Žešov
Žešov (polj. Rzeszów) je najveći grad na jugoistoku Poljske. Prema podacima iz juna 2017. grad ima 189 111 stanovnika.[1] Položen je na obe strane rijeke Vislok u centru Sandomjež doline. Žešov je glavni grad podkarpatskog vojvodstva od 1999, i sjedište Žešovskog okruga.
| Žešov polj. Rzeszów | |
|---|---|
| |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Poljska |
| Vojvodstvo |  Vojvodstvo potkarpatsko |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — (30.06.2018) | 190.203 |
| — gustina | 1.579,76 st./km2 |
| Aglomeracija | 365 192 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 50° 01′ S; 22° 00′ I / 50.02° S; 22.00° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 197–384 m |
| Površina | 120,4 km2 |
  Žešov Žešov na karti Poljske | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Tadeuš Ferenc |
| Poštanski broj | 35-000 do 35–900 |
| Pozivni broj | 17 |
| Registarska oznaka | RZ |
Istorija Žešova počinje 1354, kada je dobio prava grada i privilegije od kralja Kazimira Trećeg. Lokalni trgovački putevi koji su povezivali Evropu sa Bliskim istokom rezultirali su ranim prosperitetom i razvojem grada. U 16. vijeku, Žešov je bio povezan sa Gdanjskom i Baltičkim morem.[2] Takođe je doživeo rast u trgovini i zanatstvu, posebno pod lokalnim vladarima i plemićima. Nakon podjele Poljske, Žešov je aneksiran od strane Austrijskog carstva i nije povratio svoju poziciju sve do ponovnog priključenja Poljskoj nakon Prvog svijetskog rata. Tokom Drugog svijetskog rata, Jevreji, koji su imali veliku zajednicu u Žešovu, su stradali u holokaustu.[2]
Žešov je pronašao svoje mjesto u grupi najelitnijih gradova u Poljskoj, sa sve većim brojem investicija, brzog napretka i veoma visokog životnog standarda.[3] U 2011. Forbs je postavio Žešov na drugo mjesto najatraktivnijih polu velikih gradova za trgovinu. Štaviše, grad je dom većeg broja visokoškolskih škola i stranih konzulata. Žešov se takođe razvija kao regionalna turistička destinacija; njegov stari grad, glavni trg, crkve i sinagoge pripadaju jednoj od najbolje očuvanih u zemlji.
Poslednjih godina stanovništvo Žešova poraslo je sa 159.000 (2005) na 190.203 (2018). Dalji planovi za proširenje granica grada uključuju inkorporiranje okolnih okruga radi jačanja svoje funkcije kao metropolitskog centra u jugoistočnoj Poljskoj.
Žešov ima međunarodni aerodrom i član je Eurositis (eng. Eurocities).
Geografija uredi
Klima uredi
Žešov se nalazi u zoni umjerene klime i ima kontinentalnu klimu sa četiri različita godišnja doba. Odlikuje ga značajna varijacija između vrućih ljeta i hladnih, snježnih zima. Prosječne temperature u ljetnom periodu kreću se od 18 do 19,6 °C, a zimi od -2,1 do 0 °C. Prosečna godišnja temperatura je 8,9 °C. Ljeti temperature često prelaze 25 °C, a ponekad i 30 °C, dok zima pada na -5 °C noću i oko 0 °C danju; tokom veoma hladnih noći temperatura pada na -15 °C.[4][5] Imajući u vidu činjenicu da se Žešov nalazi u blizini Karpata, ponekad postoji halni - fen vetar, kada temperatura može brzo da poraste.
| Klima Žešova | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Maksimum, °C (°F) | 0 (32) |
2 (36) |
7 (45) |
14 (57) |
20 (68) |
22 (72) |
24 (75) |
24 (75) |
18 (64) |
13 (55) |
6 (43) |
1 (34) |
12,58 (54,64) |
| Minimum, °C (°F) | −4 (25) |
−4 (25) |
−1 (30) |
3 (37) |
8 (46) |
11 (52) |
13 (55) |
12 (54) |
9 (48) |
5 (41) |
0 (32) |
−3 (27) |
4,08 (39,34) |
| Količina kiše, mm (in) | 22,4 (0,882) |
23,1 (0,909) |
24,9 (0,98) |
39,7 (1,563) |
55 (2,17) |
59,5 (2,343) |
67,5 (2,657) |
51,9 (2,043) |
56,5 (2,224) |
33,3 (1,311) |
28,5 (1,122) |
24,9 (0,98) |
487,2 (19,181) |
| Izvor: MSN Weather | |||||||||||||
Istorija uredi
Na području Žešova, prvi ljudi su se pojavili u kasnom paleolitskom dobu; arheolozi su pronašli alat napravljen u tom periodu na lokaciji Žešov 25. Sredinom 6. vijeka prije nove ere, prvi poljoprivrednici došli su na područje grada, najvjerovatnije kroz Moravsku kapiju. Kasnije, Žešov je bio naselje Lužičke kulture a zatim Pševorske kulture.
U 5. veku pojavili su se prvi Sloveni u toj oblasti, što potvrđuju brojni arheološki nalazi. Najvjerovatnije, Žešov su tada naselili Vislani. U periodu između 11. i 13. veka grad je osvojen i kasnije aneksiran od strane Istočno-Slovenačkih Rutena. Poljski prinčevi dinastije Pjast su ga aneksirali 1264 i u Tarnovu, održan je sastanak princa Boleslava V Pjasta i princa Danila iz Kraljevine Galicija-Volinija, tokom koje su se obe strane složile da granica ide između Žešova i Čudeca ( Žešov je pripadao Kraljevini Galicija-Volinija, dok su Čudec i Stšižov pripadali u Malopoljskoj).
Posle ujedinjenja Poljske (vidjeti zavjet Boleslava III Krivoustog), Žešov je ostao pod Rutenima do 1340. godine, kada je Kazimir III Veliki aneksirao Crvene Rutene, pozivajući svoje viteze da upravljaju novoobrađenom zemljom. Prema nekim izvorima, u to vrijeme Žešov su naselili Gluhonjemci (njem. Walddeutsche), i zvao se Rishof (tokom Drugog svjetskog rata, Nemci su ga preimenovali u Raishof). Grad je dobio Magderburško pravo, imao je župnu crkvu, tržište i groblje, a njegova ukupna površina iznosila je oko 1,5 km². Magdeburška prava dodelila su lokalnim vlastima Žešova dozvolu da kažnjavaju kriminalce, grade utvrđenja i da oporezuju trgovce.
Godine 1458, Žešov su spalili Vlasi i turski Tatari. 1502. godine Tatari su ga ponovo uništili. Ranije, 1427. godine, Žešov je potpuno uništen u požaru, ali se grad oporavio nakon ovih događaja, zbog svoje povoljne lokacije na ruti zapad - istok (Krakov-Lavov) i sever-jug (Lublin-Slovačka) . U 15. veku prvi Jevreji nastanili su se u Žešovu. 16. vek je bio doba prosperiteta za grad, posebno kada je Žešov pripadao Nikoli (polj. Mikołaj) Spiteku Ligezi (od 1580.), koji je investirao u infrastrukturu, gradio dvorac, Bernardinsku crkvu i manastir. Žešov je tada imao oko 2.500 stanovnika, sa brzo rastućom jevrejskom zajednicom. Gradu je dodeljeno nekoliko kraljevskih prava, uključujući privilegiju da se organizuje nekoliko vašara godišnje. U to vreme, Žešov je konačno prerastao svoje srednjovjekovne granice, obeleženih utvrđenjima.
Godine 1638. Žešov je prešao u ruke moćne i bogate porodice Lubomirski, postajući centar njihovog ogromnog vlasnišstva. U početku, grad je prosperirao i 1658. godine otvoren je prvi fakultet, koji je sada gimnazija broj 1. Period blagostanja se završio, a osim toga, bilo je nekoliko požara i ratova koji su uništili grad. Žešov je prvi put zarobljen od strane Šveđana za vreme Švedskog potopa, a zatim i od strane vojske Džordža II Rakočija koji su doveli do Jernutskog sporazuma. Tokom Velikog sjevernog rata, Šveđani su ponovo osvojili Žešov, 1702. godine, a zatim je nekoliko različitih armija okupiralo grad, pljačkajući i uništavajući kuće.
Sredinom osamnaestog veka gradska populacija bila je sastavljena od Poljaka (rimokatolika) i Jidiš Jevreja u skoro jednakom broju (50,1% i 49,8%).[6] Godine 1772, nakon prve podele Poljske, Žešov je postao deo Austrijskog carstva, kojem je pripadao 146 godina. Krajem 18. veka Žešov je imao 3.000 stanovnika. Do sredine 19. veka, stanovništvo je poraslo na oko 7.500, od čega 40% su bili Jevreji. 1858. Galicijska železnica nadvojvode Čarls Luja dostigla je Žešov, što je rezultiralo daljim razvojem grada. Godine 1888. otvorene su prve telefonske linije, 1900. - ulične lampe na gas, a 1911. - elektrana i sistem vodosnadbjevanje. Stanovništvo je poraslo na 23.000, a polovina stanovnika su bili Jevreji. Izrađeno je više modernih objekata, od kojih je većina u secesijskom stilu.
Tokom Prvog svetskog rata, nekoliko borbi se dogodilo na području grada. Žešov je bio dom velikog garnizona austrougarske vojske, a u blizini grada Pšemisla postojala je velika tvrđava. Tokom bitke kod Lavova krajem leta 1914, ruske trupe su se kretale prema Žešovu, a 21. septembra su ga zarobili. Prva ruska okupacija trajala je samo 16 dana, koja je okončana napadom Austrijanca, 4. oktobra. Pod ruskim pritiskom, Austrijanci nisu mogli da zadrže grad pod svojom vlašću, a 7. novembra, Rusi su ponovo došli u Žešovu. Krajem jeseni 1914. godine utvrđena je linija fronta između Tarnova i Gorlica, a Žešov je postao važan centar Imperijalne ruske armije, sa velikim skladištima hrane i municije. Ruska okupacija trajala je do maja 1915.
Nakon što su Rusi protjerani iz Galicije, Žešov je ostao izvan područja vojnih aktivnosti. Austrijska uprava se vratila, ali rat i uništenje grada su negativno uticali na stanovništvo, a kvalitet života se pogoršao.
Posle nezavisnosti Poljske uredi
Dana 12. oktobra 1918. gradonačelnik Žešova je, zajedno s Gradskim vijećem, poslao poruku Varšavi, objavljujući lojalnost nezavisnoj poljskoj vladi. 1. novembra, nakon sukoba sa nemačkim i austrijskim trupama, Žešov je bio slobodan grad, a 2. novembra, gradonačelnik Roman Krogulski je obećao lojalnost poljskoj državi. Tokom Prvog svjetskog rata poginulo je oko 200 stanovnika Žešova, uništena je željeznička infrastruktura i oko 60 kuća.
Godine 1920, Žešov je postao glavni grad okruga u vojvodstvu Lavov. Grad je porastao, a stvaranje Centralne industrijske regije imalo je ogroman uticaj na Žešov. Postao je glavni centar za odbrambenu industriju, a PZL (polj. Państwowe Zakłady Lotnicze) Žešov je otvoren 1937. godine koji je takođe bio i dom velikog garnizona Poljske vojske, gdje je stacionirana 10. motorizovana konjička brigada. 1939. godine, Žešov je imao 40.000 stanovnika, ali je njegov dinamičan rast bio zaustavljen invazijom Poljske.
Dana 6. septembra 1939, Luftvafe je bombardovao Luftvafe. Grad je branila Konjička brigada i 24. Ulanski puk iz Krasnjika. Nemački napad počeo je 6. septembra popodne, a Vermaht je ušao u grad sledećeg dana ujutru. Žešov, preimenovan u Rishof, postao je deo Generalnog gubernatorstva, 1941. godine otvoren je geto, u kojem su jevrejski stanovnici ubijeni u logoru Belzec.
Tokom rata, Žešov je bio glavni centar poljskog otpora (Armija krajova, AK), sa Žešovskim inspektoratom u AK, koji je pokrivao nekoliko okruga. Dana 25. maja, tokom akcije Kosba, vojnici prve domovine ubili su na ulici Žešova, pristalicu Gestapoa, Fridriha Potenbauma i Hansa Flaškea. U ljeto 1944. godine, tokom operacije Oluja, jedinice Armije Krajove napale su njemačke položaje u gradu, a 2. avgusta Žešov je bio u pod upravom Armije Krajove. Poljske vlasti koje su bile lojalne londonskoj vladi pokušale su da pregovaraju sa Sovjetima, ali bez uspjeha. NKVD je odmah otvorio zatvor u podrumima Žešovskog dvorca, šaljući nekoliko pripadnika Armije krajove. U noći između 7. i 9. oktobra 1944. jedinica Armije Krajove vođena Lukašom Ćeplinjskim napala je zamak, pokušavajući da oslobodi 400 zatvorenika koji su tamo bili zarobljeni. Napad nije uspio, Ćeplinjski je uhvaćen i kasnije pogubljen 1951. godine.
Dana 7. jula 1945. Žešov je postao sjedište novostvorenog Žešovskog vojvodstva, koji se sastojao od zapadnih okruga prijeratnog Lavovskog vojvodstva i nekoliko okruga prijeratnog Krakovskog vojvodstva. Ova odluka je imala veliki uticaj na grad koji je nakon toga počeo ubrzano rasti. Izgradjene su nove kancelarije regionalne vlade, a 1951. godine, nekoliko susjednih sela je spojeno do Žešova, a područje grada je poraslo na 39 km². 1971. i 1977. godine nekoliko dodatnih sela su prispojena. Početkom 1981. Žešov je bio glavni centar seljačkih protesta, koji su pedeset dana okupirali lokalne kancelarije, što je rezultiralo potpisivanjem sporazuma Žešov -Ustžiki i stvaranjem seljačkog sindikata
Dana 1. januara 1999. godine grad je postao glavni grad Podkarpatskog vojvodstva. Broj stanovnika je porastao na 170.000, a površina na 91,43 km². Od 1. januara 2017. godine, Žešovu će se priključiti selo Bžanka (odluka vlade od jula 2016. godine). Oblast Žešova će se povećati na više od 120 km² i više od 188.000 stanovnika.
Do izbijanja Drugog svjetskog rata, u Žešovu je bilo 14.000 Jevreja, što je više od jedne trećine ukupne etničke populacije Poljaka.[7] 10. septembra 1939. grad je okupirala njemačka vojska i preimenovala ga u "Raishof"[7][8] Nemački progon Jevreja započeo je gotovo odmah; do kraja 1939. godine, u Žešovskom regionu bilo je 10 prinudnih radničkih kampova, a mnogi Jevreji su postali robovi. Jevreji su bili prisiljeni da žive u Gestapo kontrolisanom getu. Mnogi Jevreji su pobjegli u dio Poljsku koji je bio okupiran od strane sovjeta. Do juna 1940. godine, broj Jevreja u Žešovu se smanjio na 11.800, od kojih je 7.800 bilo predratnih stanovnika grada; a ostali su bili izbjeglice iz okolnih sela. Tokom rata oko 20.000 Jevreja je ubijeno u getu u Žešovu.[7]
U jesen 1943. godine, većina jevrejske radne snage prebačena je u vozove holokausta u novootvorenom koncentracionom logoru Šebnje. Mjesec dana kasnije, 5. novembra 1943, odatle je poslato oko 2.800 Jevreja koji su zatim ubijeni u Aušvicu.[9][10] Od 14.000 Jevreja u Žešovu, samo njih 100 je preživelo rat u Žešovu, skrivajući se po celoj Poljskoj iu različitim logorima. Posle rata, 600 Žešovskih Jevreja se vratilo iz Sovjetskog Saveza. Skoro svi su kasnije napustili grad i zemlju.
Posjeta pape uredi
Godine 1991. papa Jovan Pavle II posjetio je Žešov. Tokom proslave u kojoj je učestvovalo skoro 1.000.000 ljudi, papa je proglasio blaženim, episkopa Jozefa Sebastijana Pelcara, bivšeg episkopa Pšemisla. Dana 25. marta 1992. godine, papa Jovan Pavle II osnovao je novu eparhiju Žešov. Grad Žešov je postao upravni centar nove Eparhije, a crkva Svetog Srca postala je nova gradska katedrala.
Ostalo uredi
Godine 2004, Žešov je bio domaćin centralno evropske olimpijade u informatici (CEOI).
Demografija uredi
| 1946. | 1950. | 1960. | 1970. | 1980. | 2000. | 2010. | 2012. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 29.407 | 28.133 | 62.526 | 83.105 | 121.321 | 162.501 | 178.227 | 182.028 |
Obrazovanje uredi
Univerziteti:
- Univerzitet Žešovski (osnovan 2001. godine iz više manjih škola)[11]
- Žešovski tehnološki univerzitet (nastao od visoke inženjerske škole 1974. godine)
- Univerzitet za informacione tehnologije i menadžment u Žešovu (osnovan 1996. godine)
- Viša škola za menadžment
- VSPiA Univerzitet visokog obrazovanja Žešov (osnovan 1995.)
Značajne srednje škole:
- Konarski gimnazija broj 1 u Žešovu
- Srednja škola Jovan Pavle II
Saobraćaj uredi
Tranzit uredi
Žešov se nalazi na glavnom 
auto-putu, koji ide iz Kalea u Francuskoj, preko Belgije, Nemačke, Poljske, Ukrajine i na kraju, preko Rusije i Kazahstana. U okviru Poljske E40 slijedi auto-put 
. Drugi poljski gradovi koji se nalaze na auto-putu E40 su Vroclav, Katovice, Krakov i Korčova.
Poslednjih godina, komunikacija je poboljšana modernizacijom puteva unutar grada. Uveden je i saobraćajni sistem SCATS.
Saobraćajnica A4 ima elemente obilaznice, koja prolazi kroz severne četvrti Žešova.
Aerodrom uredi
Aerodrom Žešov -Jasionka se nalazi u selu Jasionka, 10 km severno od grada. Od juna 2015. redovne putničke usluge nude Rajaner, LOT i Lufthanza.
Sa početkom invazije Rusije na Ukrajinu 2022. godine i zatvaranja vazdušnog prostora iznad susedne zemlje, aerodrom je dobio veći značaj, jer je njegova lokacija najbliža granici između Poljske i Ukrajine, pa je pored civilnih aviona na aerodrom počelo masovno sletanje vojnih aviona koje traje i danas.[12]
Autobusi uredi
Grad raspolaže sa 49 autobusnih linija uključujući noćne i aerodromske autobuse. Žešov je takođe prolaz ka planinama Bješčadi, sa mnogim autobusima koji vode prema Sanoku.[13]
Železnica uredi
Žešov je važno železničko središte na glavnoj železničkoj ruti zapad-istok; Linija 91 počinje od Šleske i Krakova, glavne stanice u Krakovu do Medike koja se nalazi na istočnoj granici Poljske i dalje u Ukrajinu. Njegova glavna željeznička stanica osnovana je u 19. vijeku, a osim toga, u gradu ima još pet stanica: Rzeszów Staroniwa, Rzeszów Zwięczyca, Rzeszów Osiedle, Rzeszów Załęże and Rzeszów Zachodni (samo teretni prevoz). Postoje i dve neelektrične linije koje proizlaze iz Žešova do Jasla i Tarnobžega.
Kultura uredi
Pozorišta uredi
- Pozorište Vanda Šemaškova
- Pozorište Maska
- Plesno pozorište Žešov
Muzeji uredi
- Etnografski muzej
- Muzej grada Žešova
- Biskupski muzej
- Žešovski zamak
Umjetničke galerije uredi
- Galerija "Šajna"
- Galerija "Pod vijećnicom"
- Galerija "Iz dvorišta"
- OPe Foto galerija
Biblioteke uredi
- Pokrajinska i gradska biblioteka u Žešovu
- Univerzitetska biblioteka Žešov
- Biblioteka tehnološkog univerziteta
Ostalo uredi
Filharmonija Artur Malavski
Glavne znamenitosti uredi
- Žešovski zamak
- Glavni trg
- Gradska vijećnica, izgrađena 1591
- Mala (17. vek) i Velika (18 vek, obnovljena 1954-63) sinagoga
- Zamak u Lanjcutu
- Podzemni tuneli (polj. Podziemia)
Sport uredi
- Resovia Žešov
- muški odbojkaški tim koji igra u Poljskoj odbojkaškoj ligi, 6 puta Poljski šampion, 3 puta pobjednici Poljskog kupa
- jedan od najstarijih muških fudbalskih timova u Poljskoj (1905 ili 1904)
- košarkaški tim, poljski šampion 1974/75
- Stal Žešov
- spidvej tim
- muški fudbalski tim
- Žešov rokets, ragbi tim
Značajni ljudi uredi
Kao najveći grad u regionu Žešov ima mnogo značajnih ljudi povezanih s njim. Heroj antinacionalističkog i anti-sovjetskog otpora, Lukaš Ćeplinjski, pevačica Justina Stečkovska, general Jozef Zajonc i vodeći pozorišni reditelj Ježi Grotovski, pored ostalih, rođeni su ili žive u gradu. Premijer Poljske i generalni komandant Vladislav Sikorski studirao je tu, dok je Ignaći Lukasjevič proveo veliki deo svog života u Žešovu. Anja Rubik, poljski model, rođena je 1983. u Žešovu. Porodica Natali Portman dolazi iz Žešova.[14] Tomaš Stanjko, međunarodno priznati džez trubač, Rič Šaro, američki fudbaler i David Kostecki, profesionalni bokser, dolaze iz Žešova.
Međunarodni odnosi uredi
Gradovi pobratimi uredi
Žešov je pobratimljen sa:
Bufalo (Njujork), Sjedinjene Američke Države
Košice, Slovačka (od 1991)
Njiređhaza, Mađarska
Bilefeld, Njemačka
Klagenfurt, Austrija
Lamija, Grčka
Satu Mare, Rumunija
Lavov, Ukrajina- Ivano-Frankivsk, Ukrajina
- Luck, Ukrajina
Fančengan, Kina
Reference uredi
- ^ „Serwis informacyjny UM Rzeszów - Rzeszów w liczbach”. Arhivirano iz originala 04. 12. 2015. g. Pristupljeno 12. 12. 2017.
- ^ a b Rzeszow - Tourism | Tourist Information - Rzeszow, Poland |
- ^ http://rzeszow-news.pl/raport-o-polskich-metropoliach-jak-wypadl-w-nim-rzeszow/. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ „EuroWEATHER – Maximum temperature, Rzeszow, Poland – Climate averages”. eurometeo.com. Pristupljeno 5. 2. 2010.
- ^ „MSN Weather – Yearly, Monthly Temperature and Precipitation Averages and Records for Rzeszów, POL.”. weather.uk.msn.com. Arhivirano iz originala 14. 07. 2011. g. Pristupljeno 5. 2. 2010.
- ^ J. Motylkiewicz. "Ethnic Communities in the Towns of the Polish-Ukrainian Borderland in the Sixteenth, Seventeenth, and Eighteenth Centuries". C. M. Hann, P. R. Magocsi ed. Galicia: A Multicultured Land. University of Toronto Press. 2005. p. 37.
- ^ a b v „Rzeszow”. jewishvirtuallibrary.org. Pristupljeno 5. 2. 2010.
- ^ „Truppenübungsplatz Reichshof (Rzeszow) • Axis History Forum”. Pristupljeno 28. 4. 2017.
- ^ Krakowski, Stefan (2013). „Rzeszow. Holocaust Period”. Encyclopaedia Judaica. Jewish Virtual Library. Pristupljeno 8. 7. 2013. „In September 1943 able-bodied Jews of Rzeszów were transported to Szebnia, where the majority met their death.”
- ^ „Rzeszow www.HolocaustResearchProject.org”. Pristupljeno 28. 4. 2017.
- ^ „University of Rzeszów: News”. www.univ.rzeszow.pl. Arhivirano iz originala 9. 2. 2010. g. Pristupljeno 8. 1. 2010.
- ^ Stacey, Stephanie. „Putin's war turned this little Polish airport upside down. It rose to the challenge.”. Business Insider (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-05-31.
- ^ „PKS Rzeszów S.A.”. web.pks.rzeszow.pl. Pristupljeno 8. 1. 2010.
- ^ „Polska? Tak!”. the POLSKI blog. 13. 9. 2011. Arhivirano iz originala 4. 3. 2013. g. Pristupljeno 12. 3. 2013.
Spoljašnje veze uredi
- Zvanični veb-sajt
- Galerija Arhivirano 2012-12-21 na sajtu Archive.today