Koritnjak (planina)
Planina Koritnjak, koja se navodi i pod imenom Koritnik[1] je planina u jugoistočnoj Srbiji, koja u geološkom i geografskom smislu pripada karpatsko-balkanskoj grupi planina na samoj granici sa starijom Srpsko-makedonskom masom.
| Koritnjak | |
|---|---|
.jpg) Koritnjak, pogled na severozapadne padine | |
| Geografske karakteristike | |
| Ndm. visina | 808 m |
| Koordinate | 43° 17′ 37″ S; 22° 00′ 29″ I / 43.2936843° S; 22.0079756° I 43° 17′ 37″ S; 22° 00′ 29″ I / 43.2936843° S; 22.0079756° I |
| Geografija | |
  Koritnjak | |
| Države |  Srbija |
| Regije | Istočna Srbija |
| Oblast | Niška kotlina |
| Grupa | Karpatsko-balkanska |
| Geologija | |
| Starost stena | Preko 26,4 milenijuma. |
Planina Koritnjak prostire se pravcem severozapad-jugoistok u visinskim zonama od 250 do 808 metara nadmorske visine. Počinje severno od Niške Banje, i nastavlja se jugoistočno, kao severozapadni ogranak Suve planine.[2]
Nazivi
urediPlanina Koritnjak — Planina Koritnik
Geografija
urediPoložaj i prostranstvo
urediKoritnjak je lociran na južnom obodu Niške kotline, u gradskoj opštini Niška Banja na području grada Niša u Nišavskom okrugu, kao sastavni deo kompozitne Nišavske doline i severozapadni ogranak, istog naziva (808 m), Suve planine (1.810 m), u severozapadnom podnožju Crnog kamena (867 m), jednog od suvoplaninskih vrhova.
Koritnjak se nalazi 4 km južno od međunarodnih komunikacija;
- železničke pruge (Beč–Budimpešta–Beograd–Niš-Sofija–Istanbul)
- magistralnog puta, grane В (Niš–Sofija–Istanbul) glavnog koridora 10 (Salcburg–Ljubljana–Zagreb–Beograd–Niš–Skoplje–Veles–Solun).
Vrh Koritnjak je saobraćanicama udaljen od opštine Niška Banja 3,5 km, i Niša, 12,5 km.
Površina prostora na kome je smešten Koritnjak iznosi 2,5 km². Ovaj prostor graniči se naseljima Prva Kutina sa zapadne, Niškom Banjom sa severne, Rautovom i Jelašnicom, sa istočne i obroncima Crnog kamena (867 m), Suve planine, sa južne strane.
U podnožju severoistočnih padina krečnjačkog Koritnjaka na širokoj i blago nagnutoj terasi (nastaloj tokom geološke prošlosti, akumulacijom bigra i radom fluvijalnog i denudacionog procesa) razmeštena je Niške Banje i niško naselje Nikola Tesla. (vidi donju sliku).[3]
Geomorfologija
urediPlanina Koritnjak predstavlja tipski predeo pokriven krasom, u odmaklom stadijumu morfološko-hidrološkog razvitka, na površini od oko 2,5 km², na kome je otkriveno dvadesetak vrtača različitih dimenzija. Vrtačasti kraški oblici mogu se naći i upodnožju Koritnjaka u Niškoj Banji. Tako se na banjskom prostoru mogu videti oblici antropogene geomorfologije, na donjoj terasi koja se diže odsekom od nišavske ravni visokim 18 do 22 metara, i na kojoj su postojala levkasta udubljenja vrela, veoma bogata kalcijum-karbonatom koji se taložio na njihovom ušću, pošto se tu razlivao.[1]
Krečnjački blok Koritnjak uklješten je između tri raseda: Zaplanjskog, na severozapadu, Nišavskog raseda na severu i Studenskog raseda na severoistoku. Duž Studenskog raseda usekao se Rautovački potok, koji ima poseban uticaj na kvalitet voda termalnih vrela Niške Banje.
Sa strmih i do skora ogolelih strana Koritnjaka, zbog nemogućnosti da uvek primi sav atmosferski talog, u vreme letnjih pljuskova i otapanja snega, tekle su bujice površinske atmosferske vode, koja je nanosila veliku štetu okolnim naseljima. Jedna od bujica slivala se ispod sela Koritnjaka ka severozapadnom delu Niške Banje, i stvorila „koritasti“ žleb po kome su selo i uzvišenje (visoko 808 m), dobili naziv.[1]
Geološka prošlost
urediPlanina Koritnjak se nalazi na granici najstarije, rodopske mase na Balkanskom poluostrvu i mlađih nabranih planina. Rodopskoj masi pripada Seličevica, a mlađim nabranim planinama Koritnjak. Izdizanjem rodopske mase, izdigla se planina Seličevica i postala kopno još u paleozoičko doba. Novostvoreno kopno okruživala su mnoga mora, koja su u prošlosti Zemlje pokrivala površinu prostora na kome se danas nalazi Niška kotlina.
U okolini Koritnjaka na pojedinim delovima Suve planine pronađeni su krečnjaci i laporci sa fosilima, pomoću kojih je utvrđeno da ovi sedimenti pripadaju periodu jure. Što je pokazatelj transgresije jurskih mora i do prostora na kome je sada Koritnjak.
Za vreme eocena, okolina Suve planine bila je kopno. To stanje iz osnova promenili su pokreti u Zemljinoj kori koji su verovatno počeli još u kredi, a najveću snagu dostigli u oligocenu i miocenu. Za vreme tih pokreta nišavska oblast je bila nabrana jače nego bilo koja druga na Balkanskom poluostrvu. Tada su se izdigle krečnjačke mase od kojih su nastale Suva planina, Seličevica i Koritnjak. Za to doba vezuje se i postanak raseda i stvaranje velikih udolina u njima. Svetolik Stevanović tvrdi: „Nišavska udolina morala je biti stvorena do kraja miocena, jer je u pliocenu već bila potopljena velikim jezerom sa kojim počinje jezerska perioda.”[4]
U jezerskom periodu razvoja nišavske doline, prema rezultatima istraživanja, mogu se izdvojiti tri faze ili tri jezerska poda (terase).[5]
| Jezerske faze | Karakteristike jezerskih faza |
|---|---|
| U najstarijoj jezerskoj fazi površina jezera dostigla je visinu od 830 metara u odnosu na današnju nadmorsku visinu. Iz vode je virio samo greben Suve planine i vrh Seličevice, dok je Koritnjak bio potopljen. Posle dužeg mirovanja pri kraju faze nastupilo je doba intenzivnih tektonskih pokreta, koji su izmenili konfiguraciju jezerskog dna i izazvali relativno brzo spuštanje novog nivoa sa 830 na 610 metara. | |
| Ovu jezersku fazu karakteriše smirivanjem pokreta, i pad visine vode, što je povećalo kopnene površine. Pri samom kraju faze ponovo je došlo do velikih pokreta, pa je nivo jezera sišao na 500 metara. U ovoj fazi došlo je i do glavnog izdizanja prečaga između basena, čime su obeležene konture današnjih kotlina na prostoru Jugoistočne Srbije. | |
| U poslednjoj jezerskoj fazi nekada veliko jezero raspalo se u četiri manja, koja su ispunila Nišku i susedne kotline. Niško jezero izgledalo je tada kao zaliv većeg jezera, koje je zauzimalo leskovačko-aleksinačko pomoravlje. Jaki tektonski pokreti javili su se i na kraju ove faze, koja pripada gornjem pliocenu. Ovi tektonski pokreti izazvali su promene u visinama zemljišta, zbog čega je nastupilo brzo oticanje jezera i formiranje pliocenske Nišave. | |
U formiranju današnjeg reljefa Koritnjaka učestvovala je i Nišava. Kada se pojavila kao reka krajem pliocena, Nišava je tekla u podnožju Koritnjaka na 350 do 360 metara nadmorske visine, odnosno 150 do 160 metara više od današnje površine tla kod železničke stanice „Niška Banja“. Tragovi njene najstarije terase vidljivi su i na nadmorskoj visini od 450 do 460 metara.[6]
Nišava je u podnožju Koritnjaka (na prostoru današnje Niške Banje) usekla četiri terase tako da se teren stepenasto spušta idući od Koritnjaka ka Nišavi. Na najvišoj terasi od 50 metara relativne visine (248 m apsolutne visine) nalaze se zgrade i banjski park, na terasi od 35 m relativne visine kuće ranijeg sela „Banja“, a na terasi od 20 m relativne visine deo naselja oko osnovne škole. Najniža terasa od 10 m relativne visine je pod livadama.[6]
Zato možemo reći da je današnji oblik šireg reljefa oko Koritnjaka proizvod raseda, voda Niškog jezera i reke Nišave.
Seizmološke karakteristike
urediU seizmolološkom pogledu teritorija Koritnjaka, kao i teritorija Suve planine u čijem se podnožju ona nalazi, spada u red trusnih oblasti na području Srbije. Ovaj deo Balkanskog poluostrva je deo seizmički veoma aktivnog područja u oblasti Mediteransko-transazijskog seizmičkog pojasa. U složenim rasednim zonama pod suvoplaninskim obodom i na prostoru Sićevačke klisure i Niške Banje povremeno je izražena neotektonska aktivnost. Ona se manifestuje u seizmičkim pojavama sa uticajima potresa na hidrološke karakteristike podzemnih i površinskih voda i morfološkim promenama reljefa. Na razaranje na širem području Koritnjaka u drugoj polovini 19. veka, uticalo je čak 17 seizmičkih potresa (1851, 1855, 1858. i 1866).[7]
Svakodnevnu egzistenciju prostora Koritnjaka ponekad je prilično remetio i „nastavak” seizmoloških aktivnosti. Iste su bila s različitim intenzitetom, gotovo u neprekidnom nizu godina, posebno vezano za sledeća dva uočljiva perioda od sredine sedme pa do sredine devete decenije 19. veka. Jači zemljotresi su zabeleženi 1867, 1868, 1869, 1870, 1871. i 1872, kao i 1876, 1878, 1879, 1881, 1883, 1885. i 1886. godine. I oni su, kao i prethodni, svakako „ostavili” neznatne ili upadljive posledice na geografiju Koritnjaka, Niške Banje i Niške kotline u celini.[7]
Na seizmološkoj karti hazarda regiona, Koritnjak i Niška Banja (RSZ 2010) za povratni period od 500 godina nalazi se u zoni VIIIº MSK skale.[a][8]
Demografija
urediU naselju Koritnjak, jedinom naselju na ovoj planini već nekoliko godina nema stanovnika. U naselju ima još nekoliko praznih i oronulih kuća.
.jpg)
Prema popisu iz 2002. u istoimenom selu Koritnjak nije bilo stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 8 stanovnika). Koritnjak je 2002. godine, nakon raseljavanja ostalo bez stalnih stanovnika.[1].[9]
Ovo naselje je u potpunosti bilo naseljeno Srbima (prema popisu iz 1991. godine).
.jpg)
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Klimatske odlike
urediProsečna godišnja temperatura vazduha (11,74 °C) svrstava Koritnjak i njenu okolinu (nišku kotlinu) u predele sa umerenokontinentalnom klimom i najtoplije područje Srbije.[11][12][13] Srednja mesečna temperatura, mereno za period (1950—2009) pokazuje pravilan raspored sa pojavom jednog istaknutog minimuma u januaru i maksimuma koji je gotovo istovetan tokom jula i avgusta, sa srednjom godišnjom temperaturom od 11,74 °C. Najtopliji mesec je jul sa prosečnom temperaturom od 21,4 °C (i u proseku, topliji od avgusta za 0,2 °C), a najhladniji januar sa srednjom temperaturom od -0,2 °C.[14]
Zime su na Koritnjaku duge, ali ne previše hladne. Traju u proseku 99 dana sa srednjom temperaturom od 1,53 °C. Pozitivna januarska i visoka srednja zimska temperatura ukazuje na opšti karakter zime. Međitim, ne tako retko mogući su i kraći periodi sa negativnim temperaturama. Srednji broj mraznih dana nije veliki (77,2), ali oni se javljaju od septembra do aprila. Takođe, nije retka ni pojava ledenih dana. Gotovo svaki četvrti januarski dan na koritnjaku bi se mogao svrstati u kategoriju ledenih dana.[11]
Proleće i jesen su u pravom smislu na Koritnjaku i u njegovoj okolini, prelazna godišnja doba. Proleće je duže od jeseni za osam dana, ali jesen je toplija od proleća za 0.2 °C.[15]
Leto je na Koritnjaku dugo i toplo. Traje 108 dana (15 dana duže od kalendarskog leta) sa srednjom temperaturom od 21,37 °C. Tokom jula i avgusta gotovo svi dani su sa temperaturom iznad 25 °C (letnji dani), svaki drugi je tropski dan (učestalost je u avgustu 14,9 dana), a zabeležene su i tropske noći (3,7 dana).
| Godišnje doba | Zima | Proleće | Leto | Jesen |
|---|---|---|---|---|
| Srednja temperatura | 1.53 °C | 11.87 °C | 21.37 °C | 12.07 °C |
Godišnje u proseku padne 589,6 mm kiše i snega po kvadratnom metru[14] i bude u proseku 123 kišovita dana i 43 dana sa snegom. Prosečan broj dana sa snežnim pokrivačem je 45,0, sa maglom 13,7 i gradom 1,1.
Prosečni vazdušni pritisak je 992,74 milibara.
Vazdušna strujanja na teritoriji Koritnjaka i šire okoline su normalno zastupljena, bez ekstremnih i izrazito rušilačkih karakteristika sa prosečnom brzinom vetra nešto manjom od 3 bofora. Preterano visoki i udarni termički iznosi u letnjem periodu, ublaženi su konstantnim vazdušnim strujanjima i povoljnom izmenom dolinskog i planinskog vazduha sa padina Suve planine i nišavske doline iz pravca Sićevačke klisure. Iz istih razloga i pojava maglovitosti na području Koritnjaka nije tipična; a ukoliko se i manifestuje vezana je skoro uglavnom za zimski period i dosta uzan dolinski pojas oko reke Nišave u podnožju KOritnjaka. U toku godine na širem prostoru Koritnjaka prosečno je 57,7% dana sa vetrom, a 42,3% dana su tisane.
Najizrazženiji su severozapadni i zapadni vetar, koji donose zahlađenje i padavine, zatim slede severoistočni i istočni vetar (Košava), zatim južni i jugoistočni, koji ne ispoljavaju veću snagu, i u isto vreme donose toplotu. Severni vetar, niškobanjskom kraju donosi najveći pad temperature. Na širem prostoru Koritnjaka, od svih vetrova, najmanje je zastupljen severozapadni vetar.[11]
Maksimalna ikad zabeležena temperatura bila je 44,2 °C 24. jula 2007, a najniža -23,7 °C 25. januara 1963.[16][17] Maksimalna količina padavina registrovana je 5. novembra 1954. i iznosila je 76,6 mm. Najveća debljina snežnog pokrivača iznosila je 62 cm, od 23. do 25. februara 1954.[16]
Klimatske promene Niša, Niške Banje koja je na severnim padinama Koritnjaka, prati meteorološka stanica koja se nalazi u niškoj tvrđavi na 202 metra nadmorske visine i koja beleži podatke o vremenu od 1889.[16] Srednje temperature i količine padavina za period od 1961. do 1990. prikazane u sledećoj tabeli za Grad Niš identične su i za Nišku Banju:[14]
| Klima Niša (prosek 1961—1990) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 3,8 (38,8) |
7,1 (44,8) |
12,3 (54,1) |
18,0 (64,4) |
22,9 (73,2) |
25,9 (78,6) |
28,0 (82,4) |
28,5 (83,3) |
24,8 (76,6) |
18,9 (66) |
11,7 (53,1) |
5,4 (41,7) |
17,3 (63,1) |
| Prosek, °C (°F) | −0,2 (31,6) |
2,5 (36,5) |
6,7 (44,1) |
11,9 (53,4) |
16,6 (61,9) |
19,5 (67,1) |
21,3 (70,3) |
21,1 (70) |
17,2 (63) |
11,9 (53,4) |
6,4 (43,5) |
1,7 (35,1) |
11,4 (52,5) |
| Srednji minimum, °C (°F) | −3,5 (25,7) |
−1,3 (29,7) |
1,8 (35,2) |
6,1 (43) |
10,4 (50,7) |
13,4 (56,1) |
14,5 (58,1) |
14,4 (57,9) |
11,1 (52) |
6,5 (43,7) |
2,4 (36,3) |
−1,4 (29,5) |
6,2 (43,2) |
| Količina padavina, mm (in) | 41,3 (16,26) |
40,3 (15,87) |
45,3 (17,83) |
51,3 (20,2) |
66,7 (26,26) |
69,7 (27,44) |
43,6 (17,17) |
43,3 (17,05) |
43,6 (17,17) |
34,1 (13,43) |
56,8 (22,36) |
53,6 (21,1) |
589,6 (232,13) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Zahvaljujući ovakvim karakteristikama klime, Koritnjak zajedno sa Niškom Banjom i njegovom okolinom, prema termičkim pokazateljima, imaju veliki potencijal u pogledu razvoja turizma, naročito izletničkog i rekreacionog. Zbog povoljnog položaja i ruže vetrova na vrhu Koritnjaka izgrađena je jedno od napoznatijih poletišta za paraglajdin u Evropi. Izletnička sezona traje 206 dana, a kupališna i rekreaciona (na otvorenim prostorima) 88 dana.[18][19]
Termalne pojave i izvori Koritnjaka
urediTermomineralni izvori Niške Banje izbijaju pod visovima Koritnjaka. Oni su u rasednoj zoni, ograničenoj severnim stranama kretacejskih krečnjaka Kovanluka. Ti su krečnjaci ispresecani mnogobrojnim dijaklazama ispunjeni belim kalcitskim žilicama. U samoj podnožju Koritnjaka, na nišavskoj terasi zastrveni su debelim slojem bigra, čija je prosečna debljina naslaga oko 10 m, ali mestimično i do 20 m.[20]
U termalnom području oko Koritnjaka, utvrđeni su rasedi (sa svih strana osim sa one koja se veže za Suvu planinu). Tu počinje, i snop zaplanjskih raseda pravcem severozapad—jugoistok, duž kojih je spuštena Zaplanjska kotlina.
Najizdašniji izvori Koritnjaka izbijaju na „podmlađenim rasedima“; terma Suva banja[b] na studenskom; Glavno vrelo na ukrštanju tog i zaplanjskog raseda. Sem ovih, u razbijenom izvorištu termalne zone Niške banje, uočena je pojava i drugih izvora; vrela Malo grlo (oko 320 m istočno od Suve banje) i povremenog, vrlo slabog termalnog izvora Avuz (kaptiranog u u današnjoj Školskoj česmi).
Istraživanja su ukazala da termalne terase nisu postale samo taloženjem bigra iz vode glavnog vrela, već i iz drugih izvora na zagatu. Novi profili bigrenih saliva, otkriveni prosecanjem pristupnog puta za niškobanjsku pećinsku termu 1968. potvrđuju, da se na relativnom zagatu, isticanje termomineralne vode vršilo iz niza izvora verovatno na celom niškobanjskom podnožju Koritnjaka.[20]
Poreklo termalnih voda
urediNa osnovu geoloških i hidrogeoloških istraživanja,[21][22] pretpostavlja se da je termalne vode koje izviru iz Koritnjaka i snabdevaju Nišku Banju vadozna, meteorska voda sa sliva Suve planine koja ponire u veće dubine gde se zagreva, pa ponovo izbija na površinu koristeći Nišavski rased.
Sabirnu oblast voda ispod Koritnjaka predstavlja pojas koji se pruža između Studeničkog i Zaplanjskog raseda pravcem severozapad-jugoistok na dužini od oko 50 km i površina oko 150 km2. Najveći deo sabirne oblasti čine lijaski peščari, koji su pokriveni intenzivno skrašćenim krečnjacima Suve planine i Koritnjaka.
U dubinu, ova voda prodire do kontakta crvenih peščara i škriljaca koji je ispred Nišavskog raseda na dubini od oko 1.500 m, na kojoj se voda, uz lagano kretanje, može da zagreje do preko 50 °C. Sabirna oblast u južnom delu nalazi se na 2.000 m iznad ovog kontakta, te je voda na rasedu pod dovoljnim hidrostatičkim pritiskom da se popne do površine. Prilikom penjanja, voda se rashlađuje usled priliva hladnije vode iz viših horizonata peščara i hladne kraške vode.[23]
Tek početkom 20. veka dokazano da je topla voda koja izvire iz Koritnjaka mineralna, jer pored alkalija sadrži i minimalne količine gvožđa, aluminijuma, sulfata, nitrata i borata. Zbog svega toga uvrštena je u akratoterme. Međutim, prava balneološka vrednost ovih voda bila je nepoznata do 1909, kada je radioaktivnost ustanovio dr Marko Leko.[20]
Tlo i vegetacija
urediU pogledu sastava tla i razmeštaja vegetacije na širem prostoru Koritnjaka, dominiraju, šume, pašnjaci, vinogradi, bašte i voćnaci. Klimatske uslovljenosti „nametale“ su i zastupljenost nekih vrsta submediteranskog bilja na ovom prostoru.
U vremenu od 1870. do 1878. a negde i do 1880. godine, i kasnije, postojali su veliki kompleksi šuma i lugova. U šumama tog planinskog predela, uklopljenog između Suve planine i Nišavske kotline, glavno šumsko drvo bila je bukva, zatim hrast, gabrić, klen (kun), jasen i jorgovan. Na šumskim proplancima bile su česte obložine - šumski pašnjaci na kojima je napasana stoka. Obložine su postepeno razorene kasnijom devastacijom prirodne vegetacije, induciranim vododerinama (četvrtog stepena denudivnosti). U novije vreme njenom regeneracijom, agrarnom ekonomskom specijalizacijom i urbanizacijom, vidno je izmenjen predeo geografskog lika Koritnjaka, tako što na većem delu prostora i okoline, dominiraju šume, vinogradarske i voćarske zone i bašte.[24]
U nižim delovima na u podnožju Koritnjaka, a na prostoru Niške Banje, oko Nišave zastupljeno je prirečno drveće: vrba, topola, jova i lužnjak. U podbanjskoj zoni obradivo zemljište čine gajnjače stvorene od jako karbonatne ilovače, peskovite ilovače, peskovito glinovite i lesolike ilovače.
U zonama Koritnjaka, prirodna šumska vegetacija najviše je zastupljena u šumama koje pripadaju klimatogenoj šumi sladuna i cera sa grabićem (Carpino orientalis – Quercetum frainetto-cerris), koja odgovara ovdašnjim vegetacijskim makroklimatskim uslovima. Karakterističnih biocenoza podprovincije mediteranskih planinskih kamenjara i pašnjaka ima u istočnom delu Koritnjaka iznad Jelašnička klisura, na nadmorskoj visini od oko 800 metara.
Turizam
uredi
U Niškoj Banji se tradicionalno već više od 10 godina održavaju takmičenja u paraglajdingu, gde takmičari kreću sa obronaka Koritnjaka, na kome postoji uređena staza za poletanje i spuštaju se u Nišku Banju, a mogu leteti i dalje pa čak i do 80 km.
Najznačanije takmičenje iz paraglajdinga održano u Niškoj Banji bilo je 3. Svetsko prvenstvo u preciznom sletanju paraglajderom, koje je na terenu Koritnjak održano od 7. do 14. avgusta 2005, po odluci međunarodne organizacije FAI. Tim povodom je na širem prostoru Koritnjaka uređeno novo poletište, pozicionirano za pravac vetra koji dominira u ovom području i prilazni put do poletišta na Koritnjaku, tako da je danas do samog poletišta moguće doći putničkim automobilom.
Svake godine sa Korinjaka slede nova takmičenja u paraglajdingu. Avgusta meseca 2007. održano je Predevropsko prvenstvo u preciznom letenju paraglajderom, a u avgustu 2008. i Prvo sveobuhvatno evropsko prvenstvo u paraglajdingu.[25]
Vidi još
urediNapomene
uredi- ^ Intenzitet trusova (zemljotresa) se definiše prema dvanaestostepenoj skali Medvedeva, Karnika i Španhajmera (MSK), i to u odnosu na oštećenje tri tipa objekata: (A) od nepečene cigle, bondruka, naboja i neobrađenog kamena; (B) od opeka, balvana, tesanog kamena i prefabrikovanog materijala; i (C) od armiranog betona (skeletne konstrukcije) i dobro vezanog drveta.
- ^ Šijački dr Milan navodi i naziv Vrelo princa Tomislava za Suvu banju
Izvori
uredi- ^ a b v g „Marija Martinović, Koritnjak-– raseljeno seosko naselje početkom 2002. godine:Originalan naučni rad” (PDF). Pristupljeno 10. 05. 2012.
- ^ Martinović Ž., (1995): Koritnik, Enciklopedija Niša, Priroda, prostor, stanovništvo, Izdavačko preduzeće „Gradina“, Niš
- ^ Enciklopedija Niša (1995), tom Priroda, prostor, stanovništvo, Gradina, Niš.
- ^ Svetolik Stevanović, (1941) Niška Banja, Beograd. pp. 9.
- ^ a b Janković, T. Petar, (1909) Istorija razvitka nišavske doline, Srpska Kraljevska Akademija, Beograd.
- ^ a b Grupa autora (1983). Geografske odlike Niškog područja U:Istorija Niša, od najstarijih vremena do oslobođenja od turaka 1878. godine knjiga I. Niš: Gradina i Prosveta.pp. 1-15.
- ^ a b Vacovъ S. (1908): Gradivo za seizmografiяta na Bъlgariя. Periodičesko spisanie, knj. LXIX, sv. 1-2, Bъlgarsko knižovno družestvo vъ Sofiя; Plovdiv, pp. 96-142.
- ^ Luka Pešić:Opšta geologija, Endodinamika, Beograd. 1995. ISBN 978-86-80887-58-6.
- ^ Marko V. Milošević, Milovan Milivojević, Jelena Ćalić. SPONTANEOUSLY ABANDONED SETTLEMENTS IN SERBIA–PART 1, GEOGRAPHICAL INSTITUTE “JOVAN CVIJIĆ” SASA, 2010
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ a b v Grupa autora (1983). Karakteristike podneblja U:Istorija Niša, od najstarijih vremena do oslobođenja od turaka 1878. godine knjiga I. Niš: Gradina i Prosveta.pp. 15-17
- ^ Ducić, V., Radovanović, M. (2005). Klima Srbije. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1-179
- ^ Milosavljević, M. (1969). Klimatske karakteristike udoline Velike i Južne Morave. Zbornik radova Geografskog instituta „Jovan Cvijić“, knj. 22, 145-199.
- ^ a b v „Monthly and annual means, maximum and minimum values of meteorological elements for the period 1961—1990.”. Pristupljeno 13. 05. 2009.
- ^ Kostić, M (1958). Niška banja (sveska V izd.). Beograd: Zbornik radova Geografskog instituta „Jovan Cvijić“. str. 111—130.
- ^ a b v „Observatory: Niš (founded in 1889)”. Pristupljeno 16. 05. 2009.
- ^ Radovanović, M., Ducić, V. (2004). Kolebanje temperature vazduha u Srbiji u drugoj polovini XX veka. Glasnik Srpskog geografskog društva, sveska 84 (1).
- ^ Vasiljević, Z. (1999). Klima Niša. Savetovanje „Meteorološki podaci - nacionalno blago“, Republički Xidrometeorološki Zavod Srbije, Beograd, 366-375
- ^ Maćejka, M. M. (1985). Klima banja uže Srbije. Beograd: Srpsko geografsko društvo.
- ^ a b v Grupa autora, Geografske odlike niškog područja, Termalne pojave i izvori. U: Istoriji Niša, knjiga I, Gradina, Niš 1986 pp. 22-25
- ^ Luković M, Petković K. Niška Banja, geološki sastav šire okoline banje i pojava termalnih radiokativnih izvora. Beograd, Srpska kralj.akademija. Glas. CLVIII,1933: 2-37
- ^ Petković K. V. Geološki sastav i tektonski sklop Suve planine. Posebno izdanje, Beograd, Srpska kralj.akademija. 1930
- ^ Vujanovic V, Teofilović M, Arsenijević M. Regionalna proučavanja mineralnih voda i banja u Srbiji i AP Vojvodini i njihove osnovne geološke, geohemijske i genetske karakteristike. Beograd Institut za geološko-rudarska istraživanja i ispitivanja nuklearnih i drugih mineralnih sirovina. 1971:7: 125-6.
- ^ Ranđelović, N., Ranđelović, V., Zlatković, B. (1996): Flora i vegetacija prirodnih dobara na teritoriji grada Niša (pp. 110-123).-U: Grad u ekologiji - ekologija u gradu. (Ed. Milena Vlajković) - Sekretarijat za zaštitu životne sredine grada Niša, 275 str.
- ^ Vujanović, V. i Teofilović, M. (1983). Banjske i mineralne vode Srbije. Gornji Milanovac: Kulturni centar „Privredna knjiga“.
Literatura
uredi- Milojević, Miloš. S. (1871) Putopis dela Prave (Stare) Srbije. – Beograd: Glavna srpska knjižara uz pomoć Srpskog učenog društva. – I knjiga.
- Milojević, Miloš. S. (1872) Putopis dela Prave (Stare) Srbije. – Beograd: Glavna srpska knjižara uz pomoć Srpskog učenog društva. – II knjiga.
- Milojević, Miloš. S. (1877) Putopis dela Prave (Stare) Srbije. – Beograd: Glavna srpska knjižara. – III knjiga
Spoljašnje veze
uredi
Mediji vezani za članak Koritnjak na Vikimedijinoj ostavi
- Zvanični sajt Opštine Niška Banja
- Institut Niška Banja
- Prostorna upoznavanja Niške Banje u 19. veku
- Stanje i perspektive razvoja banjskog turizma u Srbiji
- Prilog problemu spontane akumulacije radioaktivnih supstanci na terenu[mrtva veza]
- Detaljna geomorfološka karta Bele Palanka 1:100.000
- Most impressive peak of Serbia
- Niške planine: Seličevica, Suva planina, Svrljiške planine, Kalafat - Niška transverzala Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. avgust 2010)
