Википедија

Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije

митрополит црногорско-приморски од 1990. до 2020.

Amfilohije (svetovno Risto Radović; Bare Radovića, 7. januar 1938 — Podgorica, 30. oktobar 2020) bio je mitropolit crnogorsko-primorski i episkop banatski (1985—1990).

Amfilohije Radović
260p
Mitropolit Amfilohije na proslavi 700 godina manastira Tronoša
Osnovni podaci
Pomesna crkvaSrpska pravoslavna crkva
Činmitropolit
Titulaarhiepiskop cetinjski, mitropolit crnogorsko-primorski, zetsko-brdski i skenderijski i egzarh sveštenog trona pećkog
SedišteCetinje
Posljednja eparhijaMitropolija crnogorsko-primorska
Godine službe1990—2020.
PrethodnikDanilo Dajković
NaslednikJoanikije Mićović
Prethodna eparhijaEparhija banatska
Godine službe1985—1990.
PrethodnikSava Vuković
NaslednikAtanasije Jevtić
Lični podaci
Svetovno imeRisto Radović
Datum rođenja(1938-01-07)7. januar 1938.
Mesto rođenjaBare Radovića, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti30. oktobar 2020.(2020-10-30) (82 god.)
Mesto smrtiPodgorica, Crna Gora
Potpis

Njegova počasna i liturgijska titula je glasila: arhiepiskop cetinjski, mitropolit crnogorsko-primorski, zetsko-brdski i skenderijski i egzarh sveštenog trona pećkog.

Biografija uredi

 
Student bogoslovskog fakulteta Risto Radović oko 1964. godine.

Rođen kao Risto Radović, sin Ćira i Mileve (rođ. Bakić) Radović, na Božić 7. januara 1938. u Barama Radovića u Donjoj Morači. Završio je Bogosloviju Svetog Save u Beogradu. Na Bogoslovskom fakultetu Srpske pravoslavne crkve u Beogradu diplomirao je 1962. godine. Pored teoloških nauka, na Filozofskom fakultetu u Beogradu, studirao je klasičnu filologiju. Postdiplomske studije nastavlja u Bernu i Rimu. Odatle prelazi u Atinu, u kojoj, za vreme sedmogodišnjeg boravka, pored svakodnevne parohijske službe, doktorira, a tezu, koju piše na grčkom jeziku, o Svetom Grigoriju Palami, brani uz najvišu ocenu. Potom, godinu dana provodi na Svetoj Gori, a onda je pozvan da predaje na Ruskom pravoslavnom institutu Sveti Sergije u Parizu od 1974. do 1976, gde uz ostalih pet jezika koje je savladao, usavršava i francuski jezik.

Zamonašio se 1967. u Grčkoj, gde je potom 21. jula 1968. postao jeromonah.[1]

Mitropolit uredi

 
Freska sa likom mitropolita Amfilohija, Saborna crkva Hristovog vaskrsenja u Podgorici.

Po povratku u Beograd je izabran za dekana Bogoslovskog fakulteta i vanrednog profesora, da bi krajem 1985. rukopoložen u čin episkopa i postavljen na katedri episkopa banatskih sa sedištem u Vršcu, odakle je uoči Božića 1991. došao na Cetinje kada biva ustoličen za mitropolita crnogorsko-primorskog, zetsko-brdskog i skenderijskog, i egzarha sveštenoga trona pećkog, preuzevši titulu kojom se prije mitropolita Amfilohija služio vladika Vasilije. Nakon duge komunističke vlasti mnoge crkve su bile zapuštene, a broj sveštenika je umanjen, a čitave generacije su bile pod dejstvom komunističke ideologije, tako da je ustoličen u teško vreme za Srpsku pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori.[2] Amfilohije je podstakao obnovu crkvi i manastira i povećao broj sveštenika.[3] Pokrenuo je 1992. glasilo Crnogorsko-primorske mitropolije Svetigora, a pokrenuo je i široku izdavačku aktivnost.[2] Pokrenuo je i Radio Svetigora 1998. godine.

Predavao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu od 1980. do 2005, kada se povukao zbog mnoštva obaveza. Pored teologije i filozofije, bavi se esejistikom i prevodilaštvom.[2] Vladika Amfilohije uredio je zbornik Jagnje Božije i zvijer iz bezdana 1996,[4] u kome se izlaže pravoslavna filozofija rata. Po prvi put u istoriji njegove mitropolije, mitropoliju su 1993. posetila dva najistaknutija patrijarha, carigradski i ruski.[2] Iste godine po prvi put je Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve održan u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.[2]

Nakon hospitalizacije patrijarha Pavla 13. novembra 2007, Sveti arhijerejski sabor odlučio je da privremeno prenese dužnosti patrijarha srpskog na Sveti arhijerejski sinod na čelu sa mitropolitom Amfilohijem, kao zamjenikom patrijarha. Nakon smrti patrijarha Pavla, 15. novembra 2009, na vanrednoj sjednici Svetog arhijerejskog sinoda izabran je za mjestobljustitelja patrijaraškog trona.

Odlukom Svetog arhijerejskog sinoda od 21. maja 2010, imenovan je za administratora Eparhije raško-prizrenske, a prestao je to biti 26. decembra 2010. nakon uvođenja episkopa lipljanskog Teodosija u tron episkopa raško-prizrenskih.[5] Na redovnom majskom zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora održanom u periodu od 17. do 26. maja, mitropolit Amfilohije je imenovan za administratora novoosnovane Eparhije buenosajreske i južnocentralnoameričke.[6][7][8] Kao administrator misionario je po Južnoj Americi i krstio nekoliko ljudi po pravoslavnom obredu s arhimandritom Rafailom.[9]

Mitropolit Amfilohije bio je drugi po rangu među episkopima u hijerarhiji SPC, odmah nakon patrijarha srpskog. Počasni doktorat Instituta Svetog Sergija u Parizu dobio je u februaru 2012. godine.[10][11]

Zbog bliskosti Amfilohija sa narodom, dobio je nadimak „Đed” ili „Đedo” (kao zajednički djed svim verujućim ljudima) na koji se rado odazivao.

Smrt uredi

 
Grob mitropolita Amfilohija Radovića u kripti Saborne crkve u Podgorici
 
Ploča na grobu mitropolita Amfilohija
 
Živopis sahrane mitropolita Amfilohija, kod njegovog groba

Mitropolit je u bolnicu primljen 6. oktobra 2020. godine zbog zapaljenja pluća uzrokovanog infekcijom novog koronavirusa. Upala pluća bila je zalečena i virusna infekcija prestala što je potvrdio i negativni test, a zabilježeno i zvaničnim lekarskim nalazom. Oporavak je tekao u dobrom smeru, ali nešto sporije nego inače, što je karakteristično za starije pacijente. Mitropolitovo zdravstveno stanje se pogoršalo 29. oktobra, kada je prilikom kontrolnog pregleda primećeno da otežano diše uz bol u grudnom košu. Odmah su urađene sve analize. Snimak je pokazao da je uzrok otežanog disanja i bola pojava pneumomedijastinum, koji se često javlja u situacijama u kojima pacijent ima osetljiva pluća zbog dužine trajanja upalnog procesa i koji su na kiseoničkoj terapiji duži period. Preminuo je 30. oktobra 2020. u 8:20 časova, u Kliničkom centru Crne Gore, posle primanja pričešća.[12][13] Sahranjen je u kripti Saborne crkve Hristovog vaskrsenja u Podgorici 1. novembra 2020. godine.[14][15][16]

Nakon njegove smrti objavljena je knjiga priča, anegdota i legendi književnika Dragana Lakićevića pod naslovom „Štap mitroplita Amfilohija“.[17]

Novinar Perica Đaković je 2022. objavio knjigu intervjua sa mitropolitom Amfilohijem pod nazivom Morački jasnovidac.[18]

Stavovi uredi

Mitropolit Amfilohije bio je protiv održavanja Parade ponosa u Beogradu,[19] kao i protiv održavanja iste manifestacije u Podgorici, rekavši da su sva takva okupljanja „nasilje nad savešću ogromne većine ljudi”.[20]

Mitropolit Amfilohije je više puta u javnosti iskazao stav o potrebi očuvanja Kosova i Metohije u sastavu Srbije. Takođe, otvoreno se zalagao za zajedništvo Srbije i Crne Gore. Te svoje stavove je u jednom od obraćanja u manastiru Morača izrazio rečima „Kosovo je žila kucavica Crne Gore i Srbije, ne samo Srbije”.[21]

Novinar Perica Đaković je objavio dve knjige intervjua sa mitropolitom Amfilohijem, „Morački jasnovidac” i „Hristos se rodi”.[22]

Priznanja uredi

 
Mitropolit Amfilohije

Odlikovanja[23] uredi

  • Orden Njegoša prvog reda Republike Srpske (1994)
  • Orden Lomonosova Nacionalnog komiteta društvenih nagrada Ruske Federacije (2001)
  • Orden Svetog Aleksandra Nevskog prvog stepena Ruske Akademije za bezbjednost, odbranu i pravni poredak (2003)
  • Orden za vjeru i vjernost Fonda Andreja Prvozvanog i Centra nacionalne slave Rusije (2006)
  • Orden Svetog Kirila Turovskog Bjeloruske Pravoslavne Crkve (2008)
  • Orden Svetog ravnoapostolnog kneza Vladimira Ukrajinske Pravoslavne Crkve (2012)
  • Orden Svetog arhangela Mihaila Akademije nauka iz oblasti bezbjednosti iz Moskve (2013)
  • Orden u spomen na napore na dobro Svete Crkve povodom 1025-godišnjice krštenja Rusije Ruske pravoslavne crkve (2013)
  • Orden Svetog Georgija Velikomučenika i Pobjedonosca Eparhije budimljansko-nikšićke (2013)
  • Orden Kralja Petra Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918. god. (2014)
  • Orden Svetog strastoterpca cara Nikolaja Romanova — Međunarodne nagrade „Slava Rusije” pod pokroviteljstvom Ruske zagranične Crkve (2014)
  • Orden Svetog cara Nikolaja Romanova, ruska zagranična crkva, 2014.[24]
  • Medalja Jerusalimske Patrijaršije povodom 2000 godina Hrišćanstva (2000)
  • Medalja dobročinstva povodom 50 godina od upokojenja kraljice Jelene Savojske (2002)
  • Medalja Jerusalimske Patrijaršije povodom 1500 g. osvećenja manastira Svetog Save Osvećenog (2002)
  • Medalja Sankt-peterburske pravoslavne duhovne akademije Svetoga apostola i evangeliste Jovana Bogoslova I stepena povodom 30-godina arhijerejske hirotonije i 25-godina služenja na katedri Mitropolije crnogorske i primorske (2015)
  • Zlatna medalja Puškina (2017)
  • Spomenica povodom obilježavanja sedamsto godina (1296—1996) godina Svetog Grigorija Palame, arhiepiskopa solunskog
  • Spomenica Patrijarha konstantinopoljskog Vartolomeja 1991. g.
  • Spomenica Patrijarha jerusalimskog Teofila 2006. g.
  • Spomenica Patrijarha aleksandrijskog Petra VII
  • Spomenica Patrijarha moskovskog i sve Rusije Alekseja II 1999. g.
  • Spomenica Patrijarha moskovskog i sve Rusije Alekseja II 2004. g.
  • Spomenica povodom obilježavanja 1500 godina (502—2002) manastira Svetog Save Osvećenog
  • Spomenica hiljadugodišnjeg jubileja (998—1998) manastira Prepodobnog Ksenofonta na Svetoj Gori
  • Spomenica povodom obilježavanja 2000 godina Hrišćanstva
  • Spomenica povodom obilježavanja 1000 godina Svetog Vladimira
  • Spomenica povodom obilježavanja 120-godišnjice Ekaterinske eparhije
  • Spomenica povodom obilježavanja 10 godina (1996—2006) Mitropolije buenosajreske i južnoameričke
  • Spomenica povodom osvećenja obnovljene crkve Svetog Nikole u Bratešićima u Gornjem Grblju 2009. g.
  • Spomenica povodom obilježavanja 200 godina Puškina
  • Spomenica povodom obilježavanja 200 godina Ljermontova
  • Spomenica povodom obilježavanja 15 godina (1990—2005) Republike Litvanije
  • Spomenica povodom obilježavanja 5 godina (1992—1997) Republike Srpske
  • Spomenica Ruske DUME
  • Spomenica povodom obilježavanja 375 godina Krasnojarska u Sibiru, Rusija
  • Spomenica povodom obilježavanja 200 godina Novočerkaksa, Rusija
  • Spomenica opštine Vergina, Grčka
  • Spomenica Društva za čuvanje spomenika i negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918. godine
  • Spomenica povodom 175 godina (1839—2014) Srpskog pjevačkog društva Jedinstvo iz Kotora
  • Oktobarska spomenica 1991. stvaraocu Republike Srpske 2015. g.

Počasna akademska zvanja[23] uredi

  • Počasni doktorat Moskovske duhovne akademije 2003. godine
  • Počasni doktorat Instituta teologije Beloruskog državnog univerziteta u Minsku 2008. godine
  • Počasni doktorat Pravoslavnog teološkog instituta Svetog Sergija u Parizu 2012. godine
  • Počasni doktorat Sankt-peterburške duhovne akademije 2014. godine
  • Počasni član Slovenske akademije književnosti i umjetnosti u bugarskom gradu Varna 2015. godine

Nagrade uredi

Odabrana dela uredi

 
Mitropolitova bibliografija sastoji se od više od 1.000 tekstova, a njegova izabrana dela objavljena su u 36 tomova
  • „Tajna Svete Trojice po učenju Grigorija Palame”, studija na grčkom, 1973. (doktorska disertacija)
  • „Smisao liturgije”, studija na grčkom, 1974.
  • „Tumačenje Starog zaveta kroz vekove”, Beograd, 1979.
  • „Sinaiti i njihov značaj u Srbiji XIV vijeka”, studija, 1981.
  • „Filokalijski pokret XVIII i početkom XIX vijeka”, studija na grčkom, 1982.
  • „Osnove pravoslavnog vaspitanja”, studije 1983.
  • „Duhovni smisao hrama Svetog Save”, Beograd 1987.
  • „Prepodobni Rafailo Banatski”, Vršac, 1988.
  • „Vraćanje duše u čistotu”, besjede, razgovori, pogledi, Podgorica, 1992
  • „Svetosavsko prosvetno predanje i prosvećenost Dositeja Obradovića”, Vrnjačka Banja. 1994.
  • „Istorijski presjek tumačenja Starog zavjeta”, Nikšić, 1995.
  • „U Jagnjetu je spas”, zbirka pjesama, 1996.
  • „Istorija tumačenja Starog zaveta”, IV izdanje, 2021.[26]

Prevodi:

  • Episkop Nikolaj: „Kasijana”, roman, sa srpskog na grčki 1973.
  • Justin Popović: „Žitije Svetog Simeona i Save”, sa srpskog na grčki 1974;
  • Starac Arsenije Kapadokijski, sa grčkog na srpski,
  • Jovan Zizjulas, Od maske do ličnosti, 1993;
  • „Premudrosti Solomonove” , 1995;
  • „Azbučni Otačnik”, objavljeno u djelovima u časopisima Jevanđeljski Neimar, i Svetigora;
  • Sv. Grigorije Palama, neke besjede objavljene u časopisu Banatski vesnik, brojne studije, besjede i eseje u Svetigori i drugim listovima.
  • „Knjiga Premudrosti Isusa Sina Sirahova” (2007), i brojna druga dela i članci, besede.

Galerija uredi

  •  
    Mitropolit Amfilohije za vreme Časnog posta, 2009. godine
  •  
    Mitropolit Amfilohije u manastiru Tronoša, 2017. godine
  •  
    Mitropolit Amfilohije pričešćuje verni narod u manastiru Tronoša, 2017. godine
  •  
    Mitropolit Amfilohije služi Svetu liturgiju kod Crkve Svete Petke, Sutomore, 2019. godine
  •  
    Litija oko crkve u Barama Radovića, 10. avgust 2019.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ „Pola veka svešteničke službe mitropolita Amfilohija”. spc.rs (na jeziku: srpski). Srpska pravoslavna crkva. 21. 7. 2018. Arhivirano iz originala 28. 03. 2021. g. Pristupljeno 5. 3. 2021. 
  2. ^ a b v g d „Mitropolit crnogorsko-primorski AMFILOHIJE (Radović)”. www.spcportal.org. Arhivirano iz originala 18. 01. 2012. g. 
  3. ^ „Srpska crkva i njena misija u savremenom svetu”. rts.rs. 
  4. ^ Jagnje Božije i Zvijer iz bezdana, Filozofija rata, zbornik sa Drugog bogoslovsko-filozofskog simpozijuma
  5. ^ Амфилохий, митрополит Черногорский и Приморский, Зетско-Брдский и Скендерийский (Радович Ристо) (jezik: ruski)
  6. ^ „Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije u Argentini”. Spc.rs. Arhivirano iz originala 13. 12. 2013. g. Pristupljeno 29. 12. 2011. 
  7. ^ „Mitropolit Amfilohije učestvovao na Drugom saboru pravoslavnih kanonskih episkopa u Južnoj Americi”. Spc.rs. Arhivirano iz originala 13. 12. 2013. g. Pristupljeno 29. 12. 2011. 
  8. ^ „Mitropolit Amfilohije u Eparhiji buenosajreskoj”. Spc.rs. Arhivirano iz originala 17. 02. 2013. g. Pristupljeno 29. 12. 2011. 
  9. ^ „Mitropolit Amfilohije u Peruu | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]”. arhiva.spc.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-07-25. 
  10. ^ „Mitropolitu Amfilohiju počasni doktorat (honoris causa) Instituta Svetog Sergija u Parizu (SPC, 9. februar 2012)”. Arhivirano iz originala 12. 02. 2012. g. Pristupljeno 13. 02. 2012. 
  11. ^ Đurić, Novica. „Hristov sledbenik iz Morače”. Politika Online. Pristupljeno 2022-01-08. 
  12. ^ „Preminuo mitropolit Amfilohije”. RTS. 30. 10. 2020. Pristupljeno 4. 11. 2020. 
  13. ^ Mitropolija potvrdila: Amfilohije se upokojio (B92, 30. oktobar 2020)
  14. ^ „Sahranjen mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije”. RTS. 1. 11. 2020. Pristupljeno 4. 11. 2020. 
  15. ^ U Podgoričkom sabornom hramu sahranjen Mitropolit Amfilohije (TV Hram, 1. novembar 2020)
  16. ^ „U podgoričkom Sabornom hramu sahranjen mitropolit Amfilohije (SPC, 1. novembar 2020)”. Arhivirano iz originala 16. 11. 2020. g. Pristupljeno 02. 11. 2020. 
  17. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Anegdote, priče i legende o mitropolitu Amfilohiju u novoj knjizi Dragana Lakićevića”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-01-15. 
  18. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „„Morački jasnovidac“ – knjiga intervjua sa mirtopolitom Amfilohijem Radovićem Perice Đakovića”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-11-07. 
  19. ^ „B92 - Vesti - Amfilohije: Rađajte se i množite”. Pristupljeno 27. 03. 2012. 
  20. ^ „Amfilohije: Gej parada je nasilje | Mondo”. Pristupljeno 28. 03. 2012. 
  21. ^ Mitropolit Amfilohije: Kosovo je žila kucavica Crne Gore i Srbije, ne samo Srbije 8. januara 2018.
  22. ^ Simić, J. (21. 2. 2023). „ZEMLjOM HODIO, A NEBOM MISLIO: U Matici srpskoj predstavljene knjige Perice Đakovića o mitropolitu Amfilohiju”. Večernje novosti. Pristupljeno 26. 2. 2023. 
  23. ^ a b „Život i delo mitropolita Amfilohija - Novi Standard”. Novi Standard (na jeziku: srpski). 2020-10-30. Pristupljeno 2020-11-08. 
  24. ^ „Mitropolitu Amfilohiju orden Svetog cara Nikolaja | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]”. www.spc.rs. Arhivirano iz originala 21. 09. 2021. g. Pristupljeno 2020-11-08. 
  25. ^ „Uručenje nagrade „Marko Miljanov“ Mitropolitu Amfilohiju”. Srpske Novine CG (na jeziku: srpski). Pristupljeno 9. 2. 2024. 
  26. ^ Stanišić, Dragan. „Jedinstven zbornik”. Politika Online. Pristupljeno 2021-04-01. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi


episkop banatski
1985—1990.
mitropolit crnogorsko-primorski
1990—2020.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Митрополит_црногорско-приморски_Амфилохије&oldid=27548594”