Antonije Antić
Antonije Antić (Veliki Izvor kod Zaječara, 17. oktobar 1878 — Beograd, 8. septembar 1953) bio je konjički pukovnik srpske i jugoslovenske vojske. Stariji je brat divizijskog generala Jovana Antića.
| Antonije Antić | |
|---|---|
.jpg) | |
| Lični podaci | |
| Nadimak | Anta |
| Datum rođenja | 17. oktobar 1878. |
| Mesto rođenja | Veliki Izvor kod Zaječara,  Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 8. septembar 1953. (74 god.) |
| Mesto smrti | Beograd,  FNRJ |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1898 — 1917. 1941. |
| Vojska | Vojska Kraljevine Srbije Jugoslovenska vojska |
| Čin | pukovnik |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat Drugi balkanski rat Prvi svetski rat Drugi svetski rat |
| Kasniji rad | Član Republikanske stranke Član Nadzornog odbora Aeroputa |
| Odlikovanja | Orden Karađorđeve zvezde Orden belog orla |
Bio je jedan od glavnih organizatora zavere oficira koja je izvršila Majski prevrat 1903. godine, kojim je svrgnut i ubijen kralj Aleksandar Obrenović sa suprugom kraljicom Dragom, a doveden na presto kralj Petar I Karađorđević. Kao sestrić ministra Đorđa Genčića bio je posrednik između civilnih i vojnih vlasti u izvršenju državnog udara. Bez obzira što je bio dobar prijatelj sa Dragutinom Dimitrijevićem Apisom nije pristupio organizaciji "Ujedinjenje ili smrt" poznatijom kao "Crna ruka".
Biografija uredi
Rođen je 17. oktobra 1878. godine u Velikom Izvoru kod Zaječara, od oca Krste Dašića, imućnog poljoprivrednika i majke Valke Genčić. Imao je starijeg brata Đorđa i mlađeg Jovana.[1] Iako se otac prezivao Dašić, sinovi su se prezivali Antić, po dedi od oca, patrijarhalnom starešini porodice.[2]
U vojsku je stupio 1895, kao pitomac 28. klase niže škole Vojne Akademije. Dalje školovanje je nastavio kao pitomac 11. klase više škole Vojne akademije.[3]
Aktivna služba uredi
Po završetku Vojne akademije 2. avgusta 1898. godine, proizveden je u čin konjičkog potporučnika i vodnika drugog eskadrona Kraljeve garde. Dotadašnja praksa bila je: da se u Kraljevu gardu uzimaju konjički oficiri koji su proveli bar godinu-dve u trupi kao vodnici, a potom su bili prevođeni za vodnike u Kraljevoj gardi. Kralj Milan, kao komandant aktivne vojske, izmenio tu praksu i uzeo direktno iz Vojne akademije dvojcu novih pitomaca, Vojina i Antonija, što je napravilo priličnu senzaciju i iznenađenje među oficirima, naročito konjičkim.[4] Zastupnik komandira drugog eskadrona bio je kratko vreme, tokom 1900. godine. Ubrzo nakon toga 2. avgusta 1901. godine unapređen u čin konjičkog poručnika. Kao oficir Kraljeve garde često je pratio kralja Aleksandra Obrenovića u svojstvu ličnog telohranitelja. Tokom zavere koja je dovela do državnog udara informacije o stanju u državnom vrhu je skupljao od žene generala Milovana Pavlovića koga je cenio kao nekadašnjeg načelnika Vojne akademije. Nakon Majskog prevrata, premešten je za ordonans-oficira 25. juna 1903. godine. Početkom 1905. godine, unapređen je čin kapetana druge klase i kao takav otišao na specijalizaciju u Francusku. Nakon usavršavanja 11. aprila iste godine određen za komandira 1. eskadrona trećeg konjičkog puka. 21. marta 1907. godine, premešten za komandanta konjičke podoficirske škole. Po povratku sa odmora iz rodnog mesta te 1907. godine, prestolonaslednik Đorđe ga je pozvao da mu pojasni njegovu ulogu u promeni naslednika krune, te se taj razgovor pretvorio u svađu. Kasnije se ispostavilo da je tu intrigu lansirao ordonans, kapetan druge klase Vojislav Tomić koji je zbog te teorije zavere prekomandovan iste godine na drugu dužnost. Početkom 1909. godine, dobio je čin kapetana prve klase a 18. aprila poslat na generalštabnu pripremu. Položivši ispit 1911. godine unapređen u čin konjičkog majora. U Balkanskim ratovima komandovao je 1. konjičkim pukom, a 1913. godine po okončanju ratova unapređen je u konjičkog potpukovnika. Početkom 1914. godine imenovan za ađutanta njegovog veličanstva kralja Petra I Karađorđevića. Nakon objave Prvog svetskog rata postavljen je za načelnika konjičke divizije 25. jula iste godine. Sa svojom jedinicom povukao se po naređenju Vrhovne komande preko Albanije 1915. godine, gde je uz pomoć italijanskih trupa njegova divizija prebačena u grad Kavaju pa odatle u Drač gde je obrazovan štab. Na toj dužnosti se zadržao do imenovanja od strane Vrhovne komande u komisiju za ukrcavanje naših trupa. Odatle su srpske trupe uz pomoć francuske, engleske i italijanske vojske evakuisane na ostrvo Krf. Dana 4. marta 1916. godine, smenjen je sa mesta načelnika štaba konjičke divizije zaslugom komandanta pukovnika Branka Jovanovića i ostao je neraspoređen. Sredinom iste godine prekomandovan za vojnog atašea u Atini. Na mestu vojnog atašea agitovao je kod grčkog kralja Konstantina I da Kraljevina Grčka koja je neutralna zemlja uđe u rat na strani saveznika ali ovaj pokušaj je ostao bez uspeha. Iako nije bio član organizacije "Crna ruka", doveden je u vezu sa njom, i usled toga penzionisan 31. jula 1917. godine.[5] Krajem septembra iste godine, članovi Jugoslovenskog odbora u pratnji Petra Živkovića došli su u Atinu. Čim je stigao Živković je saopštio Anti penzionisanje. Objašnjavao mu je da se zauzimao kod prestolonaslednika Aleksandra da se odustane od te odluke, međutim vlada je insistirala na tome naročito ministar unutrašnjih dela Ljubomir Jovanović Patak. Početkom 1918. godine interniran je na Krf nakon završenog Solunskog procesa. Razlog za penzionisanje je otkrio nakon povratka sa robije pukovnik Velimir Vemić. Njemu je pričao da mu je advokat Milenković, koji je tada bio pridodat na službi u poslanstvu u Atini, da je Antonije penzionisan na zahtev Balugdžićev, jer je smatrao da ne može i dalje u vojsci sa svojim republikanskim pojmovima. Život interniranih oficira na Krfu bio je težak. Sa malim penzijama oficiri su jedva mogli da se izdržavaju. Tokom boravka na Krfu, pokušao je zajedno sa svojim interniranim drugovima da preko vlade izdejstvuje priključenje u dobrovoljačke divizije Čehoslovačke i Amerike, međutim Vlada Kraljevine Srbije se na ovaj predlog oglušila. Nakon rata iako penzionisan i preveden u rezervu, raspoređen je po nalogu ministra vojnog generala Mihaila Rašića za načelnika štaba Timočke divizijske oblasti. Uskoro je prebačen u štab Kosovske divizijske oblasti, gde je ostao neraspoređen. Sanitetski lekar divizijske oblasti doktor Kalanović, mu je napravio lažno bolovanje a nakon toga od novog ministra vojske i mornarice generala Stevana Hadžića na intervenciju svog ujaka Đorđa Genčića, razrešen svih dužnosti i otpušten iz vojske.[6]
Penzionerski dani, Aprilski rat i život u FNRJ uredi
Penzionerske dane je provodio kao upravnik nad imanjem, rudnikom i mlinom svog ujaka Genčića u Zaječaru. Upravnik je ostao do 1923. godine kada se ponovo vratio u Beograd. U tom periodu učlanio se u novoformiranu Republikansku stranku. Po povratku u Beograd susreo se sa divizijskim generalom Petrom Živkovićem komandantom Kraljeve garde. Razgovarali su o Solunskom procesu i Petrovim imenovanjem u tom periodu za maršala dvora. Iz ovog razgovora Anta je shvatio da je pored Pavla Jurišića mlađeg u taj proces umešan i sam Živković. Ne dobivši nikakve nove informacije povukao se trajno u penzionerski život ne interesujući se za državnu politiku. Od 1927. godine, bio je jedan od osnivača i član nadzornog odbora prvog jugoslovenskog preduzeća za aero saobraćaj Aeroput. 1938. godine bio je jedan od učesnika osnivanja tajnog kluba pod imenom "Konspiracija".[5]
Početkom Drugog svetskog rata na zahtev Vrhovne komande mobilisan je i učestvovao je u Aprilskom ratu. Poslat je kao rezervni pukovnik i vojni penzioner u Osijek. Tamo ga je i zatekla kapitulacija Jugoslovenske vojske. Iz Osjeka pod nemačkom stražom sproveden na železničku stanicu u Vinkovcima. Odatle je poslat direktno u Treći rajh, u logor Osnabrik, kao ratni vojni zarobljenik. Kratko je ostao u zarobljeništvu, jer je sa preko šezdeset godina bio lošeg zdravlja, pa je poslat na kućno lečenje. Okupaciju je proveo u nekoj vrsti kućnog pritvora. Nedićev režim je bio prilično podozriv prema njemu, verovatno zbog izraženog rusofilstva koje se nije libio da pokaže. Takođe nije bio naklonjen pokretu Jugoslovenske vojske u otadžbini pod komandom Draže Mihailovića.[7]
Posle rata se razboleo i teško mirio sa nemoći usled bolesti. Pokušavao je da ustane i da se kreće, padao i bespomoćno dozivao ženu Maru, koja ga je uz pomoć kućne pomoćnice podizala i vraćala u krevet. Preminuo je 8. septembra 1953. godine u svom stanu. Sahranjen je na Novom groblju, pored svog ujaka, u grobnici koja je podignuta kao grobno mesto za Genčića još 1939. godine. Kasnije je u toj grobnici sahranjena i njegova supruga. Sahrani nisu prisustvovali sinovi Đorđe i Milovan, koji su ilegalno napustili zemlju 1946. godine, i u to vreme već bili američki državljani.[8]
Porodične prilike uredi
Bio je oženjen od 1920. godine Marinom, ćerkom kasacionog sudije Dimitrija Milovanovića. Imao je dva sina blizance Đorđa (1921—?) i Milovana (1921—?), rođene u Beogradu. Od oba sina imao je četiri unuka. Najstariji unuk Antonije, sin Đorđa, rođen je 1945. u Beogradu. Drugi Đorđev sin Ivan, rođen je 1960. godine u Nici, a poginuo 2001. godine u saobraćajnoj nesreći u Briselu. Milovan je imao takođe dva sina, Entonija, rođenog 1956. godine u Njujorku i Marka, rođenog dve godine kasnije, takođe u Njujorku, koji je nesrećnim slučajem poginuo na skijanju u Koloradu 1988. godine.[9]
Oficirsko napredovanje uredi
Unapređen je u čin: potporučnika 2. avgusta 1898; poručnika 2. avgusta 1901; kapetana druge klase 6. marta 1905; kapetana prve klase 1909; majora 1911; potpukovnika 1913; pukovnika 1916.
Reference uredi
- ^ Bjelajac 2004, str. 119-120.
- ^ Antić 2010, str. 7.
- ^ Antić 2010, str. 5.
- ^ Antić 2010, str. 31-32.
- ^ a b Ćirković 2009, str. 16.
- ^ Antić 2010, str. 358.
- ^ Antić 2010, str. 8.
- ^ Antić 2010, str. 9.
- ^ Antić 2010, str. 9-10.
Literatura uredi
- Ćirković, Simo (2009). Ko je ko u Nedićevoj Srbiji 1941—1944. Beograd: „Prosveta”. ISBN 978-86-7274-388-3.
- Bjelajac, Mile (2004). Generali i admirali Kraljevine Jugoslavije 1918—1941. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije. ISBN 978-86-7005-039-6.
- Antić, Antonije (2010). Beleške. Zaječar: Zadužbina "Nikola Pašić" : Narodni muzej. ISBN 978-86-84861-09-4.
