Nacionalni park Butrint
Nacionalni park Butrint (alb. Parku Kombëtar i Butrintit) je nacionalni park u južnom delu Albanije, stacioniran 18 km od grada Sarande u rejonu Valona. Park se prostire na površini od 94.244 km² i nalazi se na brdovitom terenu sa velikim brojem jezera, močvara, slatina, travnjaka, ostrva i preko 1200 biljnih i životinjskih vrsta. Pod upravu i zaštitu Nacionalnog parka Butrint spadaju sva jezera i lagune u Butrintu, prirodni kanal Vivari, ostrvo Ksamil i arheološko nalazište koje pruža vredne ostatke drevnih civilizacija.
| Nacionalni park Butrint | |
|---|---|
IUCN kategorija II (nacionalni park) | |
 Nacionalni park Butrint | |
  | |
| Mesto |  Albanija |
| Najbliži grad | Saranda |
| Koordinate | 39° 44′ 37.818″ N 20° 1′ 8.697″ E / 39.74383833° S; 20.01908250° I |
| Površina | 94.244 km²[1] |
| Osnovano | 2. mart 2000. godine |
| Upravljačko telo | Ministarstvo voda i životne sredine |
Park Butrint stacioniran je na istočnoj obali krfskog moreuza, na krajnjem jugu Albanije, gde je okružen jezerima Butrint i kanalom Vivari, koji povezuje jezero Butrint sa Jonskim morem. Na prostoru parka preovlađuje sredozemna klima na koju utiče neposredna blizina mora. Zime su blage a leta topla, sa dosta padavina.[2]
Arheološko nasleđe Butrinta je jednod od najvećih i najvažnijih arheoloških nalazišta u Albaniji i ono sadrži različite predmete i strukture koje potiču iz bronzanog doba, sve do srednjeg veka. Brojni spomenici su i dalje prisutni, uključujući gradske zidove, kasne antičke krstionice, baziliku, rimski amfiteatar i dva zamka. Pored arheoloških ostataka, mesto drevnog grada nalazi se u prirodnom okruženju, sa kompleksnim ekosistemom koji zavisi od obližnjeg jezera i kanala koji odvodi jezero u Jonsko more. Upravo ova kombinacija istorijskih spomenika i prirodnog okruženja čine Nacionalni park Butrint kulturno—prirodnim spomenikom.
Međunarodna unija za zaštitu prirode uvrstila je park u drugu kategoriju zaštite. Godine 1992. Nacionalni park Butrint pristupio je u Unesko i uvršćen je u listu svetksih baština. Laguna je dalje prepoznata kao močvarno područje od međunarodnog značaja označena od strane Ramasarske konvencije.[3] Jezero Butrin je važna oblast na kojoj je rasprostranjen veliki broj biljnih i ptičijih vrsta od međunarodnog značaja.[4][5]
Administracija parka uredi
Nacionalni park Butrint je osnovan sa uredbom broj 82, 2. marta 2000. godine kako bi se očuvali prirodni ekosistem i predeo, biljni i životinjski svet i kultuno nasleđe.[6] Teritorija parka je proširena više puta sve dok nije dostigla svoju sadašnju veličinu, 2005. godine.[7] Parkom upravlja direkcija podređena od strane Ministarstva životne sredine Albanije, čije je sedište u Sarandi.
Park je postao centar kulture i prirode Albanije, a uz pomoć Butrint fondacije, Svetske banke i Uneska, situacija parka se značajno poboljšala, pa je Unesko uklonio Butrint 2005. godine sa liste ugroženih područja svetske baštine.
Park je osnovan od strane Ministarstva kulture Albanije u saradnji sa Uneskom, Informacionom centrom za studije o očuvanju i restauraciji kulturnih dobara i u saradnji sa Međunarodnim većem za spomenike i gradove. Namera je bila da se stvori održivi resurs kulturnog nasleđa koji uključuje lokalne zajednice i nacionalne institucije, da služe kao model za druge parkove širom zemlje.
Danas je ovaj nacionalni park glavni centar za škole arheologije i konzervacije koje je organizovala Butrint fondacija u partnerstvu sa albanskim institutima arheologije i spomenika, stranim univerzitetima i međunarodnim stručnjacima i konsultantima. U okviru parka postoji aktivan program događaja u pozorištu, koncerti i nastupi, kao i programi za lokalne škole i koledže. Godine 2010, vlasti su srušile preko 200 ilegalnih objekata u selu Ksamil, koji su prekršili glavni plan i integritet Nacionalnog parka Butrint.
Geografija uredi
_Lake_Butrint.jpg)
Nacionalni park Butrint prostire se na površini od 94.244 km² i nalazi se u Valona rejonu, na jugu Albanije, duž Jonskog mora. Park se nalazi 18 km južno od grada Sarande i pet kilometara severno od granice između Albanije i Grčke. Po Kepenovoj klasifikaciji klimata, park obuhvata sredozemna klima, sa slabim zimama i kišnim i toplim letima. Park ima 1500 mm padavina prosečno tokom godine.
Park Butrint je deo raznovrsne hidrografske mreže, sastavljen od tokova nekoliko reka, laguna i jezera. Reke su kratke, strmog dna i karakterišu ih velike dubine.[8] Park obuhvata jezero Butrin na severozapadu, jezero Bufi na jugoistoku, reku Bistricu na severu, planinu Mil na zapadu i reku Pavlo na jugu.[9]
Jezero Butrint je najveće jezero u parku i njegov vodni režim je tipičan za priobalnu lagunu. Dugačko je 7,1 km, dok je širine 3,3 km, površine 16,3 km².[8] Kanal Vivari povezuje jezero sa Jonskim morem.[8] Jezero Bufi se nalazi na dva metra nadmorske visine i povezano je sa jugoistične strane sa jezerom Butrint.[8]
Flora uredi
Zbog različitih geoloških, hidroloških uslova i različitih tipova staništa, lokacija parka je takođe jedan od glavnih razloga za veliki broj različitih životinjskih i biljnih vrsta. Park spada u fitogeografski okvir unutar ilirskih listopadnih šuma, sredozemne vegetacije. Dostupnost vode u rekama, jezerima i močvarama, pod uticajem konfiguracije terena, ima veliki uticaj na biodiverzitet ovog područja. U parku je nastanjeno između 800 i 900 vrsta kičmenjaka, što je 27% svih vrsta kičmenjaka u Albaniji.[10]
Plitke priobalne lagune su kamenite, a dubina vode u parku je veća nego u drugim oblastima.[10]Prekrivene su sa gustom travom, trskom i širokolisnim rogozom.[10] Postoje i podvodne utrine u su najzastupljenije vrste Zostera noltei i Ruppia cirrhosa. U okviru arheološkog nalazišta, južnih i istočnih padina Sotire, najveća područja zauzimaju zimzelene šume.[10] Na većim nadmorskim visinama preovlađuju crnika i lovor, koji prevladavaju preko drugih biljaka, uključujući poljski brest, poljski jasen, i hrast. U parku su nastanjene i vrste poput crvenocvetne kupine, belog gloga, zimzelene ruže, bršljana i italijanskog klematisa. Pored njih, dosta rasprostranjene su i špargla, obična broćika, ljutić i Lythrum anceps.
Fauna uredi
U parku je nastanjeno više od 39 vrsta sisara,[11] 246 vrsta ptica, 25 vrsta gmizavaca, 10 vrsta vodozemaca i 105 vrsta riba. Raspored sisara po podredu je sledeći : 5 bubojeda, 9 slepih miševa, 12 glodara, 1 vrsta dvozubaca, 7 Fissipedia, 2 papkara, 2 kita i jedna vrsta perajara.
Šume su naseljene vrstama kao što su: kuna belica, riđa lisica, divlja svinja, obični šakal, evropski zec i vidra. Vuk je nastanjen na ovom prostorima samo tokom zime. Na pašnjacima nastanjena je mala lasica i Microtus levis. U parkovim toplim tropskim vodama nastanjeni su : kljunasti delfin, obični delfin i prugasti delfin. Bilo je izvještaja o prisutnosti i sredozemne morske medvedice, koja je nastanjivala stene i pećine.[12]
Zbog blizine mora, jezera i reke posećuje i nastanjuje 105 vrsta riba.[11] Neke od vrsta riba koje nastanjuju su karaš, cipol glavaš, cipal putnik, evropska jegulja, oslić i mnoge druge.
U parku je po popisu nastanjeno 246 vrsta ptica, a polovina njih se ovde i gnezdi.[11] Neke od vrsta koje nastanjuju park su suri orao, sivi soko, jarebica kamenjarka, vuga i obični mišar. Zalivi i estuari duž mora su zimske destinacije za veliki broj vrsta ptica. Vlažna područja služe kao mesta hranjenja i odmora za riđoglavu patku, velikog vranca, ćubastog gnjurca, lisku i rečnog galeba. Pašnjaci i livade uz reke ili jezera su staništa za barsku kokicu, barskog petlovana, poljsku eju, eju močvaricu, Moustached warbler i senicu vugu. Močvarna područja nastanjuje mala bela čaplja, srebrni vivak, zlatni vivak i crnotrba sprutka. Većina ptica vodarica skoncentrisane su u priobalnim delovima i močvarama, kao što su velika carska šljuka, crvenonogi sprudnik i dugokljuna čigra.
U parku je dokumentovano je 10 vrsta vodozemaca, iako ove vrste postoje u velikom broju, uglavnom naseljavaju šume i grmlje.[11] Najčešće vrste vodozemaca nastanjene u parku su šareni daždevnjak, veliki mrmoljak, obična krastača, grčka žaba i dugokljuna čigra. Raznolikost gmizavaca u parku takođe je bogata, viša od bilo koje druge zaštićene oblasti u Albaniji. Ukupno je popisano 25 vrsta, a neki od njih su balkanski zeleni gušter, slepić i smuk.
Arheološko i arhitektonsko nasleđe uredi
Bogata istorija Butrinta ostavila je važne tragove preko teritorije parka. Glavni arhitektonski spomenici u parku uključuju rimki amfiteatar, Dionisov oltar, rimske terme, gimnazijum, antički trg, akvedukt hramove Minerve i Asklepija, Lavlja kapiju i krstionicu, koja je pod zaštitom Uneska od 1992. godine.
Rimski amfiteatar Butrint spada među najstarije objekte u parku i nalazi se u neposrednoj blizini Vivari kanala. Izgrađen je u 3. veku p. n. e, a veruje se da je pravljen na temeljima još starijeg objekta. Za vreme Rimske republike renoviran je i proširen više puta. Dvorana je takođe proširena kako bi se u to vreme prilagodilo rastućoj populaciji grada.
Ali pašin zamak takođe se nalazi u okviru parka, na ušću Vivari kanala i imenovan je po Ali-paši Janjinskom, koji je vladao Janjskim pašalukom na ovom podneblju. Zamak je pravougaonog oblika, sa razbijenim zidovima. Na uglovima postoje dve kule sa topovima okrenutim prema moru i dve kvadratne kule sa druge strane.
Lavlja kapija bila je jedan od šest ulaza u grad i ona se takođe nalazi u okviru parka, a smatra se da je nastala u 4. veku p. n. e. Na zidovima se vidi lav, koji se sprema da pojede bika. Lav simbolizuje stanovnike grada i bika kao svoje neprijatelje. Vrata imaju vrlo uski prolaz da bi se onemogućilo da veliki broj ljudi u isto vreme prođe kroz njih.
U zapadnom delu parka nalazi se ostrvo Ksamil, koje je dosta odaljeno i do njega se jedino može stići čamcem ili brodom. U vodama duž ostrva primećen je obični delfin i kljunasti delfin.
Galerija uredi
-
Plaža na ostrvu Ksamil -
Jezero Butrint i Vivari kanal -
Kornjača emys orbicularis -
Plaža Varvara -
Ostaci rimskog amfiteatra
.JPG)
-
Ostaci starih zdanja u parku -
Kupola zamka iz parka -
Top uperen ka Vivali kanalu i moru
_Vivari_Channel.jpg)
Reference uredi
- ^ „RRJETI I ZONAVE TË MBROJTURA NË SHQIPËRI” (PDF). Arhivirano iz originala 5. 9. 2017. g. Pristupljeno 12. 1. 2016.
- ^ „BUTRINT NATIONAL PARK MANAGEMENT PLAN”. academia.edu (na jeziku: engleski). str. 33.
- ^ Ramsar (4. 8. 2010). „The list of wetlands of international importance” (PDF) (na jeziku: engleski i Spanish). Ramsar. str. 5. Pristupljeno 14. 8. 2010.
- ^ BirdLife International. „Lake Butrinti”. datazone.birdlife.org (na jeziku: Englisch).
- ^ IUCN, World Wide Fond for Nature, Plantlife. „Important Plant Areas of the south and east Mediterranean region” (PDF). portals.iucn.org (na jeziku: engleski). str. 75.
- ^ „PER SHPALLJEN PARK KOMBETAR NE MBROJTJE TE SHTETIT TE ZONES ARKEOLOGJIKE TE BUTRINTIT” (PDF). imk.gov.al (na jeziku: Albanian). str. 1. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 10. 2017. g. Pristupljeno 26. 03. 2018.
- ^ „VENDIM Nr.693, Datë 10.11.2005 PËR SHPALLJEN E KOMPLEKSIT LIGATINOR TË BUTRINTIT "PARK KOMBËTAR"”. Albanian Ministry of Environment, Forests and Water Administration. Arhivirano iz originala 25. 7. 2011. g. Pristupljeno 24. 4. 2011.
- ^ a b v g „BUTRINT NATIONAL PARK MANAGEMENT PLAN” (PDF). researchgate.net (na jeziku: engleski). str. 34—35.
- ^ „Human – climate interactions in the central Mediterranean region 2 during the last millennia: The laminated record of Lake Butrint” (PDF). digital.csic.es (na jeziku: engleski). str. 7.
- ^ a b v g „BUTRINT NATIONAL PARK MANAGEMENT PLAN” (PDF). academia.edu (na jeziku: engleski). str. 36—43.
- ^ a b v g „BUTRINT NATIONAL PARK MANAGEMENT PLAN” (PDF). academia.edu (na jeziku: engleski). str. 43—74.
- ^ „DISTRIBUTION OF MAMMALS IN ALBANIA”. italian-journal-of-mammalogy.it (na jeziku: engleski). str. 6. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 09. 2016. g. Pristupljeno 26. 03. 2018.
Literatura uredi
- Ceka N. Butrint: A guide to the city and its monuments (Migjeni Books) Tirana 2005)
- Crowson A., "Butrint from the Air", in Current World Archaeology 14 (2006).
- Hansen, Inge Lyse and Richard Hodges, eds., Roman Butrint: An Assessment. Oxford: Oxbow Books, 2007.
- Hodges, R.; Bowden, W.; Lako, K. (2004), Byzantine Butrint: Excavations and Surveys 1994–99 (PDF), Oxford: Oxbow Books
- Richard Hodges and Matthew Logue, "The Mid-Byzantine Re-Birth of Butrint", Minerva 18, #3 (May/June 2007): 41–43.
- A. M. Liberati, L. Miraj, I. Pojani, F. Sear, J. Wilkes and B. Polci, ed. by O. J. Gilkes. The Theatre at Butrint. Luigi Maria Ugolini's Excavations at Butrint 1928-1932,
- Jarrett A. Lobell, Ages of Albania (Archeology magazine March/April 2006)
- Ugolini L. M., Butrinto il Mito D'Enea, gli Scavi. Rome: Istituto Grefico Tiberino, 1937 (reprint Tirana: Istituto Italiano di Cultura, 1999)
