Milan Kuprešanin
Milan Kuprešanin (Medak, kod Gospića, 2. oktobar 1911 — Zagreb, 20. april 2005) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.
| milan kuprešanin | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Milan Kuprešanin | |||||||||
| Lični podaci | |||||||||
| Datum rođenja | 2. oktobar 1911. | ||||||||
| Mesto rođenja | Medak, kod Gospića, Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 20. april 2005. (93 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Zagreb, Hrvatska | ||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||
| Delovanje | |||||||||
| Član KPJ od | oktobra 1941. | ||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1971. | ||||||||
| Čin | general-pukovnik | ||||||||
| Heroj | |||||||||
| Narodni heroj od | 23. jula 1952. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Biografija uredi
Rođen je 2. oktobra 1911. u selu Medak, kod Gospića. Poticao je iz zemljoradničke porodice. Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a gimnaziju u Gospiću. Do početka Drugog svetskog rata službovao je u Čazmi i Virovitici, kao državni činovnik finansijske struke.[1]
Posle Aprilskog rata 1941. i kapitulacije Jugoslovenske vojske, u koju je bio mobilisan, vratio se u rodni kraj. Povezao se s članovima KP Jugoslavije i uključio se u rad na pripremi oružanog ustanka. Početkom avgusta 1941, rukovodio je napadom ustaničkih snaga na ustaško-žandarsku posadu u selu Medak. Posle toga, po zadatku Okružnog komiteta KP Hrvtaske za Liku, angažovao se u radu na stvaranju čvršćih vojnih jedinica od ustaničkih snaga. Tada je od boraca s područja gospićkog kotara formiran gerilski bataljon „Velebit“, a Kuprešanin je postavljen za njegovog komandanta. Kao predstavnik gospićkog kotara, učestvovao je na savetovanju vojnih delegata gerilskih odreda s područja Like i Bosanske krajine, održanom 31. avgusta 1941, u oslobođenom Drvaru i na sastanku vojnih delegata ličkih partizanskih odreda, održanom 21. septembra 1941. na Kamenskom, na Plješivici, kada su donete značajne odluke za razvoj oružane borbe u Lici i Bosanskoj krajini.[1]
Kada je oktobra 1941. na području gospićkog kotara formiran Prvi lički partizanski odred, jačine oko 2.000 boraca, Milan je postavljen za njegovog komandanta. U to vreme primljen je i u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Pod njegovom komandom, Odred je krajem 1941. i početkom 1942, uspešno sprečavao napade Italijana, ustaša i četnika na oslobođenu partizansku teritoriju i rušio železničku prugu na delu između Gospića i Gračaca. U decembru 1941. upućen je na partijski kurs pri Okružnom komitetu KPH za Liku, koji se održavao u Trnavcu. Kad su, krajem istog meseca, italijanske snage prodrle od Vrhovina ka Korenici, dočekao ih je s grupom kursista u Šijanovom klancu. Tom prilikom je bio ranjen.[1]
U toku leta 1942. komandovao je privremenom borbenom grupom nazvanom Kombinovani odred, koja je dejstvovala u zapadnoj Lici, s posebnim vojničkim i političkim zadatkom — da jača angažovanje hrvatskog stanovništva iz tog dela Like, u Narodnooslobodilačkom pokretu (NOP). Septembra 1942. kada je Glavni štab NOP odreda Hrvatske formirao Treću ličku udarnu brigadu Milan je postavljen za njenog komandanta. Krajem istog meseca, on je sa brigadom razbio četnike u selu Raduču, a nekoliko dana kasnije i ustaše u selu Ribniku, a zatim zauzeo Brušane i Lički Novi. Bili su to značajni uspesi tek formirane brigade i njenog komandanta, na kojima im je čestitao Glavni štab Hrvatske. Nakon toga, brigada je nastavila da ređa nove uspehe — razbila je četnički puk „Vožd Karađorđe“ na području Gračaca, a zatim se, po naređenju Vrhovnog štaba NOV i POJ, prebacila na sektor Bosanskog Grahova, gde je u novembru 1942. operisala pod komandom Štaba Druge proleterske divizije. Posle povratka u Liku, decembra 1942, brigada je uspešno napala neprijateljske posade između Gračaca i Lovinca.[1]
U toku Četvrte neprijateljske ofanzive brigada je vodila borbe sa nadmoćnijim italijanskim snagama na Pločanskom klancu i kod Gornjeg Lapca. Upornom odbranom na frontu, povremenim protivnapadima i zabacivanjem dela snaga u pozadinu, neprijatelju su naneti ozbiljni gubici i onemogućen brz prodor na oslobođenu teritoriju Like. U svim ovim borbama Milan se pokazao kao vešt komandant, a njegova je lična zasluga i to što je brigada od Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske tada dobila naziv „udarna“.[1]
Krajem marta 1943, postavljen je za načelnika Štaba Prvog hrvatskog narodnooslobodilačkog udarnog korpusa. Odmah potom, krajem marta i početkom aprila 1943, komandovao je privremenom operativnom grupom „Gacko“, i s njom postigao značajne uspehe u gackoj dolini. Potom se nalazio na dužnostima komandanta Štaba kninskog operativnog sektora i komandanta novoformirane Devetneste severnodalmatinske divizije, a zatim načelnika Štaba Osmog dalmatinskog korpusa, sa kojim se istakao u borbama za oslobođenje Dalmacije.[1]
Neposredno pre završetka rata, otišao je sa grupom oficira u Sovjetski Savez, gde je završio devetomesečni kurs na Višoj vojnoj akademiji „Vorošilov“, u Moskvi. Posle rata, završio je Kurs operative pri Višoj vojnoj akademiji JA.[1]
Bio je šef Vojne misije JA u NR Albaniji, a nakon toga komandant armije, komandant vojne oblasti, pomoćnik državnog sekretara za narodnu odbranu i načelnik pozadine Jugoslovenske narodne armije (JNA). Penzioniran je 1971. u činu general-pukovnika. Posle toga, izvesno vreme bio je predsednik Republičkog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Hrvatske i predsednik Saveza rezervnih vojnih starešina Hrvatske. Biran je za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Hrvatske, a bio je i član Saveta federacije.[1][2]
Umro je 20. aprila 2005. i sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na zagrebačkom groblju Mirogoj.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden ratne zastave, Orden partizanske zvezde prvog reda, Orden bratstva i jedinstva prvog reda, Orden za hrabrost i dr.[3] Ordenom narodnog heroja odlikovan je 23. jula 1952. godine.[1]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž z Narodni heroji 1 1982, str. 438.
- ^ Ko je ko 1970, str. 534.
- ^ Ko je ko 1957, str. 369.
Literatura uredi
- Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957. COBISS.SR 4864263
- Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970. COBISS.SR 4897031
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49291527
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
