Stevo Rauš
Stevo Rauš (Brezičani, kod Prijedora, 23. oktobar 1916 — Beograd, 1. avgust 1998), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.
| stevo rauš | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Stevo Rauš | ||||||||||
| Lični podaci | ||||||||||
| Datum rođenja | 23. oktobar 1916. | |||||||||
| Mesto rođenja | Brezičani, kod Prijedora, Austrougarska | |||||||||
| Datum smrti | 1. avgust 1998. (81 god.) | |||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija, SR Jugoslavija | |||||||||
| Profesija | vojno lice | |||||||||
| Delovanje | ||||||||||
| Član KPJ od | 10. decembra 1941. | |||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnoosolobodilačka borba | |||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1976. | |||||||||
| Čin | general-pukovnik | |||||||||
| Heroj | ||||||||||
| Narodni heroj od | 20. decembra 1951. | |||||||||
| Odlikovanja |
| |||||||||
Biografija uredi
Rođen je 23. oktobra 1916. godine u selu Brezičanima, kod Prijedora. Bio je najmlađe dete u mnogobrojnoj siromašnoj zemljoradničkoj porodici Đorđa Rauša. Pošto nije imao sredstava za dalje školovanje, posle završena četiri razreda osnovne škole, ostao je u rodnom selu gde se bavio zemljoradnjom. Posle odsluženja vojnog roka, 1938. godine, zaposlio se u žandarmeriji. Posle završenog kraćeg kursa u Banjoj Luci, dobio je prvu službu — mesto pripravnika u žandarmerijskoj stanici u Drvaru.
Posle nešto manje od godinu dana rada, 1939. godine, izbačen je iz službe kao „politički nesiguran“, jer je odbio da primeni silu nad uhapšenim radnicima pilane i fabrike celuloze u Drvaru. Pored otkaza, tada je dobio i 15 dana zatvora. Posle napuštanja službe, vratio se u rodni kraj, gde je nastavio da se bavi zemljoradnjom.
Narodnooslobodilačka borba uredi
Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, povezao se sa članovima Komunističke partije Jugoslavije i aktivno učestvovao u pripremi oružanog ustanka u prijedorskom kraju. Bio je jadan od prvih boraca partizanskih jedinica ovog kraja. U toku prvih ustaničkih borbi na terenu Prijedora i Novog Grada istakao se kao hrabar borac — u akciji na Podgradce, 23. oktobra 1941, predvodio je desetinu; na Gornjem Vodičevu i Umetaljci, na Koštarici i Lješljanima, nalazio se na čelu voda. Krajem decembra 1941. godine, postavljen je za komandira Pete radomirovačke čete Prvog bataljona Drugog krajiškog (kozarskog) partizanskog odreda. Još na početku ustanka postao je kandidat za člana Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), a u članstvo je primljen 10. decembra 1941. godine.
Zajedno sa Ivicom Marušićem Ratkom, komandantom bataljona, bio je jedan od organizatora i učesnika jedne od najsmelijih partizanskih diverzantskih akcija u Bosanskoj krajini — kada je grupa partizana, preobučenih u domobrane, noću između 5/6. januara 1942. godine, na železničkoj pruzi Novi Grad–Prijedor, kod Donje Dragotinje, uspela da zaustavi oklopni voz i uništi posadu. U borbi za oslobođenje Prijedora, 16. maja 1942. godine, dotad najvećoj akciji kozarskih partizana, Stevo je sa svojom četom uspeo da se Puharskom rečicom provuče u grad, napadne neprijatelja s leđa i uništi ga na Gašića Ledini.
Kad je 21. maja 1942. godine u selu Lamoviti, formirana Prva krajiška udarna brigada, kao istaknuti borac postavljen je za komandanta Trećeg bataljona. Odmah po formiranju, brigada je učestvovala u odbrambenim borbama tokom ofanzive na Kozaru. U ovim borbama, vođene su mnoge teške borbe, od kojih se ističu — borba na Piskavici, 11. juna i zauzimanje Dobrljina, 3. jula. Posle ofanzive, brigada je reorganizovana, a Stevo je postao komandant Prvog bataljona.
Učestvovao je u mnogim borbama brigade, a posebno se istakao — prilikom oslobođenja Ključa, 28. jula 1942, kada se pre napada neopaženo ubacio s grupom boraca u grad i osigurao potpuni uspeh brigade; u borbama oko Kupresa i oslobođenju Mrkonjić Grada, u avgustu i borbama s četnicima na Manjači. Za uspehe u borbama tokom oslobođenja Jajca, 25. septembra 1942. godine, Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito je pohvalio čete i bataljone Prve krajiške udarne brigade. U borbama tokom Bihaćke operacije, početkom novembra 1942. godine, Prvi bataljon je pod Stevinom komandom napadao utvrđeno Somišlje, jedno od najjačih ustaških uporišta u sistemu spoljne odbrane. Posle slamanja ovog uporišta, Stevini borci su produžili ka samom gradu, gde su vodili teške borbe.
Kao zaslugu za dotadašnje uspehe u borbi, Stevo je postavljen za zamenika komandanta brigade, ali je i dalje nastavio da obavlja funkciju komandanta Prvog bataljona. Posle Četvrte neprijateljske ofanzive, brigada je došla u centralnu Bosnu, gde je učestvovala u oslobođenju Kaknja. Stevo je bio učesnik i napada na aerodrom u Rajlovcu, kod Sarajeva, u noći 10/11. avgusta, kada su uništena 34 neprijateljska aviona. Posle ove akcije, Stevo je postavljen za komandanta Prve krajiške udarne brigade. Maja 1943. godine, kada su uvedeni prvi oficirski činovi u NOVJ, Stevo je dobio čin majora.
Tokom avgusta 1943. godine, Stevina brigada je prešla u istočnu Bosnu, gde je posle borbi s četnicima kod Višegrada, prešla u Srbiju, gde je vodila niz borbi — kod Mokre Gore i Kremne. Početkom 1944. godine, brigada se vratila u jugoistočnu Bosnu, gde je oslobodila Foču, a onda se po drugi put prebacila u Srbiju, vodeći borbe s četnicima po zapadnoj Srbiji oko Valjeva i Kosjerića. Brigada se posle spustila ka Sandžaku i severu Crne Gore. Treći prodor brigade u Srbiju, obeležen je pobedama na Kopaoniku i oko Kruševca, a potom su usledile borbe za Arilje i Užice. Brigada se u Smederevskoj Palanci, septembra 1944. godine, susrela s jedinicama Crvene armije.
Tokom borbi za oslobođenje Beograda, oktobra 1944. godine, brigada je vodila teške borbe kod Avale s nemačkom grupacijom generala Valtera Štetnera. Posle oslobođenja Beograda, Stevo Rauš je postavljen za zamenika komandanta Četvrte krajiške divizije, sa kojom je učestvovao u Sarajevskoj operaciji i borbama za oslobođenje Banje Luke i Karlovca. Kraj rata dočekao je na funkciji komandanta 24. srpske divizije.
Posleratni period uredi
Posle oslobođenja Jugoslavije, nastavio je profesionalnu službu u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Nalazio se na pozicijama komandanta divizije i komandanta korpusa, pomoćnika komandanta za pozadinu armije i načelnika Glavnog inspektorata JNA. Završio je Vojnu akademiju „Frunze“ u Sovjetskom Savezu. Biran je za poslanika Savezne skupštine SFRJ. Imao je čin general-pukovnika JNA, u kojem je penzionisan 1976. godine.
Umro je 1. avgusta 1998. godine u Beogradu, i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem, Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima i dva Ordena za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. decembra 1951. godine.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija (knjiga osma), Beograd 1974. godina
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
