Savo Joksimović

Savo Joksimović (Buče, kod Berana, 25. mart 1913 — Beograd, 19. jun 1980), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, pravnik, general-pukovnik JNA, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore i narodni heroj Jugoslavije.

savo joksimović
Savo Joksimović
Lični podaci
Datum rođenja	(1913-03-25)25. mart 1913.
Mesto rođenja	Buče, kod Berana, Kraljevina Crna Gora
Datum smrti	19. jun 1980.(1980-06-19) (67 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesija	pravnik, vojno lice
Porodica
Supružnik	Darinka Joksimović
Delovanje
Član KPJ od	1935.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1945. 1951 — 1973.
Čin	potporučnik JV u rezervi general-pukovnik JNA
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Grob Save Joksimovića, njegove supruge i ćerki u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu

Biografija

Rođen je 25. marta 1913. godine u selu Buče, kod Berana. Poticao je iz siromašne seljačke porodice Maksima Joksimovića. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a gimnaziju u Beranama. Posle mature, 1931. godine je upisao Pravni fakultet u Beogradu. Još kao učenik gimnazije, priključio se omladinskom revolucionarnom pokretu, a dolaskom na Beogradski univerzitet, aktivno se uključio u studentski revolucionarni pokret.

Na Univerzitetu je učestvovao u svim političkim akcijama revolucionarnih studenata, zbog čega je više puta hapšen i izvođen pred sud. Vojni rok je odslužio tokom 1934. i 1935. godine u Školi za rezervne oficire u Bileći. Po dolasku iz vojske, 1935. godine je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Pored političke aktivnosti na Univerzitetu, aktivno je preko raspusta učestvovao u jačanju partijskih organizacija u Beranskom srezu. Početkom 1936. godine je bio uhapšen, pod sumnjom da je učestvovao u ubistvu žandarmerijskog podnarednika Pantovića, vođe patrole koja je pokušala da rastera omladinu s velikog revolucionarnog posela u Pešcima. U istražnom zatvoru u Beranama ostao je do maja iste godine, kada je, sudskom presudom, oslobođen optužbe. Ubrzo posle puštanja na slobodu, došlo je do policijske provale u beransku partijsku organuzaciju, pa je sa grupom drugova, da ne bih bio uhapšen, morao da emigrira u Albaniju, u grad Berat. Posle povratka iz Albanije, ponovo je proveo mesec dana u zatvoru.

Godine 1937. se spremao, da na poziv KPJ, ode u Španiju i da se tamo u redovima Internacionalnih brigada, bori protiv fašizma. Prilikom polaska, bio je uhapšen na železničkoj stanici u Beogradu. Tada je proveo 15 dana u zatvoru Uprave grada Beograda poznatoj „Glavnjači“, gde ga je isleđivao zloglasni policijski agent Đorđe Kosmajac. Iako je u zatvoru bio mučen i maltretiran, nije ništa priznao i nikoga odao. Od 1938. pa do početka rata, kao apsolvent prava, bavio se profesionanim političko-revolucionarnim radom, kako na Univerzitetu, tako i u rodnom kraju. Pošto se za vreme boravka u Albaniji, nije odazvao na vojnu vežbu, Vojni sud u Sarajevu ga je početkom 1939. godine osudio na tri meseca zatvora i oduzimanje oficirskog čina, a kaznu je izdržao u Beranama. Bio je jedan od učesnika velikih studentskih demonstracija u Beogradu, 14. decembra 1939. godine. Posle demonstracija je u poznatoj „fizičkoj sali“ stare zgrade Pravnog fakulteta (ova sala se danas zove „Sala narodnih heroja, a u zgradi se nalazi Filološki fakultet) održao je predavanje o policijskom teroru nad studentima, posle čega se na nekoliko meseci povukao u ilegalnost i živeo u Novom Sadu i Beranama.

Narodnooslobodilačka borba

Posle antiratnih demonstracija u Zagrebu, 1940. godine, ponovo je bio uhapšen, s grupom drugova, i predat Državnom sudu za zaštitu države. Tada je izvesno vreme proveo u zatvoru Uprave grada Beograda „Glavnjači“, a onda je poslat u novosadski zatvor, gde je sa grupom zatvorenika učestvovao u šestodnevnom štrajku glađu, tokom koga su zahtevani bolji uslovi za političke zatvorenike. Posle toga je bio prebačen u zatvor na Adi Ciganliji, pošto mu je bilo suđeno u Beogradu. Zajedno s grupom beranskih komunista, bio je optužen da je u demonstracijama 14. decembra 1939. godine, pored ostalog, tukao žandarma, ali je u nedostatku dokaza bio oslobođen.

Za vreme Aprilskog rata, 1941. godine, nalazio se na čelu dobrovoljačkog odreda od oko 80 ljudi, koji je bio formirao Mesni komitet KPJ za Berane i sa kojim je pošao na jugoslovensko-italijansko ratište u Albaniji. Posle okupacije Jugoslavije, aktivno je radio na organizovanju ustanka u Beranskom srezu. Kao član Vojne komisije, organizovao je prikupljanje i čuvanje oružja, radio na formiranju gerilskih odreda, na obučavanju omladine u rukovanju oružjem. U borbama za oslobođenje Berana, od 18. do 20. jula, bio je komandir Bučkog gerilskog odreda. Posle oslobođenja Berana, bio je imenovan za člana Vojnog komiteta, i u tom svojstvu je učestvovao u organizovanju ustaničkih bataljona i drugih samostalnih jedinica u Beranskom srezu. Na Skupštini narodnih predstavnika sreza beranskog, 21. jula 1941, aktivno je učestvovao u donošenju odluka i formiranju „Sreskog narodnog odbora oslobođenja“ — ovo je bio prvi narodnooslobodilački odbor formiran u Jugoslaviji, a Savo je bio njegov član.

U drugoj polovini 1941. godine bio je izabran za člana Mesnog komiteta KPJ za Kolašin, a nešto kasnije i za člana Okružnog komiteta KPJ za Kolašin. Tada je imenovan i za političkog komesara Komskog partizanskog odreda, sa kojim je učestvovao u bici za Pljevlja, 1. decembra 1941. godine. U ovoj borbi se istakao izvanrednom hrabrošću — predvodio je grupu bombaša u jurišu na neprijateljska utvrđenja i bio teško ranjen. Potom je bio na lečenju u partizanskoj bolnici na Žabljaku, a tokom boravka u ovoj bolnici obavljao je dužnost njenog političkog komesara.

Posle ozdravljenja, početkom marta 1942. godine, ponovo se vratio u Kolašin. Tada je formiran novi Okružni komitet i Savo je bio njegov sekretar. Od kraja juna 1942. do proleća 1943. godine radio je na organizovanju partizanskih grupa u gornjem Polimlju i Potarju, u svojstvu organizacionog sekretara OK KPJ za Berane. Potom se u proleće 1943, pred samu Petu neprijateljsku ofanzivu, probio do Vrhovnog štaba NOV i POJ, gde je referisao o političkoj situaciji na njegovom terenu. Tada je dobio zadatak da radi na organizovanju službi bezbednosti, koje bi trebalo da zaštite narod od okupatorskih i kvislinških jedinica, ali ga je početak Pete neprijateljske ofanzive omeo u ovom zadatku.

Zatim je učestvovao y formiranju Andrijevičko-beranskog udarnog bataljona, s kojim će do jeseni 1943. godine učestvovati u borbama u neprijateljskoj pozadini. Oktobra 1943. je ponovo bio izabran za sekretara Okružnog komiteta KPJ za Berane i tada je aktivno radio na oslobođenoj teritoriji gornjeg Polimlja na organizovanju narodne vlasti, mobilizaciji novih boraca, stvaranju novih jedinica i dr. Aprila 1944. godine je postao komandant grupe novoformiranih bataljona, sa kojima se borio protiv Nemaca i kvislinških jedinica — četnika i muslimanske milicije. Septembra 1944. je učestvovao u borbama za oslobođenje Andrijevice i Berana, od Nemaca i četnika, a oktobra 1944. je sa grupom oficira NOV i POJ bio upućen u Sovjetski Savez na školovanje. U Moskvi je završio Višu vojnu akademiju „Vorošilov“.

Posleratni period

Savo Joksimović, 1961. godine

Kada se vratio u Jugoslaviju, 1946. godine bio je upućen u Narodnu Republiku Makedoniju, gde kao pomoćnik ministra unutrašnjih poslova Cvetka Uzunovskog, imao zadatak da organizuje razbijanje zaostalih balističkih bandi. Za vreme boravka u NR Makedoniji, bio je član Gradskog komiteta KPM za Skoplje. U proleće 1947. godine je poslat u Narodnu Republiku Crnu Goru, gde se kratko vreme nalazio na dužnosti ministra pravosuđa, a od oktobra 1947. do septembra 1951. godine na dužnosti ministra unutrašnjih poslova u Vladi NR Crne Gore. Za člana Centralnog komiteta KP Crne Gore, bio je biran na Prvom, oktobra 1948. i Drugom kongresu, oktobra 1954. godine. Bio je biran i za člana Glavnog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Crne Gore i Glavnog odbora Saveza udruženja boraca NOR-a i antifašista Crne Gore.

Od septembra 1951. godine prešao je u profesionalnu vojnu službu u Jugoslovensku narodnu armiju (JNA). Završio je Višu vojnu akademiju JNA i Kurs operatike JNA i obavljao dužnosti pomoćnika komandanta za pozadinu u Skoplju i Zagrebu, načelnika uprave u Komandi pozadine JNA i dr. U čin general-pukovnika JNA unapređen je 1968, a penzionisan je 1973. godine.

Umro je 19. juna 1980. godine u Beogradu i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Knjige i odlikovanja

Bavio se vojnom publicistikom. Napisao je i objavio više tekstova o NOB i revoluciji u Beranskom kraju i Crnoj Gori. Napisao je i tri knjige:

• „U gerili”, Titograd, 1963,
• „Plime i oseke”, Ivangrad, 1971. i
• „Bataljoni narodnih odbornika”, Rožaje — Beograd, 1975.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja je odlikovan 27. novembra 1953. godine.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd. 1958. 
• Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd. 1971. 
• Vojna enciklopedija. Beograd. 1972. 
• Vojna enciklopedija. Beograd. 1973. 
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975. 
• Vojni leksikon. Beograd: Vojnoizdavački zavod. 1981.