Preljina

Preljina
Preljina;
	Varošica u Preljini
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Moravički
Opština	Čačak
Stanovništvo
— 2011.	1.840
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 54′ 33″ S; 20° 24′ 32″ I / 43.90907° S; 20.40889° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	250 m
	Preljina Preljina na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	32212
Pozivni broj	032
Registarska oznaka	ČA

Preljina je naselje u Šumadiji koje pripada Moravičkom okrugu, odnosno opštini Čačak. Broj stanovnika je 1840 (prema popisu stanovništva 2011.), prema popisu iz 2002. bilo je 1801 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1744 stanovnika).

Nalazi se uz samu ibarsku magistralu, na mestu gde se put razdvaja na tri dela: Čačak (6 km) (E761/763), Gornji Milanovac (16 km), Beograd (145 km) (E763) i za Kraljevo (33 km) i Kragujevac (E761)(50 km).

Geografija uredi

Preljina je sa svih strana okružena planinama: Ovčar, Kablar i Jelica (na jugu i zapadu), Mali i Veliki Vujan (na severu) i Bukovik i Ostrvica (na istoku). Kroz selo protiče reka Čemernica koja se uliva u Zapadnu Moravu.

Ekonomija uredi

Selo počinje naročito da se razvija sredinom devedesetih, kada se u Preljini otvara nekoliko fabrika. Prva je počela sa radom fabrika papira „Papirpak – Diva - Čačak”, na mestu gde je nekada radila tekstilne konfekcije „1. oktobar”. Zatim, se otvara fabrika sunđera „Vapeks”, trenutno jedno od najprofitabilnijih preduzeća u Srbiji. Ubrzo zatim sa radom počinje i cementara „Preljina”, kao i drvna industrija „Delta-matik”. Preduzeće „Uniplast” bavi se proizvodnjom farmaceutske i kozmetičke ambalaže.

Religija uredi

U selu se nalaze tri crkve, svaka jedinstvena i posebna na svoj način:

Saborni hram Sv. Joakima i Ane, sagrađen 1930. godine. Hram je podignut na jednom uzvišenju iznad ibarske magistrale, na mestu gde je tokom turskog ropstva bilo groblje. Sve kosti pronađene tokom iskopavanje temelja su skupljene i sahranjene ispod ulaznog stepeništa. Ovaj hram je jedan od najlepših u ovom delu Srbije;
Crkva Lazarica je hram posvećen Sv. Velikomučeniku srpskom, knezu Lazaru kosovskom; Hram je sagrađen 1998. godine na preljinskom groblju. Karakterističan je po tome što su u njega uzidani povađeni i polomljeni nadgrobni spomenici, od kojih neki stari i više od 150 godina;
Crkva krajputašica Sv. Vasilija Ostroškog je hram krajputaš sagrađen 2000. godine. Nalazi se pored same magistrale, neposredno ispod sabornog hrama. Hram je sagrađen u slavu i čast 2000 godina hrišćanstva.

Pri crkvi Sv. Joakima i Ane i preljinske parohije već duži niz godina aktivno deluje humanitarni fond crkvene opštine Preljina, koji okuplja na stotine članova u zemlji i inostranstvu.

Crkva Lazarica u Preljini u koju su uzidani povađeni i polomljeni nadgrobni spomenici.

Kultura uredi

Od kulturnih i sportskih organizacija posebno mesto zauzimaju kulturno-umetničko društvo „Preljina”, crkveni hor „Sveta Ana”, fudbalski klub „Mladost”, lovačko udruženje „Milenko Nikšić - Čačak”, ribolovački klub „Sveti Nikola” i konjički klub „Milenko Nikšić - Čačak”.

U selu se nalazi hipodrom u vlasništvu konjičkog kluba „Milenko Nikšić - Čačak”. Do početka devedesetih na hipodromu su se redovno održavale konjičke trke u sklopu prvenstva SFRJ, a kasnije SRJ. Onda sledi ekonomski krah kluba i prestanak svih aktivnosti, da bi se 2004. godine krenulo u obnavljanje hipodroma, što je rezultovalo trkom održanoj 2006. godine u zvaničnom šampionatu Srbije i Crne Gore.

U neposrednoj blizini hipodroma se nalazi i sportski aerodrom „Ravan” sa travnatom pistom dužine 600 metara i širine 60 metara, na kome se svake godine održavaju aero-mitinzi.

Centralno mesto u selu zauzima hotel sa tri zvezdice „Motel Livade“. U vlasništvu hotela je i fudbalski stadion, koji već godinama privlači fudbalske klubove iz cele zemlje koji ovde dolaze radi priprema. Neposredno oko hotela, smešteno je nekoliko salona automobila (Opel, Ford, Krajsler, i dr.)

U selu se nalazi i osmogodišnja osnovna škola, koja je do 2004. godine nosila naziv Heroj Radovan Jovanović, da bi od tada promenila naziv u Preljina.

Preljina je poznata po tome što je u martu 2002. godine počela izgradnja fabrike duvana. Kiparska firma European Tobako, u sporazumu postignutim sa tadašnjim predsednikom opštine Čačak Velimirom Ilićem, je trebalo da uloži u izgradnju i opremu oko 50 miliona evra. Međutim, do danas se sa realizacijom plana nije ni počelo.

Od javnih ličnosti koji su potekli iz Preljine su Miloš Minić dugogodišnji visoki funkcioner SFRJ i Dobrivoje Topalović poznati pevač narodne muzike.

Od znamenitijih mesta koja se nalaze u blizini Preljine treba pomenuti banju Gornja Trepča specijalizovanu za lečenje oboljenja kostiju i manastir Vujan, u kome je Gojko Stojčević, nekadašnji patrijarh srpski Pavle, bio iskušenik.

Demografija uredi

U naselju Preljina živi 1440 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,7 godina (38,5 kod muškaraca i 40,9 kod žena). U naselju ima 522 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,45.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[1]
Godina	Stanovnika
1948.	1.210
1953.	1.292
1961.	1.340
1971.	1.437
1981.	1.606
1991.	1.744	1.727
2002.	1.801	1.801
2011.	1.840

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[2]

Srbi	1.787	99,22%
Crnogorci	6	0,33%
Mađari	1	0,05%
Makedonci	1	0,05%
Jugosloveni	1	0,05%
nepoznato	5	0,27%

Stanovništvo prema polu i starosti^[3]


	m	ž
?	3	1
80+	12	20
75—79	25	33
70—74	44	60
65—69	38	61
60—64	51	46
55—59	32	45
50—54	56	57
45—49	105	87
40—44	73	79
35—39	59	57
30—34	48	45
25—29	54	64
20—24	78	53
15—19	59	68
10—14	49	50
5—9	56	50
0—4	42	41
Prosek :	38,5	40,9

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	242	273	331	383	441	519	522

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	71	107	94	117	63	51	12	4	2	1	3,45

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	737	212	482	26	15	2
Ženski	776	139	487	123	25	2
UKUPNO	1.513	351	969	149	40	4

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	352	51	0	7	137
Ženski	235	44	0	5	71
UKUPNO	587	95	0	12	208
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	7	26	39	6	38
Ženski	1	3	43	12	7
UKUPNO	8	29	82	18	45
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	3	6	12	9	2
Ženski	5	6	4	9	15
UKUPNO	8	12	16	18	17
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	4	0	0	5
Ženski	5	0	0	5
UKUPNO	9	0	0	10