5. februar

5. februar je trideset šesti dan u godini u Gregorijanskom kalendaru. 329 dana (330 u prestupnim godinama) ostaje u godini posle ovog dana.

Događaji

februar
P	U	S	Č	P	S	N
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29

• 1573 — Bitka kod Krškog (1573)
• 1576 — Kralj Navare Anri odbacio kalvinizam i prešao u katolicizam kako bi kao Anri IV preuzeo presto Francuske.
• 1596 — Japanski šogun Tojotomi Hidejoši je naredio da se pogubi 26 katoličkih misionara i preobraćenika.
• 1792 — Britanci zauzeli pola teritorije indijske države Misor, nakon što su porazili vojsku sultana Tipu Sahiba.
• 1814 — U Beču objavljena „Mala prostonarodna slavenoserbska pesmarica“ Vuka Karadžića, koja je označila početak upoznavanja Evrope sa srpskom narodnom poezijom.
• 1818 — Bivši Napoleonov maršal Žan Batist Bernadot postaje kralj Švedske i Norveške kao Karl XIV Johan (1818—1844) i osniva dinastija dinastiju Bernadot koja vlada Švedskom do danas.
• 1859 — U gradu Fokšani, Skupština narodnih predstavnika donela je odluku o ujedinjenju rumunskih kneževina Vlaške i Moldavije, čime su postavljeni temelji rumunske države.
• 1885 — Belgijski kralj Leopold II proglasio afrički Kongo za lični posed pod nazivom "Slobodna Država Kongo".
• 1887 — U Milanskoj skali prvi put izvedena Verdijeva opera Otelo.
• 1917 — Usvajanjem novog ustava, Meksiko postao federativna republika od 28 saveznih država. Proglašena je agrarna reforma i crkva je odvojena od države.
• 1958 — Američki bombarder je odbacio nuklearnu bombu u more kod ostrva Tajbi nakon sudara sa drugim avionom tokom vežbe.
• 1971 — U Belfastu, tokom nemira, ubijen britanski vojnik, prvi od dolaska britanskih trupa u Severnu Irsku 1969.
• 1983 — U eksploziji bombe u prostorijama Palestinske oslobodilačke organizacije u Bejrutu poginule su 22 osobe.
• 1983 — U Lionu, posle izručenja iz Bolivije, uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi, jedan od šefova Gestapoa u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu. Barbi, nazvan „dželatom iz Liona“ skrivao se u Boliviji 32 godine.
• 1988 — Vrhovni sud SSSR ukinuo presudu kojom su u martu 1938. u vreme Staljinovih "čistki", osuđeni i potom ubijeni Nikolaj Buharin, Aleksej Rikov i niz drugih visokih sovjetskih partijskih i državnih rukovodilaca. Oni su potom posmrtno rehabilitovani.
• 1994 — Tokom bosanskog rata na sarajevskoj pijaci Markale u centru grada od granate je poginulo 68, a ranjeno 200 ljudi. Čelnici NATO dali su ultimatum bosanskim Srbima, pod pretnjom bombardovanja njihovih položaja, da u roku od deset dana povuku teško naoružanje na 20 km od centra Sarajeva, a od armije BiH zatraženo je da svoje teško naoružanje u gradu stavi pod kontrolu mirovnih snaga.
• 1996 — Vlasti u Sarajevu uhapsile su i kasnije predale Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu srpske oficire Đorđa Đukića i Aleksu Krsmanovića, što je izazvalo ozbiljnu političku krizu u tek uspostavljenim kontaktima dva bosanska entiteta. General Đukić je umro u zatvoru a pukovnik Krsmanović je oslobođen optužbe.
• 1997 —
  • Tri najveće švajcarske banke osnovale su, pod snažnim međunarodnim pritiskom, fond od sto miliona švajcarskih franaka za žrtve holokausta. Pritisak je usledio nakon otkrića da su švajcarske banke sarađivale s nemačkim nacistima u Drugom svetskom ratu u skrivanju novca i dragocenosti od zatočenih i ubijenih Jevreja.
  • U akcijama beogradske policije protiv mirnih protesta građana, zbog falsifikovanja izbornih rezultata, između 2. i 5. februara, uhapšeno je oko 100, a povređeno više od 300 demonstranata. Svakodnevne demonstracije su nastavljene.
• 2001 — U Njujorku počelo suđenje četvorici optuženih za postavljanje i aktiviranje bombi 1998. u dve američke ambasade u Africi, kada je život izgubilo 224 osobe.
• 2002 — Belgijski ministar inostranih poslova Luis Mišel, uputio izvinjenje zbog uloge njegove zemlje 1961. u atentatu na tadašnjeg kongoanskog lidera Patrisa Lumumbe. On je ponudio pomoć od 3,25 miliona dolara Fondu „Patris Lumumba“ za promociju demokratije u toj zemlji.
• 2003 — Severna Koreja je saopštila da je ponovo pokrenula nuklearni reaktor u Jongbjonu. Ona je u decembru 2002. najavila niz akcija kojima će reaktivirati svoje nuklearne programe, uprkos činjenici da je dve godine ranije (1994) potpisala sporazum o njihovoj suspenziji.
• 2004 — U eksploziji u moskovskom metrou povređeno je najmanje 224 osoba.
• 2006 —
  • Iran odlučio da zabrani pristup svojim nuklearnim postrojenjima timovima IAA.
  • Reprezentacija Francuske je novi evropski prvak u rukometu.

Rođenja

• 1808 — Karl Špicveg, nemački slikar, crtač i ilustrator. (prem. 1885)
• 1840 — Džon Bojd Danlop, škotski pronalazač. (prem. 1921)
• 1848 — Žorž-Šarl Ismans, francuski romanopisac. (prem. 1907)
• 1878 — Andre Sitroen, francuski inženjer holandskog porekla. (prem. 1935)
• 1884 — Veljko Petrović, književnik i istoričar umetnosti, predsednik Matice srpske i Srpske književne zadruge, direktor Narodnog muzeja u Beogradu, akademik. (prem. 1967)
• 1894 — Ksenija Atanasijević, filozof, je bila prva žena docent i prva žena koja je doktorirala na Beogradskom univerzitetu 1922. godine. (prem. 1981)
• 1906 — Džon Karadin, američki glumac. (prem. 1988)
• 1912 — Josip Palada, jugoslovenski i hrvatski teniser. (prem. 1994)
• 1914 — Alan Hodžkin, britanski fiziolog i biofizičar. (prem. 1998)
• 1915 — Robert Hofstater, američki fizičar. (prem. 1990)
• 1919 — Andreas Papandreu, grčki državnik i ekonomista. (prem. 1996)
• 1925 — Zuzana Halupova, srpska slikarka naive slovačkog porekla. (prem. 2001)
• 1929 — Fred Sinovac, austrijski političar. (prem. 2008)
• 1932 — Ćezare Maldini, italijanski fudbalski trener i fudbaler. (prem. 2016)
• 1933 — Miloš Milutinović, bivši jugoslovenski reprezentativac u fudbalu. (prem. 2003)
• 1943 — Nolan Bušnel, američki inženjer.
• 1943 — Majkl Men, američki reditelj, scenarista i producent.
• 1946 — Šarlot Rempling, engleska glumica.
• 1948 — Sven Goran Erikson, švedski fudbalski trener. (prem. 2024)
• 1948 — Barbara Herši, američka glumica.
• 1948 — Tom Vilkinson, britanski glumac. (prem. 2023)
• 1962 — Dženifer Džejson Li, američka glumica.
• 1963 — Goran Jurić, hrvatski fudbaler.
• 1964 — Lora Lini, američka glumica.
• 1965 — Kike Sančez Flores, španski fudbaler i fudbalski trener.
• 1965 — George Hađi, rumunski fudbaler.
• 1966 — Rok Petrovič, jugoslovensko-slovenački skijaš. (prem. 1993)
• 1969 — Majkl Šin, britanski glumac.
• 1972 — Meri, krunska princeza od Danske.
• 1973 — Trajntje Osterhojs, holandska pevačica.
• 1975 — Đovani van Bronkhorst, holandski fudbaler.
• 1976 — Toni Dža, tajlandski glumac.
• 1979 — Mirko Hrgović, hrvatski fudbaler.
• 1979 — Ali el Abdali, saudijski fudbaler.
• 1980 — Petar Karađorđević (sin Aleksandra II), srpski princ.
• 1982 — Slaviša Pavlović, srpski pisac i pesnik.
• 1982 — Rodrigo Palasio, argentinski fudbaler.
• 1984 — Karlos Tevez, argentinski fudbaler.
• 1985 — Kristijano Ronaldo, portugalski fudbaler.
• 1986 — Vedran Ćorluka, hrvatski fudbaler.
• 1986 — Sekope Kepu, australski ragbista.
• 1987 — Hana Selimović, srpska glumica.
• 1987 — Linus Omark, švedski hokejaš na ledu.
• 1987 — Kertis Džerels, američki košarkaš.
• 1991 — Terens Ros, američki košarkaš.
• 1992 — Nejmar, brazilski fudbaler.
• 1992 — Stefan de Vraj, holandski fudbaler.
• 1995 — Adnan Januzaj, belgijski fudbaler
• 1999 — Alegra Poljak, srpska fudbalerka.

Smrti

• 1679 — Jost fan den Fundel, holandski pisac. (rođ. 1587)
• 1766 — Leopold Jozef Daun, austrijski feldmaršal. (rođ. 1705)
• 1807 — Paskvale Paoli, korzikanski patriota i političar. (rođ. 1725)
• 1818 — Karl XIII Švedski, kralj Švedske. (rođ. 1748)
• 1881 — Tomas Karlajl, škotski istoričar, filozof i esejist. (rođ. 1795)
• 1893 — Toša Jovanović, srpski glumac. (rođ. 1845)
• 1922 — Kristijan de Vet, burski general i političar. (rođ. 1854)
• 1922 — Eduard Slavoljub Penkala, hrvatski inženjer i pronalazač. (rođ. 1871)
• 1937 — Lu Andreas-Salome, nemačka filozofkinja ruskog porekla. (rođ. 1861)
• 1941 — Jovan Grčić (profesor), bio srpski književnik, književni, pozorišni i muzički kritičar, prevodilac i profesor. (rođ. 1855)
• 1946 — Džordž Arlis, engleski glumac, pisac i režiser. (rođ. 1868)
• 1948 — Johanes Blaskovic, nemački vojni komandant. (rođ. 1883)
• 1969 — Telma Riter, američka glumica. (rođ. 1902)
• 1972 — Merijen Mur, američka pesnikinja i književna kritičarka. (rođ. 1887)
• 1980 — Stojan Aralica, slikar. (rođ. 1883)
• 1993 — Džozef Leo Menkievič, američki režiser, scenarista i producent. (rođ. 1909)
• 1997 — Olga Skrigin, filmski montažer. (rođ. 1927)
• 1999 — Nevil Boner, prvi Aboridžin poslanik u australijskom parlamentu. (rođ. 1922)
• 2000 — Klod Otan-Lara, francuski filmski reditelj. (rođ. 1901)
• 2008 — Mahareši-Maheš Jogi, tvorac Transcedentalne meditacije. (rođ. 1918)
• 2008 — Zoran Antonijević - Žota, fudbaler "Crvene zvezde", reprezentativac Jugoslavije i sportski radnik. (rođ. 1945)
• 2015 — Val Logsdon Fič, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku. (rođ. 1923)
• 2020 — Kirk Daglas, američki glumac i producent (rođ. 1916)

Praznici i dani sećanja

• Srpska pravoslavna crkva slavi:
  • Sveštenomučenika Klimenta - episkopa ankirskog
  • Šesti Vaseljenski Sabor
  • Svetog Pavlina Milostivog

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma