Vicko Krstulović

vicko krstulović
vicko krstulović
	Vicko Krstulović
Lični podaci
Datum rođenja	27. april 1905.
Mesto rođenja	Split, Austrougarska
Datum smrti	28. septembar 1988. (83 god.)
Mesto smrti	Split, SR Hrvatska, SFR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Porodica
Supružnik	Lucija Krstulović
Delovanje
Član KPJ od	1922.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Čin	general-major u rezervi
Predsednik Prezidijuma Sabora; NR Hrvatske
Period	1952—1953.
Prethodnik	Karlo Mrazović
Naslednik	Zlatan Sremec
Heroj
Narodni heroj od	23. jula 1952.
Odlikovanja
	jugoslovenska odlikovanja:
	strana odlikovanja:

Vicko Krstulović (Split, 27. april 1905 — Split, 28. septembar 1988) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Hrvatske, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. Od 1952. do 1953. obavljao je funkciju predsednika Prezidijuma Sabora NR Hrvatske.

Biografija

Rođen je 27. aprila 1905. godine u Splitu u četvrti Veli Varoš. Potiče iz siromašne zemljoradničke porodice, koja se preselila u Split. Posle završene osnovne škole, nije imao sredstava za dalje školovanje, pa se bavio fizičkim poslovima - radio je na gradnji puteva, u kamenolomima, fabrikama i brodogradilištima.

Još kao mladi radnik, upoznao se sa radničkim pokretom i pristupio Savezu komunističke omladine Jugoslavije, a 1922. godine i Komunističkoj partiji Jugoslavije. Godine 1924. uključen je u članstvo Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Dalmaciju, a u januaru 1929. je izabran za sekretara ovog komiteta. Zbog ilegalnog političkog rada, jula 1929. godine, u vreme šestojanuarske diktature kralja Aleksandra Karađorđevića, uhapšen je sa ostalim članovima svoje porodice - ocem, majkom, dve sestre i bratom. Tada je zbog „komunističkog delovanja“ osuđen na dve godine zatvora. Iz zatvora je pušten avgusta 1931, ali je u martu 1933. bio ponovo uhapšen i tada je u zatvoru proveo još pet meseci.

Godine 1936. izabran je u članstvo Pokrajinskog komiteta KPJ za Dalmaciju. Treći put je uhapšen 21. aprila 1937. godine, ali je u novembru iste godine pušten iz zatvora. Godine 1937. Josip Broz Tito je preuzeo vođstvo nad Komunističkom partijom Jugoslavije, i u to vreme je usledila reorganizacija partijskih organizacija u Dalmaciji. Avgusta 1938. Vicko Krstulović je dobio zadatak od Centralnog komiteta Kominističke partije Jugoslavije i Centralnog komiteta Komunističke partije Hrvatske da sredi stanje u partijskoj organizaciji u Dalmaciji. U prvoj polovini 1939. godine formiran je novi Pokrajinski komitet KPJ za Dalmaciju, a Vicko je izabran za njegovog političkog sekretara.

Na Pokrajinskoj konferenciji PK KPJ za Dalmaciju, održanoj početkom avgusta, Vicko je ponovo izabran za političkog sekretara, a na Prvoj zemaljskoj konferenciji KP Hrvatske, održanoj takođe avgusta 1940. godine, izabran je za člana Centralnog komiteta Komunističke partije Hrvatske. Oktobra 1940. godine prisustvovao je kao delegat Dalmacije na Petoj pokrajinskoj konferenciji KPJ u Zagrebu, na kojoj je izabran za člana Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije.

Narodnooslobodilačka borba

Posle Aprilskog rata, okupacije Kraljevine Jugoslavije i proglašenja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, 1941. godine, Vicko Krstulović je kao sekretar Pokrajinskog komiteta KPH za Dalmaciju i član CK KPJ i CK KPH, radio na širenju Narodnooslobodilačkog pokreta i rukovodio pripremama oružanog ustanka u Dalmaciji. Septembra 1941. godine je postao prvi komandant Dinarskog partizanskog odreda. Štab ovog odreda je postepeno postao rukovodstvo svih partizanskih jedinica Dalmacije. Aprila 1942. godine postavljen je za komandanta Četvrte operativne zone Hrvatske.

Posle sastanka sa članovima Vrhovnog štaba NOP i DVJ i Vrhovnim komandantom Josipom Brozom Titom, u drugoj polovini jula 1942. godine na planini Cincar, dobio je nove smernice za razvoj Narodnooslobodilačke borbe u Dalmaciji. Krajem 1942. i početkom 1943. godine, usled priliva velikog broja novih boraca u jedinice Narodnooslobodilačke vojske, u Dalamciji je formirano pet dalmatinskih brigada, a 13. februara 1943. i prva dalmatinska divizije - Deveta divizija NOVJ, čiji je prvi komandnat bio Vicko. Ova divizija je tokom Četvrte neprijateljske ofanzive, vodila veoma teške borbe kod Posušja, a istakla si i u nošenji u štićenju ranjenika u rejonu reke Neretve. Zbog iscrpljenosti boraca i epidemije tifusa, ova divizije je bila rasformirana 12. aprila 1943. godine. Tokom Pete neprijateljske ofanzive Vicko Krstulović se nalazio sa ostalim članovima AVNOJ-a, čiji je i on bio član.

Avgsuta 1943. godine, zajedno sa Prvom dalmatinskom udarnom brigadom, vratio se u Dalmaciju. Tada je ponovo obnovljen rad Štaba Četvrte operativne zone Hrvatske i on je ponovo bio njegov komandant. Posle kapitulacije Italije, septembra 1943. godine, Vicko je zajedno sa Ivom Lolom Ribarom, ušao u okupirani Split gde su vodili uspešne pregovore s komandantom italijanskog garnizona, generalom Emiliom Becuziem, koji je pristao da potpiše sporazum o predaji. Tada je došlo da masovnog narodnog ustanka u Dalmaciji, tj. do aktivnijeg učešća hrvatskog stanovništva u Narodnooslobodilački pokret. U oktobru 1943. godine formiran je Štab Osmog dalmatinskog korpua, koji je preuzeo funkciju rukovođenja vojnim jedinicma od Štaba Četvte operativne zone, a Vicko se tada posvetio političkom radu u Zemaljskom antifašističkom veću narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH) i Antifašističkom veću narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ). Na Drugom zasedanju AVNOJ-a, krajem novembra 1943. godine u Jajcu, izabrn je za člana Predsedništva AVNOJ-a.

Posleratna karijera

Kuća Vicka Krstulovića u Velom Varošu

Decembra 1944. godine Vicko Krstulović je izabran za povernika industrije i trgovine ZAVNOH-a, a 14. aprila 1945. godine za ministra unutrašnjih poslova u prvoj Vladi Demokratske Federalne Hrvatske, formiranoj u Splitu. Od januara 1946. godine bio je ministar rada i ministar pomorstva u Saveznoj vladi, a aprila 1951. postaje predsednik Oblasnog Narodnog odbora Dalmacije i politički sekretar Oblasnog komiteta KPH za Dalmaciju. Marta 1952. izabran je za predsednika Prezidijuma Sabora Narodne Republike Hrvatske (tada najviša funkcija u Republici), a februara 1953. postaje član Saveznog izvršnog veća.

Od 1954. do 1959. godine bio je predsednik Odbora u Saboru NR Hrvatske, a zatim i član Izvršnog veća Sabora. Od 1963. do 1967. godine bio je predsednik Odbora za budžet Savezne skupštine, a od tada član Saveta federacije. Za narodnog poslanika u Hrvatskom saboru biran je od 1945. do 1963, a za narodnog poslanika u Saveznoj skupštini od 1945. do 1967. godine. Pored ovih visokih državnih funkcija obavljao je i funkcije - predsednika Glavnog odbora Narodne tehnike Hrvatske, predsednika Matice iseljenika Hrvatske i člana Predsedništva SUBNOR-a.

Umro je 28. septembar 1988. godine u Splitu, a sahranjen je na groblju Lovrinac. Po njegovoj vlastitoj želji, njegov sin Vladimir je, posle njegove smrti svu njegovu ostavštinu predao Istorijskom arhivu Beograda, od koje je formiran „Legat Vicka Krstulovića“. U ovom legatu se pored ličnih dokumenata, fotografija, ordenja, plaketa, povelja i obimne prepiske, nalaze i Vickova kazivanja i sećanja o životu i političkoj aktivnosti, koja su pripremljena za objavljivanje. Među skoro 1.200 knjiga koje je predao Istorijskom arhivu, nalazi se desetak knjiga nastalih tokom Drugog svetskog rata, a posebno vredna izdanja su - „Jama“ Ivana Gorana Kovačića (jedini sačuvan primerak ratnog izdanja) i „Stojanka majka Knežopoljka“ Skendera Kulenovića.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima je i Orden junaka socijalističkog rada. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 23. jula 1952. godine.

Jedan vrh planine Mosor u Dalmaciji, „Vickov stup“, od 1952. godine nosi ime po njemu.

Literatura

Vojna enciklopedija (knjiga četvrta), Beograd 1972. godina
Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
Biografija na portalu Ratna hronika Splita 1941-1945
Krstulović, Vladimip B. (2012). Vicko Krstulović - Memoari jugoslavenskog revolucionera 1, Na ctazama partije, pevolycije i bratstva i jedinstva 1905-1943. Beograd: MOCT APT. str. 461. ISBN 978-86-84149-55-0.