao operski pevač priređivao je umetničke koncerte širom Srbije.[24]

Glavni članak: Dimitrije Mitica Marković

Napomene uredi

  1. ^ Današnji Novi Bečej
  2. ^ Po starom kalendaru
  3. ^ Vasa Stajić, u svojoj knjizi Velikokikindski dištrikt, navodi: „Luka Popović, sin Timoteja, ratara iz Vranjeva učio 1825-6. u Karlovcima drugu gramatiku, a 1829-3. svršio je ovde drugi razred čovečnosti kao odličan učenik.”
  4. ^ Dodavanje nastavka ić prezimenu u to doba srpskog romantizma. Naročito su to nastojali mladi, đaci, studenti i intelektualci uopšte. Pogotovo oni koji su se sve do Prvog svetskog rata vraćali u Srbiju. Posle Prvog svetskog rata promene prezimena sve su ređe.
  5. ^ Tada je na selu bilo nemoguće računati na bilo kakvo zaposlenje dece, posebno ženske, koja su završila samo osnovnu školu. Za njih je udaja bila jedino rešenje, a u slučaju dece popa Luke sve do stupanja u Srpsko narodno pozorište ni jedna se nije udala.
  6. ^ Na početku karijere nastupala je pod svojim devojačkim prezimenom, kao Zorka Kolarović. Udajom ѕa Milana Teodosijevića menja prezime u Zorka Kolarovićeva-Teodosijević. Od 1887. godine njeno ime pojavljuje se na pozorišnim plakatima sa greškom – potpisana je kao Todosićka umesto Teodosijevićka, posle čega se greška iznova ponavlja, dok konačno Todosić ne postane njeno usvojeno prezime. Ne postoji pisani dokument o tome da li je Zorka namenski promenila svoje prezime.

Reference uredi

  1. ^ a b Stojković 1979, str. 139
  2. ^ „DOBRINOVIĆ Zorka”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  3. ^ a b v Mečkić, Lazar. „Luka Popović”. NOVI BEČEJ - ONLINE. Arhivirano iz originala 17. 03. 2022. g. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  4. ^ a b v g Stojanović 2016, str. 7-17 harvnb greška: više ciljeva (2×): CITEREFStojanović2016 (help)
  5. ^ Mečkić, Lazar. „Draginja Ružić, rođena Popović prva srpska profesionalna glumica”. NOVI BEČEJ - ONLINE. Arhivirano iz originala 16. 01. 2017. g. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  6. ^ „Trideset nadgrobnih spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika, na Almaškom groblju u Novom Sadu, O.Nov”. Spomenici kulture u Srbiji. Nacionalnog centra za digitalizaciju. Pristupljeno 1. 3. 2017. 
  7. ^ „POPOVIĆ Katarina”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  8. ^ a b Stojković 1979, str. 244-245
  9. ^ MEČKIĆ, LAZAR. „Draginja Ružić, rođena Popović prva srpska profesionalna glumica”. NBO : Novi Bečej - Online. Arhivirano iz originala 16. 01. 2017. g. Pristupljeno 14. 1. 2017. 
  10. ^ Članak Borivoja S. Stojkovića u Enciklopediji Jugoslavije JLZ (7 tom, R-Srbija) 1968.
  11. ^ „KOLAROVIĆ Ljubica”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  12. ^ „POPOVIĆ Laza”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  13. ^ Stojković 1979, str. 145-146
  14. ^ „DOBRINOVIĆ Jelisaveta-Jeca”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  15. ^ a b Marković, O. (2011). „Maksimović Vujić, Sofija”. Srpski biografski rečnik. Knj. 5, Kv-Mao (PDF). Novi Sad: Matica srpska. ISBN 978-86-7946-085-1. Pristupljeno 19. 1. 2017. COBISS.SR 266200327
  16. ^ Kosanović, Dejan (11. 9. 2003). „Prva bioskopska predstava”. Vreme. 662. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  17. ^ Janoš, Saša. „Istorija radijskog pevanja narodne muzike od 1935. do 1975. godine”. Riznica Srpska. Arhivirano iz originala 05. 01. 2017. g. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  18. ^ Loš, Tatjana (2. 3. 2016). „Prva pozorišna Koštana”. Večernje Novosti. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  19. ^ „MARKOVIĆ MILKA”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  20. ^ MEČKIĆ, LAZAR. „Luka Popović”. NBO - Novi Bečej On-line. Arhivirano iz originala 17. 03. 2022. g. Pristupljeno 9. 9. 2017. 
  21. ^ Stojković 1979, str. 511-512
  22. ^ Stojković 1979, str. 419—420
  23. ^ Stojković 1979, str. 421
  24. ^ „MARKOVIĆ Dimitrije-Mitica”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 9. 9. 2017. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Глумачка_династија_Поповић&oldid=27674345”