Википедија

Konfederativne Američke Države

бивша држава у Северној Америци

Konfederativne Američke Države — skraćeno KAD (engl. Confederate States of America — skraćeno CSA), ponekad kratko Konfederativne Države — KD (engl. Confederate States — CS) ili samo Konfederacija (engl. Confederacy), bivša je država u Severnoj Americi, koja je postojala od 1861. do 1865. godine. Konfederativne Američke Države je bila konfederacija južnih država SAD koje su se osamostalile tokom predsedničkog mandata Abrahama Linkolna.

Konfederativne Američke Države
Confederate States of America
Konfederacija

(iz 1865)

(1863—1865)
Himna
God Save the South

Položaj Konfederativnih Američkih Država
Geografija
Kontinent Severna Amerika
Regija Jug (SAD)
Prestonica Ričmond
Društvo
Službeni jezik defakto: engleski
Politika
Vladari  
 — Predsednik Džeferson Dejvis
 — Premijer Aleksander Stivens
Zakonodavna vlast Kongres
Istorija
Istorijsko doba 19. vek
 — Osnivanje 1861.
 — Ukidanje 1865. (4 god.)
Geografske i druge karakteristike
Površina  
 — ukupno 1.995.392 km²
Stanovništvo 9.103.332 (1860)
Valuta konfederacijski dolar
Zemlje prethodnice i naslednice
Konfederativnih Američkih Država
Prethodnice: Naslednice:
SAD SAD

Konfederacija je u početku bila sačinjena od sedam država, ali kasnije su im se pridružile još četiri. Na severu se graničila sa SAD, na jugu sa Meksikom i Meksičkim zalivom, a na istoku sa Atlantskim okeanom.

Ustavom Konfederacije kojeg je potpisalo sedam država članica (Južna Karolina, Misisipi, Florida, Alabama, Džordžija, Luizijana i Teksas) označeno je ustrojstvo „trajne savezne vlade“ u gradu Montgomeri godine 1861. nakon što je tadašnji predsednik SAD Abraham Linkoln pozvao vojne snage iz Virdžinije, Arkanzasa, Tenesija i Severne Karoline kako bi se ponovo zauzelo utvrđenje Samter i ostala savezna područja koja su u međuvremenu bila pod okupacijom, kao i četiri države koje su proglasile svoje otcepljenje od SAD (Unije). Predsednik KAD-a je bio Džeferson Dejvis, a glavni grad Ričmond.

Formiranje Konfederacije dovelo je do Američkog građanskog rata poznatog i kao rat između „Severa“ i „Juga“. Naime vlada SAD nije priznala konfederaciju i krenula je da vojnom silom povrati otcepljene teritorije.

Tokom građanskog rata zbog uspešnih vojnih operacija Unije, kontrola Konfederacije nad svojim teritorijama naglo je opadala kao i njen broj stanovništva (sa 73% na 34%). Takođe joj je slabila i kontrola unutrašnjih vodenih tokova na Jugu, a kompletna južnjačka obala nalazila se u pomorskoj blokadi. Sve to stvorilo je nesavladivi problem u ljudstvu, zalihama i finansijama. Javna podrška predsedniku Konfederacije Džefersonu Dejvisu i njegovoj administraciji s vremenom je jenjavala uz učestalo dezerterstvo, ekonomski tešku situaciju i optužbe o aristokratskoj vladavini. Nakon četiri godine ratovanja grad Ričmond pao je u aprilu 1865. godine i ubrzo nakon toga glavni general Konfederacije Robert Li predao se generalu Julisizu Grantu usled čega je Konfederacija službeno prestala da postoji. Sam predsednik Dejvis uhapšen je 10. maja 1865. godine u okrugu Ervin (država Džordžija)[1] i optužen za izdaju. Do suđenja nikada nije došlo i optužnica je konačno odbačena 25. decembra 1868.[2][3]

Zbog vojnih akcija, rat je Jug ostavio ekonomski devastiranim, pored ogromnih ljudskih žrtava uništena je infrastruktura i iscrpljeni resursi. Gotovo kompletna regija ostala je daleko ispod ostatka nacionalnog nivoa razvoja sve do posle Drugog svetskog rata.[4]

Istorija uredi

Konfederaciju su tokom konvencije u Montgomeriju u februaru 1861. godine osnovali državni izaslanici poslani iz sedam država SAD. Nakon Linkolnove inauguracije četiri dodatne pogranične države postale su zastupljene, još su se dve države i dve nove teritorije pridružile Kongresu Konfederacije, sve u skladu sa njihovim separatističkim rezolucijama. Vlada je postojala od proleća 1861. do proleća 1865. godine, dakle tokom trajanja Američkog građanskog rata kojeg je započela upravo Konfederacija napadom na Fort Samter.

Mnogi belci sa juga smatrali su sami sebe više Južnjacima nego Amerikancima te su bili spremni da se bore za svoju državu i svoj region kako bi isti postali nezavisni od ostatka nacije. Regionalizam je uskoro prerastao u južnjački nacionalizam, „Povod“ (engl. Cause). Tokom celog svog postojanja Konfederacija se nalazila u ratu.[5] „Južnjački povod“ nadmašio je ideologiju prava država, politike carine ili unutrašnjeg uređenja. Bio je baziran na stilu života, vrednostima i sistemu verovanja. Južnjački „životni stil“ postao je svet njegovim građanima. Sve na Jugu postalo je moralno pitanje, kompletna ljubav bila je usmerena na sve što je južnjačko dok se sve što je pripadalo Jenkijima (Severnjacima) mrzelo. Kako se rat približavao, nisu se raspale samo nacionalne političke partije već su se podelile i nacionalne crkve, vlastite porodice koje su svoje članove imale u različitim državama.[6]

Ni u jednoj državi belci nisu bili jednoglasni. Postojala je manjina na jugu koja je podržavala Uniju, pogotovo u današnjoj Zapadnoj Virdžiniji kao i u istočnom Tenesiju. Južno od linije Mejson-Dikon glasačka podrška za tri pro-unionistička kandidata 1860. godine varirala je od 37% na Floridi do čak 71% u državi Misuri. Rat koji je usledio neki istoričari proglasili su američkom tragedijom, ratom braće, otac protiv sina, poznanik protiv sopstvenog rođaka.[7][8]

Revolucija razjedinjenja uredi

Separatisti u južnjačkim robovlasničkim državama koji su odbijali da ostanu u državi za koju su verovali da ih pretvara u drugorazredne građane osnovali su Konfederativne Američke Države. Glavne razloge za ovakvo mišljenje pronašli su u sve većem jačanju abolicionista kao i u anti-ropskom pokretu u Republikanskoj stranci za koju su smatrali da ih konstantno vređa, „ponižava i degradira“.[9] „Crni republikanci“ (kako su ih južnjaci zvali) i njihovi saveznici sada su pretili da postanu većina u Predstavničkom domu SAD, Senatu i u samom kabinetu Predsednika. U Vrhovnom sudu, glavni sudija Rodžer B. Tanej (za kojeg se i danas veruje da je podupirao robovlasništvo) već je tada imao 83 godine i učestalo obolevao.

Tokom predsedničkih kampanja 1860. godine separatisti su pretili razjedinjenju u slučaju da Abraham Linkoln bude izabran, a među onima čiji se glas najviše čuo bio je Vilijam L. Jensi. Jensi je putovao severom zemlje i pozivao ljude na otcepljenje dok je Stiven Daglas putovao jugom i zagovarao Uniju u slučaju Linkolnove pobede.[10] Separatistima je namera Republikanske stranke bila jasna: potpuna eliminacija ili zabrana ropstva. Linkolnova pobeda naterala ih je na brzo delovanje čak i pre same inauguracije.[11]

Razlozi otcepljenja uredi

 
Aleksander Stivens
potpredsednik Konfederacije.

Do 1860. godine regionalne nesuglasice između Severa i Juga primarno su se vodile oko očuvanja ili proširivanja ropstva. Istoričar Dru Gilpin Faust napisao je da su „vođe pokreta otcepljenja kroz čitavi Jug isticali ropstvo kao najjači razlog za južnjačku nezavisnost“.[12] Iako se na prvi pogled čini čudnim, činjenica je da premda većina južnjačkih belaca nije imala robove svejedno su podupirali ropstvo. Veruje se da je razlog tome što se nisu hteli osećati kao da su na dnu društvenog poretka.[13] Pored pitanja ropstva postojali su i drugi razlozi spora između Severa i Juga, a koji su uključivali slobodu govora, odbegle robove, proširenje na Kubu i prava država. Pobeda Republikanske stranke i izbor Abrahama Linkolna za novog Predsednika SAD bila je ključna iskra koja je podstakla otcepljenje. Istoričar i stručnjak za građanski rat Džejms M. Makperson je napisao:

Najzlokobnije obeležje kompletnih izbora za južnjake predstavljala je ubedljiva Republikanska pobeda severno od 41. paralele. U toj regiji Linkoln je osvojio više od 60% glasova, jedva izgubivši tek dva okruga. Čak tri četvrtine republikanskih kongresmena i senatora u sledećem mandatu predstavljali bi „Jenkije“ koji žele ukinuti ropstvo. U Ričmond Eksamineru napisano je: „Stranka osnovana sa jednim jedinim ciljem — mržnjom prema afričkom ropstvu — sada se nalazi na vlasti“. Niko se više ne može „zavaravati da je crna Republikanska stranka moderna“ stranka, napisali su u Nju Orleans Delti. „To je zapravo, prvenstveno, revolucionarna partija“.[14]

Tokom onoga što će kasnije postati poznato pod nazivom Kornerstounski govor, potpredsednik Konfederacije Aleksander Stivens izjavio je da se „kamen temeljac“ (engl. cornerstone) nove vlade "temelji na velikoj istini da osoba crne boje kože nije jednaka osobi bele boje kože; da je ropstvo — potčinjeno superiornoj rasi — potpuno prirodno i normalno stanje. Naša nova vlada prva je u istoriji sveta koja svoje postojanje zasniva na ovoj velikoj fizičkoj, filozofskoj i moralnoj istini.[15] Kasnije će, međutim, Stivens pokušati da obrazloži navedeno braneći se vlastitom nespremnošću za govor, učestalom upotrebom metafora prilikom govora te izjavama da nikad nije doslovno mislio da "temelji nove vlade počivaju na izrečenom."[16][17]

Države koje se nalaze duboko u južnom području današnjeg SAD — Južna Karolina,[18] Misisipi,[19] Džordžija[20] i Teksas[21] — zvanično su objavile svoje otcepljenje, a svaka je od njih identifikovala pretnju pravu robovlasnika kao glavni razlog (ili jedan od glavnih razloga) samog otcepljenja. Uz to država Džordžija je kao razlog navela i generalnu saveznu politiku kojom se više favorizuju ekonomski interesi Severa nego Juga. S druge strane, država Teksas u svojoj službenoj deklaraciji o otcepljenju spomenula je robovlasništvo 21 put, ali takođe navela i neuspeh savezne vlade da održi svoja obećanja iz originalnog sporazuma o aneksiji o zaštiti doseljenika na zapadnu granicu.

U proklamaciji o otcepljenju države Teksas takođe stoji:

Kao neospornu istinu tvrdimo da su vlade različitih država kao i sama Konfederacija osnovane isključivo od strane bele rase za belu rasu i njeno potomstvo; da afrička rasa nema nikakvu ulogu u njihovom osnivanju; da se s pravom smatra inferiornom i nesamostalnom rasom i zbog toga njeno postojanje u ovoj zemlji može se smatrati jedino korisnim odnosno podnošljivim.[21]

Inauguracija i reakcije uredi

 
Inauguracija predsednika Džefersona Dejvisa
Montgomeri (Alabama)

Nakon prvih održanih državnih konvencija na Jugu poslani su njihovi predstavnici na konvenciju u Montgomeriju (Alabama) dana 4. februara 1861. godine. Upravo tamo su doneseni osnovni dokumenti vlade i etablirana je privremena vlada.

Za novog, „privremenog“ predsednika Konfederacije izabran je Džeferson Dejvis koji je, iako je ranije insistirao na odugovlačenju otcepljenja sve dok se kompletni Jug ne ujedini, svejedno pozvao sto hiljada muškaraca iz vojnih jedinica raznih država da stanu u odbranu novoosnovane države.[10] Ranije je Džon B. Flojd, bivši Ministar rata pod predsednikom Džejmsom Bjukenanom, prebacio vojne trupe južno od severnjačkih američkih vojnih utvrđenja. Kako bi uštedeli na troškovima ratnog odeljenja, Flojd i ostali radnici Kongresa nagovarali su predsednika Bjukenana da ne naoružava južnjačka utvrđenja, a upravo je to bila odredba Konfederacije.[10]

U maju 1861. godine glavni grad Konfederacije postao je Ričmond (Virdžinija). Pet dana kasnije, Dejvis je proširio stepen vanrednog stanja na Norfolk i Portsmut (Virdžinija) kako bi uključio područja u okolini 10 mi (16 km) iza Ričmonda.[22] Dana 22. februara 1862. (na dan rođenja Džordža Vašingtona) obavljena je Dejvisova inauguracija kao službenog predsednika čiji bi mandat trajao šest godina, a koji je izabran u novembru 1861. godine.

U svom prvom obraćanju naciji posle izbora, predsednik Abraham Linkoln pokušao je da zadrži širenje Konfederacije. Kako bi umirio sve učestalije pozive na otcepljenje robovlasničkih država, uverio je pogranične države da će ropstvo opstati u onim državama u kojima već postoji te je predložio trinaesti amandman u Ustavu — Korvinov amandman — koji se u to vreme nalazio u fazi rasprave, a koji bi pružio neopozivu ustavnu zaštitu ropstva u državama koje se opredele za robovlasništvo.[23]

Novoosnovana administracija Konfederacije smatrala je ispravnom politiku nacionalnog teritorijalnog integriteta nastavivši ranije pokušaje država iz 1860. i s početka 1861. godine kojima je prisustvo vlade SAD želela ukloniti iz svojih granica. Takva politika uključivala je preuzimanje američkih sudova, pošte i, što je najvažnije, oružarnica i vojnih utvrđenja. Ali nakon zauzimanja utvrđenja Fort Samter od strane Konfederacije u aprilu 1861. godine, Linkoln je pozvao 75 hiljada vojnih trupa iz raznih država koje su se nalazile pod njegovim autoritetom. Svrha okupljanja vojske bila je ponovo zauzimanje američkih teritorija širom Juga budući da američki Kongres nikada nije odobrio njihovo otcepljenje. Pružanje otpora u utvrđenju Samter označilo je njegovu promenu politike koju je do tada sprovodila sada već bivša Bjukenanova administracija. Takav Linkolnov vojni odgovor digao je kompletnu naciju na noge i uzburkao emocije. Ljudi sa Severa i Juga zahtevali su rat, a stotine hiljada mladića požurile su da se prijave u vojsku. Nakon tih događaja još četiri države proglasile su svoje otcepljenje (Virdžinija, Severna Karolina, Tenesi i Arkanzas) dok je država Kentaki ostala neutralna.[10]

Otcepljenje uredi

Oni koji su podupirali otcepljenje smatrali su da je Ustav SAD bio samo ugovor između država koji se mogao odbaciti u bilo koje vreme bez prethodnih konsultacija i da svaka država ima sopstveno pravo na otcepljenje. Nakon energičnih debata i glasanja, sedam južnjačkih robovlasničkih država proglasilo je svoje otcepljenje u februaru 1861. godine (pre nego je Abraham Linkoln došao u kancelariju predsednika), dok su pokušaji otcepljenja u ostalih osam robovlasničkih država privremeno propali. Delegati iz tih sedam država oformili su Konfederativne Američke Države u februaru 1861. godine i izabrali Džefersona Dejvisa kao privremenog predsednika. Pokušaj Unionista o ponovnom ujedinjenju propao je i Dejvis je započeo da skuplja vojsku koja je brojala oko sto hiljada muškaraca.[24]

Države uredi

 
Mapa Konfederacije
 
Evolucija Konfederativnih Država

Sedam država proglasilo je otcepljenje od Sjedinjenih Američkih Država pre nego je Linkoln preuzeo kabinet predsednika 4. marta 1861. godine. Nakon napada Konfederacije na utvrđenje Samter 12. aprila 1861. godine i Linkolnovog kasnijeg vojnog poziva (15. april), još četiri države proglasile su svoje otcepljenje.

Država Kentaki proglasila je neutralnost, ali nakon što su u nju ušle Konfederacijske trupe vlada je zatražila pomoć Unije kako bi ih isterala. Rascepljena vlada Konfederacije premestila se kako bi obuhvatila zapadne Konfederacijske vojne jedinice i nikada nije u celosti kontrolisala sopstvenu populaciju.

Dana 31. oktobra 1861. godine u državi Misuri ostatak privremene Konfederativne vlade doneo je odluku o otcepljenju.[25] Konfederacijska vlada, međutim, nije mogla da kontroliše veći deo teritorije te države. Prvo je glavnim gradom proglasila Niošo, a zatim Kasvil pre nego što je isterana iz države. Ostatak rata Konfederativna vlada države Misuri delovala je u izgnanstvu iz grada Maršal u Teksasu.

Države Kentaki i Misuri u Linkolnovoj proklamaciji o emancipaciji nisu prozvane pobunjeničkim državama. S druge strane, Konfederacija je takođe polagala prava na te dve države, odobrivši im kongresno predstavništvo i dodavši njihove dve zvezdice na svoju državnu zastavu.

U državi Virdžinija naseljene regije duž granica sa državama Ohajo i Pensilvanija odbijale su konfederaciju. Unionisti su održali konvenciju u Vilingu u junu 1861. godine i etablirali „obnovljenu vladu“, ali region je ostao duboko podeljen. U 50 regija koje će kasnije stvoriti državu Zapadnu Virdžiniju, glasači iz 24 regije na referendumu su glasali za otcepljenje od Virdžinije 23. maja.[26] Godine 1860. na predsedničkim izborima „ustavni demokrata“ Brekenridž pobedio je „ustavnog Unionistu“ Bela u svih 50 regija za 1900 glasova odnosno 44% na prema 42%.[27] Bez obzira na učestale rasprave između istoričara oko izborne procedure i pojedinačnih rezultata, obe strane su pridobile preko 20 hiljada vojnika za obe strane konflikta.[28][29] Predstavnici su sedeli u državnim zakonodavnim telima tokom rata i u Vilingu i u Ričmondu.[30]

Neke regije u istočnom Tenesiju pokušale su da se otcepe od Konfederacije, ali im je vanrednim stanjem to zabranjeno.[31] Iako su države Delaver i Merilend bile robovlasničke, one nisu proglasile otcepljenje, jer su građani u tim državama bili snažno rastrgani na obe strane. Ipak, vojnici države Merilend borili su se kao deo Lijeve vojske u severnoj Virdžiniji.[32] Delaver nikada nije poslao vojne trupe na stranu Konfederacije, ali takođe nije emancipovao robove kao što su to učinile države Misuri i Zapadna Virdžinija. Građani okruga Kolumbija takođe nisu pokušali otcepljenje.[33]

Sledi spisak pobunjeničkih država s datumima proglašenja njihovog otcepljenja od ostatka SAD:

DržavaOtcepljenjePrimanje u KADPrimanje u SADKonzervativna vlada došla na vlast
Južna Karolina20. decembar 1860.[34]4. februar 1861.9. jul 1868.28. novembar 1876.
Misisipi9. januar 1861.[35]4. februar 1861.23. februar 1870.4. januar 1876.
Florida10. januar 1861.[36]4. februar 1861.25. jun 1868.2. januar 1877.
Alabama11. januar 1861.[37]4. februar 1861.14. jul 1868.16. novembar 1874.
Džordžija19. januar 1861.[38]4. februar 1861.15. jul 1870.1. novembar 1871.
Luizijana26. januar 1861.[39]4. februar 1861.25. jun ili 9. jul 1868.2. januar 1877.
Teksas1. februar 1861.[40]2. mart 1861.30. mart 1870.14. januar 1873.
Virdžinija17. april 1861.[41]7. maj 1861.26. januar 1870.5. oktobar 1869.
Arkanzas6. maj 1861.[42]18. maj 1861.22. jun 1868.10. novembar 1874.
Tenesi6. maj 1861.[43]16. maj 1861.24. jul 1866.4. oktobar 1869.
Severna Karolina21. maj 1861.[44]16. maj 1861.4. jul 1868.28. novembar 1876.

Teritorije uredi

Stanovnici u Mesili i Tusonu u južnom delu tadašnje teritorije Novi Meksiko organizovali su konvenciju za otcepljenje, a na glasanju održanom 16. marta 1861. godine izglasano je pridruživanje Konfederaciji pa je novi teritorijalni guverner postao Luis Ovings. Pobedili su u bici za Mesil i uspostavili teritorijalnu vladu s Mesilom kao glavnim gradom.[45] Konfederacija je 14. februara 1862. godine proglasila svojom teritorijom područje Arizone severno od 34. paralele. Markus H. Makvili radio je kao delegat u oba Konfederativna kongresa. Godine 1862. pokušaj Konfederacije u Novom Meksiku da zauzme severni deo američkih teritorija je propao pa je konfederativna teritorijalna vlada otišla u progonstvo te se locirala u gradu San Antonio (država Teksas).[46]

Nakon što su SAD evakuisale federalna utvrđenja, pristalice Konfederacije u zapadnom trans-Misisipiju zahtevali su delove američke indijanske teritorije. Preko polovine američkih indijanskih trupa koje su učestvovale u građanskom ratu iz indijanskih teritorija bili su pobornici Konfederacije; iz svakog plemena po jedan general nalazio se u vojnoj službi skupa sa svojim trupama.

Američko indijansko veće nikada zvanično nije odobrilo pristupanje indijanskih teritorija Konfederaciji, ali poput država Misuri i Kentaki, pet civilizacijskih naroda imali su svoje predstavnike u Konfederativnom kongresu, a njihovi građani su bili pripadnici regularne konfederativne vojske. Nakon 1863. godine vlade plemena poslale su svoje predstavnike u konfederativni kongres: Elijas Kornelijus Budin predstavljao je pleme Čiroki, a Samjuel Benton Kalahan predstavljao je plemena Seminole i Krik. Nacija Čiroki stala je uz konfederaciju, a kao svoje razloge naveli su navodne severnjačke povrede Ustava, mišljenje da Sever ratuje protiv ropstva isključivo zbog komercijalnih i političkih interesa te da Sever samo želi da okupira još više indijanske teritorije.[47]

Glavni gradovi uredi

 
 
Montgomeri (Alabama) — prvi glavni grad KAD
Ričmond — drugi glavni grad KAD

U periodu od 4. februara do 29. maja 1861. godine, za glavni grad Konfederativnih Američkih Država proglašen je Montgomeri (Alabama). Upravo u tom gradu prvih šest država osnovalo je KAD dana 8. februara 1861. godine. Budući da su na tom skupu sedeli i delegati iz Teksasa, ta država smatra se „originalnom sedmom“ državom Konfederacije. Međutim, njeni delegati nisu imali pravo glasa pre nego što su u svojoj državi sproveli referendum. U Montgomeriju su održana još dva zasedanja privremenog kongresa sve do 21. maja. Tamo je takođe usvojen i stalni Ustav Konfederacije dana 12. marta 1861. godine.[48]

Ričmond (Virdžinija) izabran je za privremeni glavni grad. Potpredsednik Stivens i ostali proglasili su ga glavnim gradom kako bi ohrabrili ostale pogranične države da slede Virdžiniju i pridruže se Konfederaciji. Bio je to politički trenutak u kojem se želela pokazati „prkos i snaga“. Znalo se da će se glavnina rata za južnjačku nezavisnost voditi u Virdžiniji, ali je ta država takođe imala i najveću južnjačku vojnu populaciju belaca te dovoljnu infrastrukturu, izvore i zalihe potrebne da se izdrži ratno stanje. Politika Dejvisove administracije bila je: „Mora se braniti po svaku cenu“.

Ričmond je proglašen novim glavnim gradom 30. maja 1861. godine i poslednja dva zasedanja privremenog kongresa održana su upravo u njemu. U državnim i vojnim kampovima 6. novembra 1861. godine izabrani su stalni konfederativni kongres i predsednik Konfederacije. Prvi kongres održao se u Ričmondu sveukupno 4 zasedanja u periodu od 18. februara 1862. do 17. februara 1864. godine. Drugi kongres održao je dva zasedanja u periodu od 2. maja 1864. do 18. marta 1865. godine.[49]

Kako se rat odugovlačio, Ričmond je postao opterećen trening kampovima, logistikom i bolnicama. Cene su dramatično rasle uprkos nastojanjima vlade da ih na neki način reguliše. Jedan od tadašnjih pokreta u kongresu bio je i onaj Henrija S. Futa iz Tenesija koji je predložio da se ponovo promeni glavni grad. Približavanjem federalnih trupa u rano leto 1862. godine, vladine arhive bile su pripremljene za premeštaj. Uskoro je kongres odobrio Dejvisu da raspusti izvršnu vlast i sazove zasedanje kongresa u nekim drugim gradovima 1864. godine i ponovo 1865. godine. Nedugo pre kraja rata, vlada Konfederacije napustila je Ričmond planirajući da se preseli negde dublje na jug. Međutim, ti planovi gotovo nikad nisu zaživeli, jer se u međuvremenu Li predao kod Apomatoksa 9. aprila 1865. godine.[50] Dejvis i većina njegovog kabineta pobegla je u Danvil koji je kao glavni grad Konfederacije (ujedno i poslednji) trajao otprilike nedelju dana.

Privredne karakteristike uredi

 
Radnici na plantaži pamuka, Maunt Plezant (Južna Karolina).

Privreda konfederalnih država počivala je na poljoprivrednoj proizvodnji plantaškog tipa. Na plantažama na kojima je radila robovska crnačka snaga uzgajao se pamuk, pirinač, duvan, šećerna trska i kukuruz.[51] Koliki je bio udeo poljoprivrede u ekonomiji Južnih država najbolje govori podatak da su u ukupnoj industrijskoj proizvodnji SAD južne države učestvovale sa svega 10%, dok je u vojnoj industriji taj odnos bio znatno manji i iznosio je tek 3 procenta. Međutim, ogromne plantaže i besplatna radna snaga donosile su ogromne dobiti južnim državama.[52] Tako su 1860. godine buduće članice Konfederacije ostvarivale BDP od oko 155 miliona američkih dolara, što ih je svrstavalo na 4. mesto po bogatstvu u svetskim okvirima.

Iako je industrijska proizvodnja na jugu bila zanemariva u odnosu na ostatak Amerike, udeo južnih država u ukupnom američkom izvozu premašivao je 70%, a najvažniji izvozni proizvod je bio pamuk na čijoj proizvodnji su Južne države imale gotovo monopolistički položaj u globalnim okvirima. Kasnije je Konfederacija koristila svoj monopolizam u proizvodnji i prodaji poljoprivrednih proizvoda kao vid pritiska na neke evropske države da priznaju njenu nezavisnost (u vidu rasta cena i smanjenja izvoza).[53] Godine 1860. engleska tekstilna industrija je čak 80% sirovina za svoj rad uvozila iz južnih američkih država (a gotovo ceo uvoz je išao preko luke u Liverpulu).

Veliki privredni udarac Konfederacija je doživela nakon gubitka Nju Orleansa koji je služio kao glavna izvozna luka za pamuk. Uvedena je pomorska blokada, izvoz je gotovo prekinut, a samim tim i inostrana kreditiranja. Konfederalna vlada je počela da štampa novac bez pokrića, a tokom trajanja rata odštampano je ukupno 1,7 milijardi dolara takvog novca. Tako je krajem rata 1 konfederalni dolar imao vrednost od svega 1 centa po zlatnom ekvivalentu, odnosno 50 centi u odnosu na severnjački dolar. Inflacija je bila jako visoka i tokom trajanja građanskog rata dostigla je vrednosti hiperinflacije od čak 4.000%.[54] Poređenja radi u istom tom periodu cene na severu su skočile za oko 60%.[55]

Tokom trajanja rata proizvodnja pamuka je sa predratnih 4,5 miliona bala (svaka teška po 500 funti, ili 226,7 kg) pala na svega 300.000 bala. Nekadašnje plantaže pamuka zamenile su žitarice i povrće čijim uzgojem je trebalo da budu rešeni problemi nestašice hrane nastali usred pada proizvodnje i finansijskog kolapsa.

Protekcionistički sistem oporezivanja koji je sprovodila savezna vlada favorizujući kompanije sa severa bio je jedan od glavnih povoda za secesiju južnih država. Zbog toga je Ustav Konfederacije garantovao jedinstven sistem oporezivanja za sve proizvode, bez favorizovanja jednih nad drugim. Carine na uvoz proizvoda iz drugih zemalja iznosile su do 10% vrednosti proizvoda, dok su takse na uvoz proizvoda iz Sjedinjenih Država bile i do nekoliko puta više.

Novčana jedinica Konfederacije bio je konfederalni dolar koji je tokom rata doživeo višestruku devalvaciju pošto su svi bankarski depoziti u zlatu i srebru koji su vezivani za dolar potrošeni u Evropi za oružje. Centralna vlast je bila zadužena isključivo za izdavanje kovanog novca, dok su organi vlasti država članica Konfederacije bili zaduženi za štampanje papirnog novca. Zanimljivo je da je krajem rata zbog nedostatka plemenitih metala došlo do potpunog prekida proizvodnje kovanog novca.[56]

Geografija uredi

Konfederacija Američkih Država se graničila na severu sa SAD, na jugu sa Meksikom i Meksičkim zalivom, a na istoku sa Atlantskim okeanom.

Imala je ukupnu površinu (ne računajući Kentaki i Misuri) 1.995.392 km², i obalu dugačku 4.698 km.

Glavni deo Konfederacije Američkih Država nalazio se u području vlažne suptropske klime sa blagim zimama i dugim, toplim i kišnim letima. Neka područja Konfederacije imala su tropsku klimu (Florida), a neka su bila izložena čestim uraganima (države na atlantskoj obali i države Meksičkog zaliva). Od većih reka treba izdvojiti Misisipi, Arkanzas i Crvenu reku Juga. Istočno od Misisipija, najveće reke u Severnoj Americi, tlo je uglavnom bilo šumovito. Najviši vrh Konfederacije (ne računajući Arizonu i Novi Meksiko) bio je Gvadalupe Pik u Teksasu,[57] sa 2.670 m nadmorske visine.[58]

Većina zemljišta je bila zaštićena, mada su neka iznajmljena za vađenje nafte i gasa, vađenje ruda, eksploataciju šuma i za ispašu stoke; 2,4% se koristilo za vojne potrebe.[59][60]

Stanovništvo Konfederacije je brojalo na popisu 1860. godine 9.103.332 ljudi (uključujući i 3 miliona robova) i uglavnom su živeli u ruralnim područjima. Nju Orleans na jugu zemlje je sa populacijom od 168.675 ljudi, bio među deset najvećih američkih gradova i najveći u Konfederaciji.[61]

Najveći gradovi
Br. Grad Država Stanovništvo
1860 		Na nivou
SAD 		Pod kontrolom
SAD
1 Nju Orleans Luizijana 168.675 6 1862
2 Čarlston Južna Karolina 40.522 22 1865
3 Ričmond Virdžinija 37.910 25 1865
4 Mobil Alabama 29.258 27 1865
5 Memfis Tenesi 22.623 38 1862
6 Savana Džordžija 22.292 41 1864
7 Pitersburg Virdžinija 18.266 50 1865
8 Nešvil Tenesi 16.988 54 1862
9 Norfok Virdžinija 14.620 61 1862
10 Ogasta Džordžija 12.493 77 1865
11 Kolambus Džordžija 9.621 97 1865
12 Atlanta Džordžija 9.554 99 1864
13 Vilmington Severna Karolina 9.553 100 1865

Politika uredi

Glavni članak: Politika Konfederativnih Američkih Država

Konfederativne Američke Države su bile sekularna država, a vlast je podeljena na tri nivoa — izvršnu, zakonodavnu i sudsku.

Izvršna vlast je sastavljena od predsednika Konfederacije, potpredsednika i šest članova kabineta. Tokom četiri godine postojanja, predsednik i potpredsednik su bili Džeferson Dejvis, odnosno Aleksander Stivens. Članovi kabineta koji su takođe ostali od početka do kraja su: sekretar mornarice Stiven Malori i ministar poštanskog saobraćaja Džon Regan.

Nijedna država u svetu nije zvanično priznala Konfederaciju. Dok je obavljao dužnost državnog sekretara, Džuda Bendžamin je pokušao da izdejstvuje priznanje Konfederacije od strane Britanije i Francuske; njegovi napori su bili neuspešni.

U novembru 1863. godine, diplomata Konfederacije Dadli Man sastao se sa papom Pijom IX, nakon čega je primio pismo za Džefersona Dejvisa, predsednika Konfederacije.[62] Do uspostavljanja punih diplomatskih odnosa nikad nije došlo kao ni priznanje od strane Vatikana.

Zakonodavstvo

Zakonodavni organ vlasti je Kongres Konfederacije, slično kao u Sjedinjenim Državama, koji se sastoji od Predstavničkog doma (engl. House of Representatives) i Senata. Zastupnici i senatori su podeljeni po saveznim državama. U Predstavničkom domu svaka savezna država ima broj predstavnika srazmeran njenom broju stanovnika, dok u Senatu svaku državu zastupaju dva senatora.

Prve godine rada, Kongres je privremeno uspostavljen u jednodomnom formatu.[63] Predsednik veća je bio Hauel Kob iz Džordžije, između 4. februara 1861. i 17. februara 1862. godine.

Pravosuđe

Sudska vlast se sastojala od svih sudova u Konfederaciji. Zbog rata Vrhovni sud Konfederacije nikada nije pokrenut. Generalno, državni i mesni sudovi nastavili su da funkcionišu kao i pre 1861. godine, jedina razlika je priznavanje vlade Konfederativnih Američkih Država.[64]

Zastava uredi

Glavni članak: Zastava Konfederativnih Američkih Država

Zvanična zastava ove bivše zajednice država, koja je korišćena tokom Američkog građanskog rata (1861—1865), postojala je u nekoliko dizajnerskih verzija. Osim državne zastave, takođe je poznata i Borbena zastava Konfederacije. Nakon završetka rata, brojne verzije ove/ovih zastave su i dalje korišćene, kako privatno tako i od zvaničnih institucija, ali uz brojne kontroverze.

Državne zastave Misisipija, Džordžije i Tenesija su bazirane na zastavi Konfederacije. Zastava Severne Karoline je bazirana na zastavi bivše države iz 1861. kada se odvojila od Unije i priključila Konfederaciji. Zastave Alabame i Floride su najverovatnije nastale po uzoru na zastavu Konfederacije, mada je to i dalje nerazjašnjeno. Prvu državnu zastavu Konfederacije dizajnirao je pruski umetnik Nikola Maršal u Merionu, država Alabama. Zvezde i pruge su prihvaćene kao zastava 4. maja 1861. u Montgomeriju, Alabama. Maršal je takođe dizajnirao i uniformu vojske.[65][66]

  •  
    Prva zastava Konfederacije
    „7 zvezda i pruge“
    (4. mart — 21. maj 1861)
  •  
    Prva zastava Konfederacije
    „9 zvezda i pruge“
    (21. maj — 2. jul 1861)
  •  
    Prva zastava Konfederacije
    „11 zvezda i pruge“
    (2. jul — 28. novembar 1861)
  •  
    Prva zastava Konfederacije
    „13 zvezda i pruge“
    (28. XI 1861–1. III 1863)
  •  
    Druga zastava Konfederacije
    (1. maj 1863–4. mart 1865)
  •  
    Druga zastava Konfederacije
    (1. maj 1863–4. mart 1865)
  •  
    Treća zastava Konfederacije
    (nakon 4. marta 1865)
  •  
    Treća zastava Konfederacije
    (nakon 4. marta 1865)

Vojska uredi

Glavni članak: Vojska Konfederativnih Američkih Država

Vojska Konfederacije je osnovana 6. marta 1861. da brani novoformiranu državu tokom Američkog građanskog rata.[67] U najboljem slučaju, procenjuje se da se oko 1.500.000 ljudi borilo na strani vojske Konfederacije tokom rata. Tačan broj pojedinaca koji su služili u vojsci je nemoguće ustanoviti zbog nepotpunih ili uništenih arhiva i zapisa.

Glavne armije vojske Konfederacije bile su: Armija Severne Virdžinije (Army of Northern Virginia) pod komandom generala Roberta Edvarda Lija, kao i ostaci Armije Tenesi i raznih drugih jedinica pod komandom generala Džozefa Džonstona. Sve do pred kraj rata vojska nije imala formalnog vojnog komandanta ili načelnika generalštaba. Predsednik Džeferson Dejvis koji je i sam bivši oficir američke vojske i sekretar rata SAD, bio je Vrhovni komandant. Li je bio formalno izabran za generala vojske aktom Kongresa (23. januar 1865) i služio u tom svojstvu od 31. januara do 9. aprila 1865.[68]

U zadnjim mesecima Američkog građanskog rata, Li je razmatrao plan da naoruža crne robove Juga da bi popunio redove južnjačke vojske, ali plan nije došao na vreme za spas Konfederacije.[69]

Džoni Reb ili Džoni Rebel (engl. Johnny Rebel) bio je personifikacija vojske Juga i uopšte simbol svih južnih država SAD, obično je prikazivan kao vojnik sa puškom i sa zastavom Konfederacije.[70]

Političke vođe i vojskovođe Konfederacije uredi

 
General Robert Li.

Galerija uredi

  •  
    Zastava Konfederativnih Američkih Država danas
  •  
    Spomenik borcima Konfederacije u Vašingtonu, Džordžija
  •  
    Konfederacijska bela kuća u Ričmondu
  •  
    Zgrada vlade konfederacije
  •  
    Vojnik konfederacije
  •  
    Stena sa vođama juga
  •  
    Statua Džefersona Dejvisa
  •  
    100 konfederacionih dolara
  •  
    Džeferson Dejvis
  •  
    Poštanska marka sa likom Dejvisa

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Weigley 2000, str. 453.
  2. ^ Davis 2008, str. 96.
  3. ^ Deutsch, Eberhard P. (1966). „United States v. Jefferson Davis: Constitutional Issues in the Trial for Treason”. American Bar Association Journal. 52 (2): 139—145. JSTOR 25723506.  and Deutsch, Eberhard P. (1966). „United States v. Jefferson Davis: Constitutional Issues in the Trial for Treason”. American Bar Association Journal. 52 (3): 263—268. JSTOR 25723552. 
  4. ^ Cooper & Terrill 2009, str. xix
  5. ^ Thomas, str. 3–4.
  6. ^ Thomas The Confederate Nation pp. 4–5 and notes.
  7. ^ Coulter 1950, str. 61.
  8. ^ Craven 1953, str. 390.
  9. ^ Craven 1953, str. 350.
  10. ^ a b v g Freehling 1990, str. 398
  11. ^ Craven 1953, str. 366.
  12. ^ Faust 1988.
  13. ^ Murrin 2001, str. 1000.
  14. ^ McPherson, str. 232–233.
  15. ^ McPherson The text of Alexander Stephens' "Cornerstone Speech" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. novembar 2007)
  16. ^ Davis 1994, str. 294–295.
  17. ^ "What I Really Said in the Cornerstone Speech".Stephens, Alexander Hamilton; Avary, Myrta Lockett. (1998). Recollections of Alexander H. Stephens: his diary kept when a prisoner at Fort Warren, Boston Harbor, 1865, giving incidents and reflections of his prison life and some letters and reminiscence. Baton Rouge: Louisiana State University Press. str. 244. ISBN 978-0-8071-2268-6. 
  18. ^ The text of the Declaration of the Immediate Causes Which Induce and Justify the Secession of South Carolina from the Federal Union.
  19. ^ The text of A Declaration of the Immediate Causes which Induce and Justify the Secession of the State of Mississippi from the Federal Union.
  20. ^ The text of Georgia's secession declaration.
  21. ^ a b The text of A Declaration of the Causes which Impel the State of Texas to Secede from the Federal Union.
  22. ^ Ferguson 1996, str. 113.
  23. ^ Holzer 2008, str. 429.
  24. ^ Keegan 2009, str. 49.
  25. ^ Weigley 2000, str. 3. See also, Missouri's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  26. ^ Curry, Richard Orr. A House Divided, A Study of Statehood Politics and the Copperhead Movement in West Virginia. University of Pittsburgh Press. str. 49. 
  27. ^ Rice 1964, str. 112.
  28. ^ The Civil War in West Virginia Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. novembar 2013) "No other state serves as a better example of this than West Virginia, where there was relatively equal support for the northern and southern causes."
  29. ^ Snell, Mark A., West Virginia and the Civil War, Mountaineers Are Always Free, History Press, Charleston, SC. (2011). pp. 28.
  30. ^ Leonard, Cynthia Miller, The General Assembly of Virginia, July 30, 1619 – January 11, 1978: A Bicentennial Register of Members, Virginia State Library, Richmond, VA. (1978). pp. 478-493
  31. ^ ""Marx and Engels on the American Civil War", Army of the Cumberland and George H. Thomas source page Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007) and "Background of the Confederate States Constitution", The American Civil War Home Page Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. oktobar 2012).
  32. ^ Glatthaar 2008.
  33. ^ Freedmen & Southern Society Project, Chronology of Emancipation during the Civil War Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. oktobar 2007), University of Maryland. 27 6. 2012.
  34. ^ The text of South Carolina's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  35. ^ The text of Mississippi's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  36. ^ The text of Florida's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  37. ^ The text of Alabama's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  38. ^ The text of Georgia's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  39. ^ The text of Louisiana's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  40. ^ The text of Texas' Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  41. ^ The text of Virginia's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  42. ^ The text of Arkansas' Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  43. ^ The text of Tennessee's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  44. ^ The text of North Carolina's Ordinance of Secession Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2007)
  45. ^ Bowman 1983, str. 48.
  46. ^ Farish 1915, str. 96.
  47. ^ Declaration by the People of the Cherokee Nation of the Causes Which Have Impelled Them to Unite Their Fortunes With Those of the Confederate States of America Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. april 2014).
  48. ^ Martis, Historical Atlas, pp. 7–8.
  49. ^ Martis, Historical Atlas, pp. 2.
  50. ^ Coulter 1950, str. 102.
  51. ^ Thomas, The Confederate Nation pp. 13–14
  52. ^ Alexander 2010, str. 351.
  53. ^ Richard Burdekin and Farrokh Langdana, "War Finance in the Southern Confederacy, 1861–1865", Explorations in Economic History, Vol 30, No 3, July 1993
  54. ^ Drury, Ian, ur. (2003). American Civil War: Naval & Economic Warfare. str. 138. ISBN 978-0-00-716458-5.  . "The Confederacy underwent a government-led industrial revolution during the war, but its economy was slowly strangled."
  55. ^ Burdekin R., Weidenmier M. Suppressing Asset Price Inflation: The Confederate Experience 1861—1865 // Economic Inquiry. — 2003. № 41, 3. — pp. 420—432.
  56. ^ Coulter 1950, str. 151–153, 127.
  57. ^ „Elevations and Distances in the United States”. United States Geological Survey. 29. 4. 2005. Arhivirano iz originala 06. 10. 2008. g. Pristupljeno 28. 3. 2009. 
  58. ^ El Capitan. NGS data sheet. National Geodetic Survey. 2001-05-24.
  59. ^ „NOAA: Gulf of Mexico 'Dead Zone' Predictions Feature Uncertainty”. U.S. Geological Survey (USGS). 21. 6. 2012. Pristupljeno 23. 6. 2012. 
  60. ^ „What is hypoxia?”. Louisiana Universities Marine Consortium (LUMCON). Arhivirano iz originala 12. 6. 2013. g. Pristupljeno 18. 5. 2013. 
  61. ^ „1860 Census of Population and Housing”. Census.gov. 7. 1. 2009. Arhivirano iz originala 23. 2. 2010. g. Pristupljeno 29. 8. 2010. 
  62. ^ Civil War Official Histories, 6. 12. 2014.
  63. ^ Martis 1994, str. 1.
  64. ^ „"Legal Materials on the Confederate States of America in the Schaffer Law Library", Albany Law School”. Albanylaw.edu. Arhivirano iz originala 3. 11. 2007. g. Pristupljeno 29. 8. 2010. 
  65. ^ „Nicola Marschall”. The Encyclopedia of Alabama. 25. 4. 2011. Arhivirano iz originala 06. 06. 2013. g. Pristupljeno 29. 7. 2011. „The flag does resemble that of the Germanic European nation of Austria, which as a Prussian artist, Marschall would have known well.” 
  66. ^ Hume, Erskine. „The German Artist Who Designed the Confederate Flag and Uniform”. The American-German Review. 
  67. ^ On February 8, 1861, delegates from the seven Deep South states which had already declared their secession from the United States of America adopted the Provisional Constitution of the Confederate States of America.
  68. ^ Davis 1999.
  69. ^ Nolan 1991.
  70. ^ Bell Irvin Wiley (1943). The Life of Johnny Reb: The Common Soldier of the Confederacy. LSU Press. ISBN 0807104752. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Konfederativne Američke Države na Vikimedijinoj ostavi.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Конфедеративне_Америчке_Државе&oldid=27549611”